Menopoz, adet görmenin kalıcı olarak bitmesidir. Menopoz kadının yaşam sürecinin normal bir parçasıdır. Bazen “yaşam değişikliği” olarak adlandırılır. Bu bölümde menopoza dair tanımlardan, menopoza geçiş sürecinden, menopozun fiziksel ve ruhsal sağlığınıza etkilerinden, kısacası menopoza dair her şeyden bahsedeceğiz.
Menopoz Nedir?
Menopoz adetlerin kalıcı olarak bittiği ve artık hamile kalınamayan dönemdir. Menopoz denebilmesi için en son gördüğünüz adetin üzerinden en az 1 yıl geçmiş olmalıdır. Menopozdan sonra yumurtalıklarınız östrojen ve progesteron hormonlarını çok düşük seviyelerde üretir. Bu düşük hormon seviyeleri, belirli sağlık sorunları için riskinizi artırabilir.
Perimenopoz Nedir veya Menopoza Geçiş Nedir?
Perimenopoz, ya da menopoz geçişi, son adetinize doğru giden zamandır. Menopoz öncesi ve sonrası olan geçiş dönemi ‘perimenopoz’ olarak adlandırılır. Vücudunuz menopoza geçerken, hormon seviyeleriniz rastgele dalgalanmalar gösterir, bu durum beklenmedik menopoz semptomlarına neden olur. Bu geçiş sırasında, yumurtalıklarınız normalden daha fazla östrojen ve progesteron hormonu üretir. Düzensiz adetler görürsünüz, çünkü her ay yumurtlamayabilirsiniz. Adetleriniz normalden daha uzun veya kısa olabilir veya alışılmadık şekilde ağır veya hafif adet kanamaları görülebilir.
Birçok kadında bu geçiş sırasında sıcak basmaları ve diğer menopoz belirtileri mevcuttur.
Menopoza geçiş genellikle ne zaman başlar?
Perimenopoz, menopoza geçiş, genellikle bir kadının 40’lı yaşlarının sonlarına doğru başlamaktadır.
Menopoza geçişi başlatıp başlamadığımı nasıl anlarım?
Bazen sizin ve doktorunuzun perimenopozda olup olmadığınızı anlaması zor olabilir. Bu süreçte görülen semptomlarla ilgili bilgi vermeniz gerekmektedir.
Semptomlar: Sıcak basması, uyku bozuklukları
Düzensiz adetler: Adetlerinizi takip edin. Düzensiz adetler menopozun ilk belirtisi olabilir.
Hormon seviyeleri: Eğer erken yaşta (40 yaşından önce) adetleriniz kesildiyse doktorunuz kanınızdaki hormon seviyelerini test edebilir. Doktorlar, genellikle tıbbi bir neden olmadığı sürece bu testi önermez. Bunun nedeni, çoğu kadın için, hormon düzeylerinin menopoza geçiş sırasında öngörülemeyen bir şekilde yukarı ve aşağı gitmesidir. Bu nedenle, menopozdan geçip geçmediğinizden bu kan testine dayanarak karar vermek olmak zordur.
Menopoz Beni Nasıl Etkiler?
Menopoz belirtileri aniden başlayabilir ve ilk başta çok hafif olabilir. Bazı kadınlar birçok anlamda değişiklikler fark eder. Ruh hali gibi bazı menopozal semptomlar, adet öncesi sendromun (PMS) semptomlarına benzerdir. Diğerleri ise sizin için yeni olabilir. Örneğin:
- Adet dönemleriniz daha önce olduğu gibi düzenli olmayabilir, ayrıca daha uzun sürebilir veya daha kısa olabilir. Adetler birkaç aylığına kesilebilir ve sonra tekrar başlayabilir.
- Adetleriniz eskisinden daha yoğun veya daha hafif kanamalı olabilir.
- Sıcak basma ve uyku problemleriniz olabilir.
- Ruh haliniz değişebilir veya sinirli olabilirsiniz.
- Vajinal kuruluk yaşayabilirsiniz. Cinsel ilişki rahatsız veya acı verici olabilir.
- Cinselliğe daha az ilgi gösterebilirsiniz.
