Şizofreni Hastalarının Çizimleri

Kate, kendisine 17 yaşındayken şizofreni tanısı konmuş genç bir kadın. Kendisinin zaten belirli bir çizim yeteneği her zaman varmış; ama bu yeteneğini asıl olarak hastalığı ortaya çıktığında anlamış. Çünkü o, kendisine şizofreni tanısı konduğundan beri, gördüğü halüsinasyonları çok açık çizimlerle ortaya koyuyor&#;

İşte genç bir kadının gözünden şizofreninin ne demek olabileceğini anlatan çizimler. Hepsi de gerçekten çok etkileyici!

18 yaşındaki Kate, şizofreni hastası olan bir sanatçı.

Kate&#;e doktorlar, yıllar boyunca birçok farklı teşhis koymuş. Onun şizofreni olduğu ise, 17 yaşındayken zihinsel sağlığı giderek daha da kötüye gidince, ailesi tarafından hastaneye götürülmesi ile kesinleşmiş.

Kate, yaşadığı şeyle başa çıkmak için gördüğü halüsinasyonları çiziyor&#;

Kendisi halüsinasyonlarında sık sık rastgele sesler duyduğunu; böcekler, insan yüzleri ve bedensiz gözler gördüğünü söylüyor&#;

Kate, ayrıca depresyonunun kendisini bir sinek gibi değersiz hissettirdiğini de sözlerine ekliyor. Onun bu böcek çizimleri, hastalığını temsil ediyormuş&#;

&#;Umarım, sigara dumanında boğulursun.&#;

Kate, bu çiziminde yer alan cümlenin Jory adlı bir sanatçıya ait olduğunu ve bunu kendisi için söylediğini belirtiyor.

&#;Bu, tavanımdaki havalandırma deliğinden sürünerek sesler çıkarıyor. Bazen de bazı şeylerin altından sürünerek geçtiğini görüyorum.&#;

&#;Bu benim kendi portrem. Aynaya baktım ve gözlerim bu şeyi çizdi, ben de boyadım.&#;

&#;Çok yoğun duygularım var ve bir şeyleri yakmam gerektiğini söyleyen sesler duyuyorum.&#;

&#;Her şeyi yak.&#;

&#;İşte gördüğüm bedensiz gözlerin bir örneği. Duvarlarımda kümeler halinde geziyorlar ve eğilip bükülerek hareket ediyorlar.&#;

&#;Bu Birdie, bana şarkı söylüyor.&#;

&#;Kendime saygım, her zaman en düşük seviyede. Ve kendimi önemsiz hissediyorum. Daha şirin biri olabilmeyi isterdim.&#;

&#;Eğer onların güzelliklerini çalarsam belki o benim güzelliğim olur.&#;

&#;Gözler bazen, böyle garip renk ve dairelerden oluşuyor&#;&#;

&#;Organizasyon, iletişim, paranoya, depresyon, endişe ve duygularımı yönetmek, benim en çok zorlandığım şeyler&#;&#;

Kate&#;in bu çizimleri hem tüyler ürpertiyor, hem de yaşadığı şeyleri böyle yüksek bir bilinçle aktarabiliyor olması gerçekten çok etkileyici!

&#;Yaşadığım şey kolay değil ve beni güçsüzleştiriyor. Ama sokaklarda uzaylılar tarafından kaçırılmış gibi çığlık atarak yaşamıyorum. Bui dışarıda bir yerlerde ağır vakalar yaşayan insanların az olduğu anlamına da gelmez. Biliyorum ki onlar da varlar. Ama benim gibi odasına tıkılı kalıp dışarı çıkmayan da birçok insan var. Şizofreni, çeşitli şiddet düzeylerine sahip bir dizi semptom. Ve her insanın deneyimi benzersiz.&#;

Yararlanılan Kaynak

Yeteneği içselleştirerek duyguları dışa vurmanın en anlamlı yoludur sanat; bir İfade biçimi, tüm duyulara hitap eden bir büyü.

