Boğaz Kaşıntısı Neden Olur Nasıl Geçer

Kış mevsiminin ardından baharın gelmesiyle birlikte hava ısınmaya, doğa canlanmaya başlıyor. Ağaçlar çiçekleniyor, çimenler yemyeşil oluyor, çiçekler açıyor, kuşlar ötüyor özellikle de çocuklar için dışarıda bulunmak içerde bulunmaktan çok daha eğlenceli oluyor. Bazı insanlar mevsim değişikliğinin farkına varmazken, bazılarında baharla birlikte hapşırık, burun – göz akıntıları v.s. yani bahar alerjisi şikâyetleri başlıyor.

BAHAR ALERJİSİ NEDİR?

Baharla birlikte polenler artar. Bu aylarda çimen, ot, çiçek ve ağaçların çiçek açmaları ile birlikte polenler atmosfere yayılırlar sonunda ağız, burun, göz ve ciğerlerimize kadar ulaşırlar. Özellikle rüzgârlı havalardan sonra polenler havaya daha çok dağıldığı için şikâyetler artar. Bazı süs bitkilerinin çiçeklerinin polenleri ise ağır olduğu için hava yolu ile dağılamazlar. Bunlar da arı ve böceklerle çevreye yayılırlar. En tipik bahar alerjisi alerjik rinit şeklinde görülür.

Vücudumuzda alerjik reaksiyonların oluşmasına neden olan maddelere “alerjen” denir. (polen, küf, toz, hayvan tüyü, akarlar v.b.) Alerjenler hedef organlarda (burun ve gözlerde) bir takım biyokimyasal reaksiyonlara, salgılara neden olurlar bunlardan biri de histamindir. Histamin vücut sıvılarının damarlardan dokulara sızmasına neden olur. Bu da vücutta genel kaşıntı, gözlerde yaşarma, kızarıklık, burunda tıkanıklık ve akıntı, akciğerde ise sekresyon artışı, öksürük, hırıltı vb. neden olur.

ALERJİK RİNİT

Alerjik rinit (saman nezlesi); alerjenlerin hava yolu ile burnun iç kısmını döşeyen ve mukoza adı verilen dokuya yapışarak iltihapsız yangıya (inflamasyon) neden olur. Alerjik rinit çoğunlukla ömür boyu devam eden, fakat ileri yaşlarda şiddeti azalabilen bir hastalıktır. Belirli mevsimlerde (en çok polenlerin uçuştuğu bahar aylarında) ortaya çıkan tipine mevsimsel alerjik rinit adı verilir. 19. Yüzyılda hastalık ilk olarak tanımlandığında yanlış bir isimlendirme ile “saman nezlesi” denmiştir. Bunun nedeni polenlerin samanların üzerine yapışması ve rüzgârla dağılmasıdır. Daha sonra hastalığın polenlerle ilgili olduğu belirlenmiştir. Polenler dışında ev tozu, hayvan tüyleri, küf mantarları (“mold” lar), kimyasal maddeler, klor, deterjanlar ve hava kirliliği alerji yapabilir. Alerjik rinitin tüm bir yıl boyunca süren tipi vardır ve perenial rinit olarak adlandırılır.

Alerjik rinit ağır bir hastalık olmamasına rağmen kişiyi son derece rahatsız edebilir; uykuyu, yemek yeme ve yaşam şeklini olumsuz etkiler; okul ve işgücü kaybına yol açar. Kent yaşamı alerjik hastalıkların görülme oranını arttırmıştır. Bunda çevre kirliliğinin rol oynadığı düşünülmektedir.

Alerjik rinit ağır bir hastalık olmamasına rağmen kişiyi son derece rahatsız edebilir; uykuyu, yemek yeme ve yaşam şeklini olumsuz etkiler; okul ve işgücü kaybına yol açar. Kent yaşamı alerjik hastalıkların görülme oranını arttırmıştır. Bunda çevre kirliliğinin rol oynadığı düşünülmektedir.

BAHAR NEZLESİ NASIL ANLAŞILIR?

Özellikle histamin salgılanması ile birlikte alerjik rinit belirtileri başlar.

Belirtiler;

• Hapşırma nöbetleri
• Burun tıkanıklığı
• Burunda sürekli akıntı
• Gözlerde kaşıntı, sulanma (konjonktivit)
• Burunda, dudakta, damakta ve boğazda kaşıntı
• Öksürük
• Baş ağrısı
• Göz altlarında morluk

ALERJİ Mİ, SOĞUK ALGINLIĞI MI?

