A Rh Pozitif B Rh Negatif Kan Uyumu

Kan gruplarının kendi içinde belirli özellikleri bulunmaktadır. Bazılarının görülme olasılığı oldukça yüksektir. Bazıları ise nadir görülebilmektedir. Bunun yanında kan grupları anne ve babadan gelen genlerle belirlenmektedir. Bu genlerin de belirli bir kalıtım şekli bulunmaktadır.

Kan Uyuşmazlığı Nedir?

Vücudumuzun belirli bir savunma mekanizması bulunmaktadır. Bu bağlamda insan vücudu, insan dokusunun bir parçası olmayan her maddeye karşı belli bir tepki göstermektedir. Bunlara nakil operasyonları da dahildir. Bu yabancı maddelere antijen denmektedir.

Savunma sistemi bu antijenlere yanıt olarak antikor üretmektedir. Antikorlar, vücudun savunma hücreleridir. Kan nakillerinde de bu durum görülebilmektedir. Bu nedenle doğru kanın insana verilmesi gereklidir.

Örnek olarak A kan grubuna sahip olan birisinde B antikoru bulunmaktadır. Bu nedenle A kan grubu olan birisine B kan grubu kan verirse B antikorları saldırarak çökeltmektedir ve bu durum ölüme kadar gitmektedir. Kan uyuşmazlığı ise daha çok Rh faktörüne bağlı gerçekleşmektedir. Anneden ve bebek arasındaki Rh uygunsuzluğu olarak bilinmektedir.

Evlilikte Kan Uyuşmazlığı Nasıl Olur?

Kan uyuşmazlığın sebeplerinden yukarıda bahsetmiştik. Burada ise nasıl oluştuğundan bahsedeceğiz. Bu açıdan baktığımızda Rh(-) kan grubuna sahip bir annenin karnındaki bebek, Rh(+) olan babasından gelen özelliklerle Rh(+) olarak belirlendiğinde kan uyuşmazlığı görülmektedir. Bu nedenle Rh faktörüne bağlı kalıtım oldukça önemlidir.

Anne ve babanın Rh antijeni durumuna göre olasılıklar değişmektedir. Ayrıca kan uyuşmazlığı ilk çocukta görülmeyebilir. Bu karşılaşmayı ise plasenta bariyeri görev almaktadır.

Özet olarak annenin kanıyla bebeğin kanı uyuşmadığında, annenin savunma hücreleri bebeğin kanını yabancı madde olarak görüp saldırmaktadır. Bu bağlamda bebeği ölüme kadar götürebilen birçok olumsuz durum ortaya çıkmaktadır. Bahsettiğimiz olumsuz durumları önlemek içinse anneye gebeliğin belirli haftalarında kan uyuşmazlığı iğnesi yapılmaktadır.

Kan Uyuşmazlığı İğnesi

Kan uyuşmazlığı sorunundan yukarıda kısaca bahsetmiştik. Burada ise bu olumsuz durumlarda uygulanan bir iğneden bahsedeceğiz. Genelde ilk gebeliklerde kan uyuşmazlığı görülmemektedir. Fakat daha sonraki gebeliklerde sorun çıkmasın diye 28-34. Haftalar arasında anneye kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır.

Bebek doğduktan sonra Rh(-) ise yeni bir doza gerek yoktur. Fakat Rh(+) ise ilk 72 saat içerisinde mutlaka anneye 2. Doz iğne de yapılır. Bu bağlamda bundan sonraki gebeliklerde Rh uygunsuzluğundan %100'e yakın oranda korunmuş olur. Kan uyuşmazlığı iğnesi ayrıca gebeliğin ilk haftalarında herhangi bir anormal kanamaya karşı da yapılabilmektedir.

Hangi Kan Grupları Evlenemez?

Kan uyuşmazlığının nedeninden ve önlemlerinden bahsettik. Bu durumda bazı kan gruplarının evlenmeleri sakıncalıdır. Ayrıca kan uyuşmazlığında önemli olan Rh faktörüdür. Diğer faktörlerin pek bir önemi yoktur. Bu bağlamda Rh(-) olan kadınla Rh(+) olan erkek evlendiğinde kan uyuşmazlığı ortaya çıkmaktadır.

İlk bebekte annenin savunma hücreleri geç yanıt verdiği için sorunsuz doğabilmektedir. Fakat diğer çocuklarda savunma hücreleri direkt olarak etki edeceğinden ölümle sonuçlanabilmektedir. Bu olumsuz durumları engellemek içinse hamilelik döneminde kan uyuşmazlığı iğnesi kullanılmaktadır.