Hayatlarımız içine doğduğumuz aile, çevre ve koşullarla beraber şekillenirken hayallerimiz, düşüncelerimiz, duygularımız da buna bağlı olarak şekillenir. Tüm bu sosyal etkileşimler sonucu algıladıklarımız ve farkındalıklarımızla buluruz benliğimizi. Benlik ne kadar dış dünya ile şekilleniyorsa, kişilik de iç dünya ile şekillenen psikolojik haldir. Bir dışa vurum, bir ifade biçimi olarak seçtiğimiz sanat iç dünyamızı da ele verir aslında. Sanatçının içinde var olan tüm duygular; güzellik, çirkinlik, iyilik, kötülük, şiddet, sevgi, şefkat gibi kişiliğinin meylettiği tüm olgular yansır sanatına ve eserlerine. Nitekim yıllar boyu da böyle olmuştur, psikolojik rahatsızlıklar da dahil.

- Reklam Arası -

Öyle ki, sanat ve delilik arsındaki ilişki yadsınamaz bir gerçektir. Sanatın tarihine bakacak olursak, sanatsal yaratım ile ruhsal bozukluklar arasındaki ilişkiye dair düşünceler Aristoteles&#;in ortaya koyduğu problemlere kadar dayanır.

Peki, en sık rastlanan ruhsal rahatsızlıklardan biri olan şizofrenin etkisi nedir sanat ve sanatçı üzerinde? Bilinen en yaygın ve basit haliyle şizofreni; kişinin duygu, düşünce ve davranışlarını önemli ölçüde etkileyen ciddi bir hastalıktır. Farklı ve zorlu semptomlara neden olan bu hastalığın tanısı ve tedavisinde de zaman zaman sanata başvurulmaktadır. Aynı zamanda tarih boyunca birçok şizofreni hastası sanatçı ve bilim insanından söz etmek de mümkündür. Söz konusu sanatçıların arasında en bilineni denebilecek ressamlar Louis Wain, Vincent van Gogh, piyanodaki ünü kadar şizoaffektif bozukluğu ile de ünlenmiş olan Avustralyalı konçerto piyanisti David Helfgott, Nobel ödüllü matematikçi John Nash, ünlü İngiliz grubu Pink Floyd&#;un kurucusu olan müzisyen, besteci, söz yazarı ve ressam Syd Barret bunlardan yalnızca birkaçıdır. Genel olarak şizofreni hastalarının sözel dili kullanma becerileri düşüktür ve bu sebeple de resim, müzik, heykel gibi görsel yaratıcılık yönelimleri daha yüksektir. Tedavi süreçlerinde ise özellikle resim en sık başvurulan terapi yöntemidir. Sanat ve şizofreni birbirini beslemeye devam ederken, bu rahatsızlıktan muzdarip sanatçıların şizofrenik ruh hallerinin yansımalarını taşıyan eserleri ile hastanelerde tedavi görmekte olan şizofreni hastalarının çizimlerini karşılaştırdığımızda hemen hemen aynı etkileri görmek mümkün; dingin, sakin bir ruh halinin yansımalarını taşıyan sanat eserlerinden kolayca ayırt edebilmek de öyle.

Şizofreniyle Sanatını Bütünleştirmiş Sanatçılar ve Eserinlerden Bazıları:

- Reklam Arası -

Yaptığı sıra dışı kedi resimleriyle tanınan ünlü İngiliz ressamın tablolarında çay partisi veren kediler gibi olağan dışı durumlara rastlayabilirsiniz.

- Reklam Arası -

Ölümünden on beş yıl kadar önce şizofreni teşhisi konan ressam, iyi olduğu dönemlerde kedileri sevimli ve insanımsı halleriyle tasvir ederken; hastalığın atakta olduğu dönemlerde tavuskuşu kuyruğuna benzeyen, sanki dışarıya enerji yayıyormuş gibi görünen, rengarenk ve kelimenin tam anlamıyla rahatsız edici kediler resmetmeye başlamıştır.