Burun akıntısı, hapşırma ve öksürük gibi bulgularla seyreden soğuk algınlığı ve alerji çok karıştırılır. Bu iki hastalığı ayırt etmenin tek yolu bekleyip görmektir. Soğuk algınlığı genellikle kısa sürede geçer, alerjik bulgular ise aylarca devam eder.

ALERJİK RİNİTİN TANI VE TEDAVİSİ

Alerji düşünülen durumlarda yukarıda saymış olduğumuz klinik bulguların yanında tanıyı kesinleştirmek için bazı testlerin yapılması gerekmektedir.

Bu testler 4 gruba ayrılır:

1.     Serolojik (kan) tetkik

2.     Deri testleri

3.     Burun sekresyonunun kimyasal analizi

4.     Burun içine allerjen maddelerle yapılan uyarı testi

Alerjik rinit tedavisinde temel yöntem tüm alerjik hastalıklarda olduğu gibi alerjenden korunmaktır. Alerji tanısı doğrulandıktan sonra uygun tedavi başlatılmalıdır. Tedavi 3 ayrı başlık altında toplanabilir:

1. Alerjen uyaranlarla temasın kesilmesi,

2. İlaç tedavisi

3. Hiposensibilizasyon (aşı tedavisi)

ALERJİK RİNİTİ OLAN HASTALARIN DİKKAT ETMESİ GEREKENLER NELERDİR?     

·        Sigara içmeyin ve yanınızda içirmeyin.

·       Tozlu ve polenli ortamlarda bulunmayın, eğer bulunmak zorundaysanız mutlaka maske kullanın. Polen yoğunluğu en çok sabah erken saatlerde ve akşam saatlerinde olmaktadır. Bu saatlerde dışarı çıkmamaya çalışın

·       Polenlerin uçuştuğu mevsimlerde kapı ve pencerelerinizi kapalı tutun. Rüzgârlı havalarda evde kalmaya çalışın.

·       Burnun dış kısmına ve göz çevresine çok ince bir tabaka şeklinde vazelin sürün,  polenler vazeline yapışmakta ve böylece girişleri engellenmektedir.

·       Özellikle kaloriferli evlerde kuru ev havası alerjik rinitin kötüleşmesine neden olabileceğinden, evde hava nemlendiricisi kullanın.

·       Klimalarda kullanılan filtreleri her ay değiştirin, alerjenleri tutan özel filtreler alın. Hava değişimini içeride bulunan havayı kullanarak temizleyen, dışarıdaki havayı kullanmayan özel klimaları tercih edin.

·       Evinizde tüylü hayvan ve bitki beslemekten kaçının.

·       Beden temizliğinize dikkat edin, düzenli olarak el ve yüzünüzü yıkarsanız vücudunuza girmek üzere olan polenleri engellersiniz.

·       Yatmadan önce duş almak, saçları yıkamak yararlı olur.

·       Polen mevsiminde giysilerinizi açık havada kurutmayın. Şapka ve ceketlerinizi daha sık yıkayın.

·       Tüylü ve yünlü battaniyeler yerine pamuklu ve sentetik olanları tercih edin

·       Toz barındırabilecek tarzda kilim, halı gibi ev eşyalarını kullanmamaya özen gösterin.

·       Polen mevsiminde arabada giderken pencereleri kapalı tutun.

4.      Kaynaklar:

1. www.cdc.gov/niosh/asthma/

2. www.aaaai.org/ (American Academy of Allergy Asthma and Immunology)

3. www.aafa.org (Asthma and Allergy Foundation America)

Web sayfasının dizaynı Aytuna Devrim Canbul tarafından yapılmıştır.  

Alerjik nezle vücudumuzun bazı maddelere karşı aşırı tepki vermesinden kaynaklanır. Bu maddelere Alerjen denir. Alerjenlere örnek olarak ağaç – çimen – yabani ot – tahıl polenleri, ev tozu akarları, kedi – köpek alerjenleri, küf ve mantar sporları sayılabilir.

Alerjik rinit (nezle) belirtileri nelerdir?