Diğer olası değişiklikler fark edilebilir değildir. Örneğin, daha az östrojeniz olduğu için kemik yoğunluğunu kaybetmeye başlayabilirsiniz. Bu, kemiklerin zayıflamasına ve kolayca kırılmasına neden olan bir durum olan osteoporoza yol açabilir. Östrojen seviyelerinin değiştirmesi ayrıca kolesterol seviyelerini artırabilir ve kalp hastalığı ve inme riskinizi artırabilir.
Menopoza Geçiş ne Kadar Sürer?
Perimenopoz, menopoza geçiş, adetleriniz kalıcı olarak durmadan iki ila sekiz yıl sürebilir. Çoğu kadın için, menopoza geçiş yaklaşık dört yıl sürer. Menopoza ulaştığınızı ancak son adetinizin üzerinden kanamasız olarak bir yıl geçirdikten sonra bilebilirsiniz. Bu, üst üste 12 ay boyunca lekelenme de dahil olmak üzere herhangi bir kanamanın olmadığı anlamına gelir.
Menopoza Geçiş Sırasında Doğum Kontrolünü Kullanmaya Devam Etmeli Miyim?
Evet. Perimenopoz sırasında, bir ay veya birkaç ay boyunca adetiniz olmasa bile, menopoza geçişte hala hamile kalabilirsiniz. Perimenopoz sırasında, bazı aylarda hala yumurtlayabilirsiniz ama ne zaman yumurtlayacağınızı kesin olarak bilmek imkansız. Hamile kalmak istemezseniz, son adetinizden sonra bir yıl daha doğum kontrolü uygulamaya devam etmelisiniz. Farklı doğum kontrol yöntemleri hakkında doktorunuzdan daha fazla bilgi edinebilirsiniz.
Menopozdan sonra hamile kalamazsınız, ancak aktif cinsel hayatı olan herhangi biri cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara yakalanabilir (CYBE veya CYBH). Menopozdan sonra prezervatif kullanmazsanız cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma olasılığınız daha fazla olabilir. Vajinal kuruluk veya tahriş menopozdan sonra daha sık görülür ve cinsel ilişki sırasında küçük kesik veya yırtılmaya neden olabilir ve sizi CYBH’ye maruz bırakabilir.
Menopoz ne Zaman Gerçekleşir?
Menopoz, adet olmadan 12 ay geçtiğinde olur. Kadınlar için menopoz yaşı genellikle 45 ile 55 arasındadır. Menopoza ne zaman gireceğinizi anlamanın bir yolu, annenizin girdiği yaştır. Menopoz daha erken olabilir:
- Hiç çocuk sahibi olmamak: Hamilelik, özellikle birden fazla hamilelik, menopozu geciktirebilir.
- Sigara içmek: Çalışmalara göre, sigara içmek, içmeyen kadınlardan yaklaşık iki yıl daha önce menopoza girmenize neden olabilir.
Bazı sağlık sorunları da erken menopoza girmenize neden olabilir.
Menopoz genellikle kendi başına gerçekleşir. Bununla birlikte, normalde kemoterapi veya her iki yumurtalığın çıkarılması için ameliyat olursanız menopoza girebilirsiniz.
Menopozdan Sonra ne Olur?
Menopozdan sonra artık hamile kalamayacaksınız ve artık adet görmeyeceksiniz. Menopozdan sonra herhangi bir vajinal kanama varsa, mümkün olan en kısa zamanda bir doktora görünmelisiniz. Menopoz sonrası vajinal kanama normal değildir ve ciddi bir sağlık probleminiz olduğu anlamına gelebilir.
Menopozdan sonra aşağıdakilerden herhangi birini yaşayabilirsiniz:
- Düşük hormon seviyeleri: Menopozla, yumurtalıklarınız östrojen ve progesteron hormonlarını çok az üretir. Hormon seviyeleri değiştiğinden, osteoporoz, kalp hastalığı ve inme gibi sağlık riskleri geliştirebilirsiniz.
- Menopoz semptomları: Menopozdan sonra, östrojen seviyeleri değiştiğinden sıcak basması gibi belirtilerle karşılaşabilirsiniz.
- Vajinal kuruluk: Vajinal kuruluk menopoz sonrası olabilir.
Menopoz Belirtileri
Menopoza geçiş sırasında, değişen hormon seviyeleri adet düzenini etkileyebilir ve sıcak basması ve uyku problemleri gibi semptomlara neden olabilir. Menopoza yaklaştıkça, cinsel ilişki sırasında ağrı, idrar sorunları ve düzensiz adetler gibi diğer semptomları da görebilirsiniz. İlaçlar ve diğer tedaviler semptomlarınızı hafifletmeye yardımcı olabilir.