Hastalığının seyrine bağlı olarak iki farklı teknikte çalışmış olan Wain&#;in şizofreni olduğunu bilmeyenler, onun resim yeteneğini mükemmelleştirdikten sonra artık kendi tarzını aşan bir tekniği benimsediğini düşünmüşlerse de bu duruma asıl sebep sanatçının hastalığı olmuştur.

Dünyanın en önemli piyanistlerinden biri kabul edilen ve hayatı Oscar ödüllü &#;Shine&#; filmi ile sinemaya aktarılan şizofreni hastası Helfgott, Melbourne&#;de Polonya asıllı yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelmiştir.

On dokuz yaşına geldiğinde Londra&#;da bulunan Kraliyet Müzik Akademisi&#;ne (Royal Academy of Music) burs kazanmış ve piyanist Cyril Smith ile üç yıl çalışmıştır.

Burada kaldığı süre içerisinde şizoaffektif bozukluğu daha da belirginleşmiştir. yılında Perth&#;e dönmüş ve ilk eşi Clara ile &#;de evlenmiştir. Evliliği bittikten sonra Graylands Sinir ve Akıl HastalıklarıHastanesi&#;ne yatırılmış, burada on yıl süren ve elektroşok da içeren psikiyatrik tedavi görmüştür.

Genellikle romantik müzik (Modest Mussorgsky, Sergei Rachmaninoff, Frédéric Chopin, Franz Liszt, Robert Schumann ve Nikolai Rimsky-Korsakov) seslendirmiş olan Helfgott, Rachmaninov’un oldukça zor olan 3. Piyano Konçertosu’nu icra edebilen nadir sanatçılardan biridir.

Fransız oyun yazarı, oyuncu, yönetmen ve şair Artaud henüz dört yaşındayken geçirdiği menenjit hastalığının etkilerini ergenlik dönemine kadar yaşamış ve yine bu dönemde girdiği depresyonlardan kaynaklı sanatoryuma yatırılmıştır. Burada Arthur Rimbaud, Charles Baudelaire ve Edgar Allan Poe okumaya başlayan Artaud aynı zamanda şiir de yazmaya başlar.
27 yaşında Paris&#;e taşınmış, burada tiyatro yazarlığı ve film yönetmenliğine başlamıştır. Nazilerin Fransa&#;yı işgal ettiği dönemde Rodez&#;deki bir psikiyatri kliniğine yatırılarak, burada gördüğü elektro şok tedavisiyle beraber sanat terapisi de gören Artaud resim çizmeye ve yazmaya başlar. Bugünkü psikologlar Artaud&#;nun hastalığının şizofreni olduğu kanısındalar.
Sanatçı, yılında yakalandığı bağırsak kanserinden kısa bir süre sonra hayata gözlerini yummuştur.

Artaud&#;nun oyunları ve kitaplarından bazıları ise şöyle:

Oyunları

• L’ombilic des limbes: Ventre brule, La mére folle, Le jet de sang

(, Yanık Karın, Kan Fışkırması: Koyunların Omurgası)

• La coquille et le clergyman (senaryo, , Deniz Kabuğu ve Mollalık)
• Le pierre philosophale, (sözlü pantomim, , Tılsımlı Taş)
• Atrée Thyeste (Seneca’dan uyarlama, , Atrée ve Thyeste)

Kitapları

• Tiyatro ve İkizi
• Tanrı Yargısının İşini Bitirmek İçin
• Yaşayan Mumya
• Suç Ortakları ve İşkenceler
• Toplumun İntihar Ettirdiği Van Gogh (Van Gogh/Le Suicidé de la Société)
• Heliogabalos Taşlı Anarşist (Héliogabale ou l’Anarchiste couronné)