Bu iğneler ise ilk çocukta anormal bir durum olması halinde kullanılırken onun haricinde ikinci ve sonraki çocuklarda direkt olarak anneye verilmesi gereklidir. Rh faktörüne göre kan uyuşmazlığının görülme olasılıkları şunlardır:

• Kadın Rh pozitif, erkek Rh negatif uyuşmazlık yok.
• Kadın Rh negatif, erkek Rh negatif uyuşmazlık yok.
• Kadın Rh pozitif , erkek Rh pozitif uyuşmazlık yok.
• Kadın Rh negatif , erkek Rh pozitif uyuşmazlık var.

Kan uyuşmazlığı nedir sorusunun en genel yanıtı, anne ile babanın kan gruplarının arasında uyumsuzluk olmasıdır. Bilindiği gibi insanlarda kan grupları A, B, AB ve 0 olmak üzere 4’e ayrılıyor. Her bir kan grubunun ise Rh pozitif ya da Rh negatif olması mümkündür. İnsanlar arasında yapılan kan nakillerinde uyumlu olan kan gruplarının ve Rh değerinin tercih edilmesi gerekir. Kendilerinden farklı ve uyumsuz bir kan grubundan kan alındığında vücudun bağışıklık sisteminin tepkisi ile karşılaşılır.

Bağışıklık sisteminin bu tepkisi ise çeşitli sorunlara yol açar. ABO olarak adlandırılabilen bu kan uyuşmazlığı kimi zaman anne ile bebek arasında da görülebiliyor. Bu içeriğimizde konuya her yönüyle açıklık getireceğiz. Özellikle anne ve babaların merak ettiği hususları da ele alacağız. Kan uyuşmazlığının nasıl tespit edildiği, nasıl bir tedavi uygulandığı ya da bebeklerin bu durumdan nasıl etkilendiği gibi soruların yanıtlarını da aktaracağız. Öncesinde kan uyuşmazlığının nedenine hep birlikte göz atalım.

Kan Uyuşmazlığı Neden Olur?

Öncelikle kan uyuşmazlığı nedeninin sıklıkla merak edildiğini belirtelim. Annenin Rh pozitif olması, bebeğin kan grubunun ise Rh negatif olması, kan uyuşmazlığının nedenidir. Annenin Rh negatif, bebeğin ise Rh pozitif olması durumunda da bu durum geçerli olur. Gebelik döneminde anne karnındaki bebekler kırmızı kan hücrelerinden de etkilenir. Çünkü plasenta aracılığı ile annenin kanından bebeğe ya da bebeğin kanından anneye kırmızı kan hücreleri geçebiliyor. İşte bu nedenle kan uyuşmazlığı söz konusu olduğunda bir dizi test yapılmasına ihtiyaç duyuluyor.

Anne adayının kan grubu şayet Rh pozitifse, Rh negatif olan kana tepki gelişir. Çünkü bağışıklık sistemi fetal hücreleri bir yabancı olarak algılar ve buna bağlı olarak da bir tepki ortaya çıkar. Bu tepki ise bağışıklık sisteminin antikor üretmesi şeklinde kendini belli eder. Hızla üretilen antikorlar, halk arasında ‘bebeğin eşi’ olarak bilinen plasentaya ve buradan da bebeğe ulaşır. Antikorlar bebeğe ulaştığında ise bebeğin kırmızı kan hücrelerini yabancı bir madde olarak algıladığı için yok etmeye başlıyor.

Bebeğin kan hücreleri antikorlar tarafından parçalanmaya başladığında ise kandaki bilirubin düzeyi yükselir. Bu yükselmenin oldukça hızlı bir seyir izlediğini söyleyebiliriz ve neticesinde kısa zamanda gözlerde sararma, cildin sarı bir renk almaya başlaması gibi bir tablo doğar. Elbette kimi zaman bilirubin düzeyi az oranda yükselir, kimi zaman da ciddi oranda bir yükselme meydana gelebilir.

Kan uyuşmazlığının nedenlerine ya da risk faktörlerine dair çok sayıda inceleme yapıldığını belirtebiliriz. Bu araştırmalar neticesinde önemli verilerde de elde edildi. Bunlardan biri annenin daha önce düşük ya da kürtaj durumunu yaşamamış olması halinde ilk hamileliklerde Rh uyuşmazlığının yaşanma ihtimalinin düşük olduğudur. Bunun nedeni ise ilk gebelik sonrasında doğumun ardından annenin kanında antikorların üretilmeye başlıyor olmasıdır. Lakin bir sonraki gebelikte ve daha sonraki hamileliklerde bebekler kan uyuşmazlığından daha fazla etkilenebiliyor.