Sıcak Basmaları
Sıcak basmaları, en yaygın menopoz semptomudur. Dört kadından üçü sıcak basması yaşar.
Sıcak basması, vücudunuzun üst kısmında ani bir ısı hissidir. Yüzünüz ve boynunuz kızarabilir. Kırmızı lekeler göğsünüzde, sırtınızda ve kollarınızda görülebilir. Sıcak basmalarından veya sıcak basmalarından sonra soğuk titremelerle bile karşılaşabilirsiniz.
Son zamanlardaki çalışmalar, sıcak basmaların menopozdan sonra 14 yıla kadar devam edebileceğini göstermektedir. Doktorlar ve araştırmacılar, sıcak basmalarının menopoz sırasında neden bu kadar yaygın olduğunu bilmiyorlar. Güzel haber ise sıcak basmaları önleyebilecek bazı ilaçlar mevcuttur.
Ne yapabilirsiniz?
- Hormon tedavisi alabilirsiniz. Hala adet görüyorsanız, doktorunuza düşük doz hormonal tedavi hakkında danışın. Hormon tedavisi, menopozdaki kadınlar için, sıcak basmaları ve gece terlemelerini rahatlatmaya yardımcı olur. Hormon tedavisi için bazı riskler vardır. Hormon tedavisi almaya karar verirseniz, semptomlarınıza yardımcı olan en düşük dozda ve mümkün olan en kısa sürede alın.
- Diğer ilaçları düşünün. Hormon tedavileri sizin için bir seçenek değilse, doktorunuza diğer sağlık problemleri için kullanılan reçeteli ilaçları danışın. Bu spesifik sağlık sorunlarınız olmasa bile, bazı antidepresanlar, epilepsi ilacı ve tansiyon ilaçları sıcak basmalarına yardımcı olabilir.
- Sıcak basmalarınızı takip edin. Sıcak basmalarınızı neyin tetiklediğini yazın ve bunlardan sakınmaya çalışın. Olası tetikleyiciler, baharatlı yiyecekler, alkol, kafein, stres veya sıcak bir yerde bulunmayı iç
- Soğuk su iç Sıcak basması hissettiğinizde buzlu su içebilirsiniz.
- Katmanlar halinde giyinin ve gerektiğinde bir katı çıkarın.
- Derin nefes alın. Sıcak basması başladığında yavaş, derin nefes almayı deneyin. Yavaş, derin nefesler vücudunuza rahatlama ve sakin olma zamanı geldiğini söyler. Bu, sıcak basmasının daha kısa sürmesini sağlayabilir.
- Kilo verin. Şişmanlığı olan kadınlarda sıcak basmaları daha kötü olabilir. Yakın zamanda yapılan bir çalışma, kilo vermenin sıcak basmalarını geçirmeye yardımcı olabileceğini bulmuştur.
Vajinal Problemler ve Enfeksiyonlar
Vajinal kuruluk gibi vajinal problemler, menopoz döneminde başlayabilir veya kötüleşebilir. Östrojenin düşük seviyeleri, vajinal dokunun daha kuru ve daha zayıf olmasına neden olabilir. Bu kaşınmaya, yanmaya, ağrıya veya rahatsız hissine neden olabilir. Aynı zamanda cinsel ilişki sırasında ağrıya da neden olabilir ve vajinada cinsel ilişki sırasında küçük kesikler ve yırtıklar meydana gelebilir. Vajinal kesikler ya da yırtıklar sizi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar için daha yüksek risk altına sokar.
Ne yapabilirsiniz?
- Vajinal nemlendirici. Bir vajinal nemlendirici, vajinanızın yağlanmasına yardımcı olabilir.
- Vajinal kayganlaştırıcı. Su bazlı bir vajinal kayganlaştırıcı, cinsel ilişkiyi daha rahat hale getirebilir.
- Reçeteli ilaç. Hormon tedavisi, östrojen kremi, jel veya vajina içine yerleştirilen halka da dahil olmak üzere vajinal kuruluğunuzu tedavi etmenin diğer yolları hakkında doktorunuzla da konuşabilirsiniz.