21 yaşındayken hazırlamış olduğu doktora tezi &#;Oyun Teorisi&#; ile uzun yıllar sonra, &#;te Nobel Ekonomi Ödülünü kazanan genç deha Nash, John von Neumann&#;ın icadı olan oyun teorisindeki sorunları çözüp kullanılır hale getirdi. 30 yaşına geldiğinde, parlak fikirleri ve göze çarpan kişiliği sayesinde hızla yükselmiş, matematik camiasının önde gelen isimlerinden biri olmuştu bile. MIT&#;de profesörlük yapmaya başladığında, o zamanlar daha bir fizik öğrencisi olan karısı Alicia Larde ile tanıştı. Nash&#;in şizofreni sorunları başlamadan kısa bir süre önce çiftin bir oğlu oldu. John Nash aynı zamanda soğuk savaş döneminde ordu adına şifre çözücü olarak çalışmıştır.

Hastalığının ilk belirtileri yılında görülmeye başladı. Bir oda arkadaşı olmamasına rağmen bir oda arkadaşından bahsedip etrafındakileri korkutmuş ve oda arkadaşıyla yaptığı hayali sohbetler onun şizofren olduğunu ortaya çıkarmıştır. Daha sonra bu hastalığı kendi zekasını kullanarak yenmiştir. Yaşamı, Akıl Oyunları adlı filme konu olmuş olan Nash, 23 sayısına takıntılıydı ve  toplam 23 bilimsel makale yayınlamıştı.

• Johann Christian Friedrich Hölderlin

Alman lirik şair Johann Christian Friedrich Hölderlin klasik çağın ve romantizmin en önemli temsilcilerindendir.

Küçük yaşlarda babasını, büyükbabasını ve kardeşlerini yitirmiş ve bu ölümler onu derinden etkilemiştir. Yazdığı şiirleri Schiller ve Goethe&#;ye göstermiş, Goethe beğenmeyince müthiş bir düş kırıklığı yaşayan Hölderlin, o sıralar yaşamını özel ders vererek kazanmıştır. Bordeaux&#;a gittiğinde sevdiği kadının öldüğünü öğrenince ruhsal bozukluklar yaşamaya başlamış, Stuttgart dönüşünde hükümet doktoru saldırganlık belirtileri saptadığından kendisini zorla Tübingen&#;e göndermiştir. Çıldırdığı kesinleşince, yaşamının kalanını Neckar ırmağı kıyısında, gözetimine verildiği bir marangoz ailesinin evindeki kulede geçirmiştir. Tanrı&#;nın, doğanın ve insanın bir sayıldığı zamanlara geri dönmeyi dileyen şairin Tanrı ile insanlar arasında bir köprü niteliği taşıdığına inanılmıştır.

Orada oturuyordum, sensizliği yok ederek,
Hâlâ kendimi düşünmeksizin.
Sonra kalktım, senin kaldığın kalbe girerek,
Tanrının kapısını çalmadan,
Sunmak için sana kendimi.
Oturduğun yerde bulamayınca,
Bırakarak adağı odanın boşluğuna.
Çalmadığım kapının arkasına geçmiştin,
Geldi, bunu bana Tanrı söyleyerek.

Buraya kadar psikolojik rahatsızlıklar ve bu rahatsızlıkların sanatla harmanlanmasının etkilerinden söz edip de kendi kulağını kesen ressam Vincent van Gogh&#;u hatırlamamak olmaz.

Sanatçıların şizofreni rahatsızlığının etkileriyle yarattıkları eserlerden başka bir de şizofreni hastalarının tedavi gördükleri hastanelerde çizdikleri resimler var.

Psikolojik hastalıkların sanatla tedavisinde öncü olan ve &#;de &#;Ruh Hastalarının Resimleri&#; kitabını yayınlayan sanat tarihçisi ve psikiyatrist Hans Prinzhorn, Heidelberg Üniversitesi Psikiyatri Kliniğinde çoğu hiç resim eğitimi almamış ve büyük çoğunluğu şizofreni olan hastaların yaptıkları resimleri biriktirmiş, böylece kitabının temelini oluşturan çok geniş bir koleksiyonun sahibi olmuştur. Koleksiyonda yer alan pek çok resim, sıra dışı özellikleri ve ustalıkla yapılışlarıyla modern sanatçıların eserlerine çok benzemektedir. Ancak bu hastalar modern sanatçılardan haberdar değillerdi ve modern sanatçılar henüz tanınmıyorlardı.