Kan Uyuşmazlığı Tanısı Nasıl Konur?

Tanı konusuna geçmeden önce anne ve babada kan uyuşmazlığı olup olmadığının gebeliğin kesinleşmesiyle birlikte hemen incelenmesi gerektiğini belirtelim. Bununla birlikte anne adayının daha önce düşük yapıp yapmadığı ya da kürtaj yaptırıp yaptırmadığı gibi konularda doktoruna bilgi vermesi büyük önem taşıyor. Anne ve babanın kan grubu Rh negatif ise bu problem olmaz. Ancak anne adayının Rh negatif, baba adayının Rh pozitif olması durumunda risk bulunuyor demektir.

Elbette risk olması durumunda indirekt coombs testinin yapılması gerekir. Test anne adayından alınan kan numunesiyle yapılıyor ve sonucun da negatif olması bekleniyor. Fakat test neticesi pozitif çıkarsa bu durumda kan uyuşmazlığından söz edilebilir. Yapılan test uyuşmazlığın olup olmadığını göstermekle birlikte Rh uyuşmazlığının ne oranda olduğunun belirlenmesini de sağlayabiliyor. Bu arada anne adayının doğumdan önce RhoGam da yaptırması gereklidir. Tanı konması yapılan bir test ile mümkün olduğundan ileri tetkiklere ihtiyaç duyulmaz. Anne adayının kan numunesi vermesi, söz konusu testin yapılması ve tanı konması için yeterli oluyor.

Kan Uyuşmazlığı Tedavisi Nasıl Yapılır?

Elbette kan uyuşmazlığı durumunda doğumdan hemen sonra bebeğin mutlaka izlenmesi gerekiyor. Düzenli bir şekilde bebeğin kanındaki bilirubin seviyesinin ölçülmesi son derece önemlidir. Çünkü bilirubin düzeyi, uygulanacak olan tedavide de belirleyici bir unsurdur. En sık karşılaşılan durum doğum sonrasında bebeklerde sarılık meydana gelmesidir. Bu durumda mutlaka damar yolundan bebeğe sıvı verilmesi gerekiyor. Bununla birlikte zaman kaybetmeden fototerapi yapılması da önemlidir. UV ışınları ileten lambaların altında bebeğin yatırılması yani bekletilmesi şeklinde uygulanır.

Kan sayımı testi ile kan uyuşmazlığının düzeyinin ölçülmesi de gereklidir. İndirekt coombs testinin pozitif çıkmasının aynı zamanda bebekte hemolitik rahatsızlığın da başladığının göstergesi olduğunu söyleyebiliriz. Bebeğin durumuna bağlı olarak kanının değiştirilmesi gibi alternatif tedaviler de gündeme gelebilir. Rh uyuşmazlığının olmaması durumunda da kernikterus hastalığı riskinin mutlaka göz önünde bulundurulması gerekiyor.

Söz konusu rahatsızlığın bebeğin beyninde ciddi problemlere yol açabileceğini belirtelim. Dolayısıyla fiziksel ya da zihinsel anlamda kalıcı hasarlar meydana gelebilir. Kalp yetmezliği gibi problemlerin de gelişebileceğini belirtmek gerekiyor. Yaşamsal anlamda da ciddi bir tehdit ortaya çıktığı için bebeklerin titizlikle izlenmesi ve tüm testlerin geç kalınmadan yapılması önem taşıyor.

İlginizi çekebilir –> Gebelikte şeker yüklemesi

ABO Uyuşmazlığı Nedir?

ABO kan uyuşmazlığı kan gruplarının arasındaki uyuşmazlık olarak açıklanabilir. Burada ABO olarak kast edilen insanlarda mevcut olan 4 kan grubu yani A, B, AB ve 0 kan grupları oluyor. Kan gruplarının aralarındaki uyuşmazlığın bilinmesi gerekecek. A kan grubu, B kan grubu ile AB kan grubuna karşı kişinin kanında antikor olduğu anlamına geliyor. B kan grubu ise A ve AB kan gruplarına karşı antikora sahip olur. 0 kan grubuna sahip kişilerde antikor olmaz. Bu nedenle bu kişilere A, B ya da AB grubundan kan verildiğinde vücutları tepki gösterir. AB kan grubu, diğer kan gruplarına tepki göstermez ve bu nedenle kan transferi konusunda ‘genel alıcı’ olarak nitelenir. 0 kan grubu ise ‘genel verici’ durumdadır.