• Koyu şeffaf burun akıntısı,
• Göz – burun – geniz – damak – kulak kaşıntısı,
• Burun tıkanıklığı,
• Hapşırma,
• Yüzde – sinüslerde dolgunluk,
• Geniz akıntısı,
• Öksürük,
• Koku almada azalma,
• Gözlerde sulanma – kızarma, gözler altında şişlik – renk koyulaşması,
• Halsizlik.

Alerjik rinit (nezle) tipleri nelerdir?

Alerjik rinit mevsimsel ve yıl boyu süren (perennial) olarak ikiye ayrılır. Mevsimsel alerjik rinit, özellikle ev dışındaki maddelere en sık polenlere bağlı oluşur. Perennial alerjik rinit, ev içerisinde bulunan maddelere en sık ev tozu akarlarına bağlı ortaya çıkar.

Alerjik rinit hafif seyirli olabilir ve günlük hayatı etkilemeyebilir veya daha ağır seyirli olabilir, günlük hayatı etkileyebilir, uyku düzensizliği, odaklanma güçlüğü, devamlı yorgunluk hali yapabilir.

Alerjik rinit tanısı:

Öncelikle hastanın öyküsü önemlidir. Öykünün yanı sıra muayene bulguları tanıyı desteklemede yardımcıdır. Ayrıca hangi alerjenlerin sorumlu olduğuna yönelik özel deri ve kan testleri yapılabilir.

Alerjik rinit tedavisi:

Tedavide kaçınmak önemlidir. Polen alerjisinde, olabildiğince polenlerle karşılaşmamak ve polenlerin ev içerisine girmesini önlemek gerekir. Ev tozu alerjilerinde, alerjenlerin evde oluşmasını ve barınmasını önlemek önemlidir.

Alerjik Nezlesi Olan Hastalar İçin Tavsiyeler

• Burnunuzu günde 4-5 kere su ile yıkayıp temizleyiniz.
• Evinizde yattığınız ve vakit geçirdiğiniz odalarda tüylü halı kullanmayınız, her gün havalandırınız.
• Odada yünlü, toz tutan koltuk, minder, nesne ve oyuncak bulundurmayınız.
• Battaniye kullanıyorsanız nevresim içinde kullanınız.
• Evinizde su filtreli elektrik süpürgesi kullanınız.
• Evinizi hafta 1-2 kere elektrik süpürgesi ile temizleyiniz.
• Pamuk, yün, kuş tüyü gibi organik maddelerden imal edilmiş yastık, yorgan, yatak kullanmayınız.
• Alerjik olmayan elyaf veya visko-elastik ürünleri tercih ediniz.
• Yastık kılıfı ve nevresimleri sabun tozu ile sık aralıklarla sıcak suda yıkayınız, güneşte kurutunuz.
• Yastık, yorgan gibi eşyaları ayda 1-2 kere naylon hurca koyup elektrik süpürgesi ile tozunu alınız.
• Sigara içmeyiniz, içiyorsanız bırakınız.
• Yoğun kokulardan uzak durmaya çalışınız.
• Evde tüylü evcil hayvan beslemeyiniz.
• Çamaşırlarınızı evin içinde kurutmayınız.
• Duşakabin, lavabo ve çöp kovası gibi mantar büyümesine uygun ortamları deterjan ve çamaşır suyu ile temizleyiniz.
• Alerjenlerin yoğun olduğu saatlerde mümkünse dışarı çıkmayınız.
• Dışarı çıkarken uzun kollu ve bacaklı kıyafetler giyiniz.
• Eve gelince kıyafetlerinizi değiştiriniz ve mümkünse duş alınız.

Bu tedbirlerin yanı sıra özellikle orta – ağır seyirli hastalarda ilaç tedavileri gereklidir. Bu amaçla değişik burun spreyleri ve ağız yoluyla alınan ilaçlar kullanılabilir. Ayrıca şiddetli alerjisi olan uygun hastalarda aşı tedavisi (immunoterapi) uygulanabilir.

Alerjik rinit ve astım bağlantılı hastalıklardır. Alerjik riniti olan hastaların yaklaşık yüzde 35-40’ında astım meydana gelir ve özellikle tedavi edilmeyenlerde bu risk daha belirgindir.

Belirtilerin alerjik olup olmadığından emin olunamıyorsa, kullanılan ilaçlar etkili olmuyorsa veya yan etkileri oluşuyorsa, eşlik eden nazal polip – astım – tekrarlayan sinüzit gibi durumlar varsa ihmal etmeden bir an önce muayene olmak gerekir.