Bu anlamda, günümüzde halen aktif olarak kullanılan Gugging Sanat Evi de Gugging Müzesi&#;nin desteğiyle köklü bir oluşum olarak, sürekli halde yeni hastaların çalışma alanı olma görevini üstlenmektedir. &#;larda Avusturya &#; Viyana yakınlarında Maria Gugging adıyla anılan nöroloji ve psikiyatri kliniğinde, diğerlerinden farklı bir renge boyanmış, ücra köşede bulunan bir bina &#;sanat evi&#; olarak adlandırılmıştı. Sanat evinde 11 kişiden oluşan kronik şizofren ve manik depresyon hastalarına bir sanat çalışma alanı oluşturulmuştu. Hastalar zamanlarının çoğunu burada resim yaparak geçirdiler.

Birçok sanatçı ile de ortak çalışmalar gerçekleştirmeye devam etmekte olan kliniğin ressamları Gugging Ressamları olarak da bilinmektedirler. Gugging kliniğinin sanat evi ressamları &#;de açtıkları sergiyle halka kendilerini sunmuşlardır.

Delilik ve dahilik aynı ama bir o kadar da farklı iki olgu. Bazı ruhlar yalnızca birini, birini bazıları ise ikisini birden tanıyor. Ama en önemlisi şu ki; birbirini besleyen bu iki durum bir araya geldiğinde her şey mümkün olabiliyor.

Kaynakça:

funduszeue.info

funduszeue.info,html

Deliliğin Yaratılarını Çerçevelemek: Psikiyatrik Hastalar Tarafından ‘Sanat’ın Anlamlarının Yön Değiştirmesi, Alexandra Schüssler, Çeviren: M. Kubilay Akman

Teknoloji

Şizofreni Hastalarının, Gözümüzle Beyinlerine Girebilelim Diye Çizdikleri 17 Ürkütücü Resim

1. Şizofreni hastası Karen Blair tarafından, yılında yattığı hastanede çizildi.

2. Beynin içinden çıkan başka zihinlerin resmedildiği, Allen Ginsberg tarafından yapılan ürkütücü bir çizim.

3. Zihnin derinlerinde yatan paranoyaların anlatıldığı bu resmi kimin yaptığı bilinmiyor.

4. Erik Baumann tarafından 'lerde çizilen ve kendi zihnini anlattığı bu resim.

5. Yine 'lerde akıl hastanesinde yatan bir şizofreni hastası olan Charles Steffen'ın, obsesyonları ile alakalı çizdiği resim.

6. Paranoyak şizofren tanısı ile hastanede yatan bir hastanın çizimi.

7. Paranoid şizofren bir hastanın gördüğü halüsinasyonları çizdiği resmi.

8. Bu resim de akıl hastanesinde yatan bir şizofreni hastası tarafından çizildi.

9. Gölgelerin ürkütücülüğü olarak anılan bu resmi, 'lerde akıl hastanesinde yatan bir şizofreni hastası resmetmiş.

Karen May Sorensen, 'deliliğin sınırlarında' gezdiği anlarda bu resmi çizmiş.

'lerin başlarında yaşayan Louis Wain, şizofreni tanısı koyulduktan sonra yaşadığı zihinsel değişimleri resmetmiş.

Johfra Draak isimli şizofreni hastasının, yılında çizdiği ürkütücü bir resim.

Bu da aynı hastanın yılındaki bir resmi.

Gördüğü halüsinasyonları resmeden bir başka hastanın çizimi.

Şizofreni hastası ve aynı zamanda sanatçı olan Martin Ramirez tarafından, yılında çizildi.

Bryan Charnley adlı şizofren bir sanatçının içinde yaşadığı zihinsel bunalımları anlattığı tablo.

Görsel halusinasyonları olan bir şizofren hastanın yaptığı tablo.