Bu arada kan uyuşmazlığı sadece kan nakli durumunda ortaya çıkmıyor. Gebeliklerde anneyle bebek arasında da böyle bir tablo doğabiliyor. İşte bu nedenle kanla plazma transfüzyonunun yapılmasına başlanmadan mutlaka kanların uyuşmazlığının incelenmesi gerekiyor. Yapılan karşılaştırmada bir reaksiyon görülmezse söz konusu kan kullanılabilir. Burada reaksiyondan söz edilen durumlara ise aşağıdaki örnekleri gösterebiliriz:

• İdrarda kan bulunması
• Bel ağrısı
• Yüksek vücut ateşi
• Titreme
• Baş dönmesi ve mide bulantısı
• Kusma
• Nefes alıp verirken zorlanma
• Kalp atış hızında yükselme
• İnfüzyon bölgesinde ağrı
• Göğüs ağrısı
• Sarılık
• Kan basıncının düşmesi
• Yaygın damar içi pıhtılaşma
• Akut böbrek yetmezliği
• Öksürük

Bu belirtilerden sadece biri ortaya çıktığında bile kan transfüzyonunun hemen durdurulması ve gerekli müdahalenin yapılması önemlidir. Aksi halde çok daha ciddi sorunlar ortaya çıkabilir.

Anne ve Bebek Arasında ABO Kan Uyuşmazlığında Ne Olur?

Şayet anneyle bebek arasında kan uyuşmazlığı mevcut olursa bebekler bu durumda ciddi düzeyde etkilenir. Çünkü bebeğin kan hücreleri parçalanmaya başlar. Bunun nedeni de anneden bebeğe geçen anti-Rh olarak açıklanabilir. Bebeğin kan hücrelerinin parçalanması, anemi yani kansızlık problemine sebebiyet veriyor. Yapılan ultrasonda bebekte hidrops da belirlenebilir.

Vücut boşluklarında sıvı birikmeye başlaması ya da kalp yetmezliği gibi önemli sorunlar da ortaya çıkabilir. Tüm bunlarla birlikte ölüm riskinin de bulunduğunu belirtmek gerekiyor. Çünkü kan hücrelerinin yok olması bebek ölümüne yol açabilir. Son olarak distres semptomlarının da görülebileceğini belirtebiliriz.

Kan Uyuşmazlığı Testi Nasıl Yapılıyor?

Sıklıkla merak edilen hususlardan biri de kan uyuşmazlığı testinin nasıl yapıldığı ya da acı verip vermediği oluyor. Elbette bu testin anneyi zorlayan bir boyutu yok. Çünkü sadece anneden az miktarda kan numunesi alınıyor. Kan numunesi laboratuvar ortamında inceleniyor ve bu sayede test gerçekleştiriliyor. Annenin aç ya da tok karnına olmazı önemli değildir. Kan verilmesi söz konusu test için yeterli oluyor ve çok fazla kan alınmadığı için annelerin dinlenmesine gerek olmuyor. Günlük hayata hemen geri dönülebilir.

Merak edenler için  –> Plasenta previa

Kan Uyuşmazlığı İğnesi Ne Zaman Yapılır?

Yapılan testlerle kan Rh değerleri arasında uyumsuzluk olup olmadığının belirlenmesi son derece önemlidir. Gebeliğin tespit edilmesinin hemen ardından mutlaka bu testin yapılması gerekiyor. Aynı zamanda hamileliğin 10. haftasında da test yapılmasına ihtiyaç olacaktır. Bu sayede net bir kanıya varılabilir. Eğer yapılan bu testlerde uyuşmazlığın mevcudiyeti belirlenirse bu durumda kritik zaman gebeliğin 28. haftası oluyor. Çünkü hamileliğin bu döneminde uyuşmazlık iğnesinin yapılması gerekiyor. Aynı zamanda doğumun ardından 36 saat içerisinde de anti-D immunglobulin iğnesinin yani halk arasındaki adıyla uyuşmazlık iğnesinin yapılmasına ihtiyaç duyulur.

Söz konusu iğnenin düşük yapılması ya da kürtaj işleminin yapılması durumunda da uygulandığını belirtmek gerekiyor. Erken doğum yapılması durumunda da bu iğnenin yapılmasına ihtiyaç olacaktır.

Kan Uyuşmazlığı Durumunda Bebek Ne Gibi Bir Zarar Görür?

Bebekler için kan uyuşmazlığı asla göz ardı edilmemesi gereken, son derece ciddi bir durumdur. Zira doğumun hemen ardından bu bebeklerin takın takibe alınmasının nedeni de budur. Kan uyuşmazlığının bebeklerin kan hücrelerinin parçalanmasına yol açıyor olması ve beraberinde bebeklerin kanında bilirubin maddesinin oranının yükselmeye başlaması hayati tehlike bile doğurabiliyor.

Bebeklerde doğumu takiben 1 gün içerisinde sarılık ortaya çıkmaya başlıyor. Halsizlik, bebeklerin kaslarında güçsüzlük olması, annesini emerken güçlük çekmesi gibi semptomlar gözlemleniyor. Bebeklerde bu gibi durumların tespit dilmesi ile beraber derhal tedavi aşamasına geçiliyor ve bu sayede hayati tehlikenin ortadan kalkması sağlanıyor.

Doğum Öncesi Ne Gibi Tedbirler Alınmalıdır?

Annenin düşük ya da kürtaj öyküsünün olup olmadığı, bebeklerin kan uyuşmazlığı probleminden ne oranda etkileyeceği noktasında önemlidir. Dolayısıyla anne adayının gebelik takibini yapan hekime mutlaka bilgi vermesi gerekir. Böylece uyuşmazlığın olup olmadığı testlerle belirlenir ve doğru zaman kaçırılmadan kan uyuşmazlığının iğnesinin yapılması sağlanır. Bu iğnenin annenin sonraki gebelikleri açısından da önemi bulunuyor. Aynı zamanda annenin kan grubunun Rh negatif olması halinde hangi durumlarda RhoGam iğnesinin yapılması gerektiği sorusunu kısa bir liste ile açıklayabiliriz:

• Düşük öyküsü
• Dış gebelik öyküsü
• Üzüm gebeliği öyküsü
• Amniyosentez
• Hamilelikte kanama
• Hamilelikte karın bölgesine darbe almak
• Koryon villus örneklemesi

Kan Uyuşmazlığına Tıbbi Müdahale

Gebeliğin 28. haftasında kan testinin yapılması gerekiyor. İndirek coombs testi sonucu dikkate alınarak uyuşmazlık iğnesi yapılabilir. Doğumdan sonra da RhoGam iğnesi yapılıyor. Tıbbi müdahale sanıldığı gibi cerrahi bir işlemi kapsamıyor. Sadece koruyucu tedbirler kapsamında müdahaleler yapıldığını belirtebiliriz.

Kan Uyuşmazlığı Belirtileri Nelerdir?

Öncelikle kan uyuşmazlığı durumunda belirtilerin annede değil bebekte ortaya çıktığını belirtelim. Bu belirtiler şöyledir;

• Bebeğe oksijen taşınmaması
• Sarılık
• Ödem
• Kansızlık

Konuyla ilgili sorularınızı yorum bölümüne yazabilirsiniz.

Merak edenler için –> Hamilelikte ilaç kullanımı

Kan Uyuşmazlığı İğnesi

Kan uyuşmazlığı anne ve babanın kan grubunun RH pozitif  ve RH negatif (RH antijenin olması ya da olmaması) değerleri üzerinden ilerleyen bir durumdur. Hamilelik sürecinde anne ile karnındaki bebek arasında bulunan RH uyumsuzluğu (annenin RH negatif, bebeğin ise RH pozitif olması) bebeğin sağlığı açısından önemli sorunlara neden olabilir. 

Peki RH nedir? RH, kırmızı kan hücrelerinde bulunan bir antijendir. Kimi insanların kanında bu antijen  bulunur kimi insanların kanında ise bulunmaz. Kanında bu antjen bulunanlar için RH pozitif bulunmayanlar içinse RH negatif tanımlaması kullanılır. İnsanların yüzde 85’lere varan orandaki büyük bölümü RH pozitif yüzde 15’i ise RH negatiftir. 

Hepimiz RH değerimizi genlerimiz vasıtasıyla anne ya da babalarımızdan alırız. Kan uyuşmazlığı kavramı hamilelik sürecinde ortaya çıkabilen bir sorundur.  Bu süreçte anne RH negatif, anne karnındaki bebek RH pozitifse kan uyuşmazlığı var demektir. Bu durumda bebeğiniz Rh geçişini pozitif olan babasından almış demektir. Ancak kan uyuşmazlığının ortaya çıkarabileceği sağlık sorunlarını basit tedavi yöntemleriyle engellemek mümkündür.

Kan Uyuşmazlığı Genellikle İlk Bebeğe Zarar Vermez

Anne ile bebek arasında RH uyuşmazlığı varsa sıklıkla ilk bebek zarar görmez. Bunun nedeni, devam eden RH pozitif bebek olan gebelikte, bebekten anneye geçen kan miktarına karşı anne antikor üretmektedir. Bu yeni üretilen antikorlar immunglobulin M dediğimiz kısa süreli antikorlardır ve boyut olarak büyük olduğu için plasentadan geçemez dolayısıyla bebeğe zarar veremezler. Fakat bu antikorlar belli bir zaman sonra kaybolur ve kalıcı bağışıklık sağlayan immunglobulin G dediğimiz antikorlar oluşur ve bu antikorlar boyut olarak küçüktür ve plasentadan geçebilir. Bu antikorlar annenin kan dolaşımda yıllarca kalabilir. Dolayısıyla anne RH pozitif bir bebeğe gebe kalır kalmaz bu antikorlar plasentadan geçerek o bebeğin kan hücrelerine saldırır ve zarar verir. 

Şu durumlardan birini yaşadıysanız bebeğinizin kanı sizin kanınıza geçmiş olabilir ve sorun yaşanabilir:

• Daha önce doğum yaptıysanız,
• Amniyosentez testi yapıldıysa,
• CVS testi yapıldıysa,
• Hamilelik sırasında vajinal kanama geçirdiyseniz,
• Gebelik sürecinde karnınızdan yaralandıysanız,
• Daha önce düşük yaptıysanız,
• Dış gebelik sorunu yaşadıysanız,
• Kürtaj olduysanız.

Bu işlemler yapılmadan veya yapıldıktan hemen sonra kan uyuşmazlığı iğnesi yapıldıysa risk yoktur.

Kan Uyuşmazlığı Nasıl Olur?

RH negatif annenin ilk RH pozitif bebeğini doğurmasının ardından anne antikor üretir. Dolayısı ile ikinci bir RH pozitif bebeğe hamile olması durumunda bu antikorlar plasentayı geçerek bebeğe ulaşır. Antikorlar bebeğe geçtikten sonra bebeğin kanında yer alan ve oksijen taşıma görevini üstlenen kırmızı kan hücrelerini öldürmeye başlar. Bu saldırı sonucunda bebeğin kalp atışları anne karnında durabilir veya bebekte yaygın hasara yola açan 'hidrops' dediğimiz tablo görülebilir. 

Kan Uyuşmazlığı Testi

Annenin RH negatif babanın ise RH pozitif olması durumunda anneye 'indirekt coombs' testi yapılır. Bu testin sonucunun pozitif olması durumunda risk var demektir. Bu noktada pozitifliğin miktarı ile bebeğe olan etkinin miktarı doğru orantılı olduğu için sıkı bir takip gerekir.  Eğer bu test negatif ise anneye koruyucu amaçla gebeliğin 3. trimestrende ve doğumdan sonra kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır.

Kan Uyuşmazlığı İğnesi

Kan uyuşmazlığı olduğu durumda kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır. Daha önce de belirttiğimiz gibi ilk çocuk için önemli bir risk yoktur. Ancak daha sonraki doğumlarda risk yaşanmasın diye gebeliğin 28’inci haftasında anneye kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır. Bebek doğduğunda bebeğin RH değeri kontrol edilir. Negatifse anneye ikinci bir kan uyuşmazlığı iğnesi yapılmasına gerek kalmaz. Bebeğin kanı grubu RH pozitif çıkarsa doğumdan sonraki ilk 72 saat içerisinde anneye ikinci kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır. 

Bu konuyla ilgili en önemli husus şudur: Eğer annenin kan grubu RH negatif  ve baba RH pozitif ise anne düşük, küretaj, gebelik sürecinde kanama veya yukarıda saydığımız girişimleri yaptıracaksa bu işlemlerden önce kan uyuşmazlığı iğnesi yaptırmalıdır. Ve daha da önemlisi, RH uygunsuzluğu olan her gebenin gebeliğin 28. haftasında kan uyuşmazlığı iğnesini yaptırmasıdır. 

Kan tipleri A, B ve O ile kategorize edilir ve bir Rh faktörü pozitif veya negatif olarak verilir. Peki kan uyuşmazlığı nedir? Kan uyuşmazlığı nedenleri ile ilgili haberimiz kafanıza takılanlara cevap vermeyi amaçlamaktadır...

Sozcu.com.tr

Yayınlanma:

A-B-0 ve Rh uyumsuzluğu, anne ve bebeğinin kan gruplarının çatışmasıyla olan ancak önlenebilir bir durumdur, ancak hamilelik sırasında çeşitli sorunlara yol açmaktadır. Peki kan uyuşmazlığı tam olarak nedir? Nasıl ortaya çıkar? Kan uyuşmazlığında teşhis ve tedavi yöntemleri. Anne ve babalar, merak ettiğiniz herşey haberimizde…

KAN UYUŞMAZLIĞI NEDİR?

Kan tipleri A, B ve O ile kategorize edilir ve bir Rh faktörü pozitif veya negatif olarak verilir. A-B-0 ve Rh uyumsuzluğu, bir annenin kan grubunun yeni doğmuş çocuğununkiyle çatışmasıyla olur. Bir annenin kırmızı kan hücrelerinin hamilelik sırasında plasenta veya fetüse geçmesi mümkündür. Bu meydana geldiğinde, annenin kan hücreleri yenidoğanın kan hücrelerine saldırabilecek ve sarılığa neden olabilecek antikorlar geliştirir.

“Rh negatif” ve “Rh-pozitif”, kanınızın Rh faktörü olup olmadığını belirtir. Rh faktörü kırmızı kan hücrelerinde bir proteindir. Rh faktörü varsa, Rh-pozitifsin. Eğer sende yoksa, Rh-negatifsin. Rh faktörü kalıtsaldır (ebeveynlerden çocuklara genler aracılığıyla geçmektedir). Çoğu insan Rh pozitiftir.

A-B-O uyumsuzluğu şu durumlarda oluşur:

– anne tip O ve bebek B, A veya AB’dir
– anne A tipi ve bebek B veya AB’dir
– anne B tipi ve bebekleri A veya AB’dir.

GENEL GÖRÜNÜM

Hamileyken, özellikle doğum sırasında bebeğinizin kanı kan dolaşımınıza karışabilir. Eğer Rh negatifseniz ve bebeğiniz Rh-pozitif ise, vücudunuz bebeğin kanına yabancı bir madde olarak tepki gösterecektir.

Vücudunuz bebeğin Rh pozitif kanına karşı antikorlar (proteinler) üretecektir. Bu antikorlar genellikle ilk hamilelik sırasında sorunlara neden olmaz. Bunun nedeni, bebeğin, çoğu antikorun gelişmesinden önce doğmasıdır.

Bununla birlikte, antikorlar üretildikten sonra vücutta kalır. Böylelikle, Rh uyumsuzluğunun, ikinci veya daha geç gebeliklerde (bebek Rh-pozitif ise) sorunlara neden olması daha olasıdır.

Rh antikorları plasentadan geçebilir ve bebeğin kırmızı kan hücrelerine saldırabilir. Bu, bebekte hemolitik anemiye yol açabilir.

Hemolitik anemi, kırmızı kan hücrelerinin yerini alabildiğinden daha hızlı yok edildiği bir durumdur. Kırmızı kan hücreleri, vücudun tüm bölgelerine oksijen taşır.

Yeterli kırmızı kan hücresi olmadan, bebeğiniz yeterince oksijen alamaz. Bu ciddi sorunlara yol açabilir. Şiddetli hemolitik anemi çocuk için bile ölümcül olabilir.

KAN UYUŞMAZLIĞINDA RİSK FAKTÖRLERİ

Rh pozitif bir erkek çocuğu olan Rh negatif bir kadın, Rh uyumsuzluğu riski altındadır.

Rh faktörü kalıtsaldır (ebeveynlerden çocuklara genler aracılığıyla geçmektedir). Eğer Rh-negatifseniz ve bebeğinizin babası Rh-pozitif ise, bebek Rh-pozitif kan grubunda doğma şansının % 50’sine veya daha fazlasına sahiptir.

Basit kan testleri sizin ve bebeğinizin babasının Rh-pozitif veya Rh negatif olup olmadığını gösterebilir.

Eğer Rh-negatif iseniz, Rh uyumsuzluğundan kaynaklanan riskiniz, hamilelikten önce Rh pozitif kana maruz kalmanız halinde daha yüksektir. Bu şu durumlarda olmuş olabilir:

– Daha erken bir gebelik (genellikle doğum sırasında). Ayrıca hamilelik sırasında kanama veya karın travması (örneğin, bir araba kazasından) geçirdiyseniz, Rh pozitif kana maruz kalmış olabilirsiniz.

– Ektopik gebelik, düşük veya indüklenmiş kürtaj. (Ektopik gebelik, rahim veya rahim dışında başlayan bir gebeliktir.)

– Eşleşmeyen bir kan transfüzyonu veya kan ve kemik iliği kök hücre nakli.

– Bir iğne veya Rh pozitif kan içeren başka bir nesne ile bir enjeksiyon veya delinme.

Bazı testler de sizi Rh pozitif kana maruz bırakabilir. Örnek olarak; amniyosentez (Amniyosentez, anne karnından ince ve uzun bir iğne yardımıyla amniyon sıvısının alınması işlemidir.) ve koryonik villus biyopsisi (Bebeğin eşinden ultrason kontrolü eşliğinde ince bir iğne yardımı ile doku parçası alınır ve alınan parça incelenir.) gibi…

Bu olaylardan sonra Rh antikorları (Rh immun globulin) önleyen ilaçla tedavi edilmedikçe, şu andaki ve gelecekteki gebelikler sırasında Rh uyumsuzluğu için risk altındasınız demektir.

KAN UYUŞMAZLIĞI TEDAVİSİ

Rh uyumsuzluğunu tedavi etmenin amacı bebeğinizin sağlıklı olmasını ve gelecekteki gebeliklerde riskinizi azaltmanızı sağlamaktır.

– Eğer hamilelik sırasında Rh uyumsuzluğu teşhis edilirse, hamileliğinizin yedinci ayında ve yine doğumdan sonraki 72 saat içinde Rh immün globulini alırsınız.

Ayrıca, siz ve bebek arasındaki kan nakli riski yüksek ise (örneğin düşük, ektopik gebelik veya hamilelik sırasında kanama varsa) Rh immün globülini alabilirsiniz.

– Rh immün globulin, kanınızdaki Rh-pozitif kan hücrelerine bağlanan Rh antikorları içerir. Bu olduğunda, vücudunuz bebeğin Rh pozitif hücrelerine yabancı bir madde olarak tepki göstermez. Sonuç olarak, vücudunuz Rh antikorları üretmez. Rh immün globülini doğru zamanlarda verilmelidir.

– Rh antikorları üretildikten sonra, ilaç artık yardımcı olmayacaktır. Bu yüzden Rh negatif kanı olan bir kadına, her hamilelikle ya da kanının Rh-pozitif kanla karışmasına izin veren herhangi bir olay ile ilaç tedavisi yapılmalıdır.

– Rh immün globulin, kol ya da kalçadan enjekte edilir. Yan etkiler arasında enjeksiyon bölgesinde ağrı ve hafif bir ateş olabilir. İlaç ayrıca bir damar içine enjekte edilebilir.

Hemolitik Anemi Tedavisi: Bir bebekte hemolitik anemiyi tedavi etmek için çeşitli seçenekler mevcuttur. Hafif vakalarda tedaviye ihtiyaç duyulmaz. Tedavi gerekirse, bebeğe eritropoietin ve demir takviyeleri adı verilen bir ilaç verilebilir. Bu tedaviler vücudun kırmızı kan hücrelerini yapmasını sağlayabilir.

– Hemolitik anemi şiddetli ise, bebek göbek bağı yoluyla kan transfüzyonu yapabilir. Hemolitik anemi şiddetli ise ve bebek neredeyse tam vadede ise, doktorunuz erken iş almayı başlatabilir. Bu, bebeğin doktorunun tedaviye hemen başlamasını sağlar.

– Ağır anemisi olan bir yenidoğan, kan değişimi transfüzyonu ile tedavi edilebilir. Prosedür, bebeğin kanını yavaşça çıkarmayı ve bir donörden taze kan veya plazma ile değiştirmeyi içerir.

– Yenidoğan da kanlarındaki bilirubin miktarını azaltmak için özel ışıklarla tedavi edilebilirler. Bu bebeklerde sarılık olabilir (cildin sarımsı bir rengi ve gözlerin beyazları). Yüksek bilirubin seviyeleri sarılığa neden olur.

Kandaki bilirubin seviyesinin düşürülmesi önemlidir, çünkü bu bileşiğin yüksek seviyeleri beyin hasarına neden olabilir. Hemolitik anemisi olan bebeklerde sıklıkla yüksek bilirubin seviyeleri görülür. Bunun nedeni, kırmızı kan hücreleri yıkıldığında bileşiğin oluşmasıdır.

AğrıanneBebekbeyinÇocukgebelikhamilelikKadınkanser