Düzensiz Adetler veya Kanama
Adetleriniz daha sık veya daha az gelmeye başlayacak. Düzenli adetler bitecektir. ‘Bu kanama da nereden çıktı?’ veya ‘Neden hala adet görmedim?’ dediğiniz günler gelecektir.
Ne yapabilirsiniz?
- Hamilelik veya sağlık problemi gibi adet görmemenizin başka bir nedeni olmadığından emin olmak için mutlaka öncelikle doktorunuza gitmelisiniz.
- Bir yıl boyunca adet görmediyseniz ve kanamaya veya lekelenmeye başladıysa mutlaka doktorunuza başvurun. Menopozdaki kadınlarda, lekelenme veya hafif kanama kansere veya başka bir ciddi sağlık sorununa işaret edebilir ve bu durum rahim içinden parça almayı gerektirebilir.
Uyku Sorunları
Menopozdaki birçok kadın gece boyunca uyumakta zorlanır. Düşük progesteron hormonu değerleri, uykuya dalmayı ve uykuda kalmayı zorlaştırabilir. Düşük östrojen seviyeleri de uyurken terlemenize neden olan sıcak basmalara neden olabilir. Bu bazen gece terlemeleri olarak adlandırılır. Bunlara bağlı olarak gün boyunca normalden daha yorgun hissedebilirsiniz.
Ne yapabilirsiniz?
- İyi bir gece uykusu çekmenin en iyi yollarından biri düzenli fiziksel aktivite sağlamaktır. Yatma saatlerine yakın çok fazla aktivite yapmak sizi daha uyanık hale getirebilir. Geçmişte düzenli egzersiz yapmamış olsanız bile, menopoz sırasında egzersiz yapmaya başlamak kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olabilir. Çalışmalar yoga ve esneme hareketleri gibi belirli egzersizlerin sıcak basmalarını azaltmaya yardımcı olabileceğini göstermiştir.
- Yatmadan önce yemekten, sigara içmekten ve alkol kullanmaktan kaçının. Öğleden sonra kafeinden kaçının.
- Sıcak içecekler iç Kafeinsiz çay veya ılık süt gibi yatmadan önce sıcak bir şeyler içmeyi deneyin.
- Yatak odanızda TV, telefon veya bilgisayar kullanımını yatma zamanına göre sınırlayın. Ekranların parlak ışığı, beyninizin uyku yerine uyanmasını söyler.
- İyi uyku alışkanlıkları edin. Yatak odanızı karanlık, sessiz ve serin tutun.
- Her gün aynı saatlerde yatmaya ve kalkmaya çalışın.
Bellek Sorunları
Unutkan olabilir ya da odaklanmakta zorluk çekebilirsiniz. Perimenopozdan geçmekte olan kadınların üçte ikisi bellek ya da odaklanmada sorun yaşadıklarını söyler.
Ne yapabilirsiniz?
- Yeterli uyku ve fiziksel aktivite önemlidir, ayrıca sağlıklı beslenin ve sigara iç Bu, belleği geliştirebilir.
- Sosyal olarak aktif kalın. Sosyal etkileşim hafıza kaybını geciktirmeye ve bunama ve Alzheimer hastalığı gibi hastalıkların önlenmesine yardımcı olabilir.
- Zihinsel olarak aktif kalın. Hafızayı güçlendirebilir ve çapraz bulmaca gibi zihinsel aktiviteler yaparak odaklanabilirsiniz.
- Unutkanlık veya diğer zihinsel problemler günlük hayatınızı etkiliyorsa doktorunuzla konuşun.
Üriner Problemler
Birçok kadın menopoz sırasında mesane veya idrar sorunları geliştirir. Öncesine göre daha düşük östrojen seviyeleri, idrar yollarınızı zayıflatabilir. Hapşırırken, öksürdüğünüzde veya güldüğünüzde idrar kaçabilir. Menopoz sonrası idrar sorunları yaşlanmanın normal bir parçası değildir ve tedavi edilebilir.
Ne yapabilirsiniz?
- İdrar kaçırmanın tedavisi, durumun nedenine bağlı olarak, kafeinin sınırlandırılması veya önlenmesi, ilaç kullanma, özel tıbbi cihazlar kullanma, fizik tedavi veya ameliyat geçirmeyi iç
- İdrar kaçırmayı tedavi etmek için evde yapabileceğiniz şeyler hakkında doktorunuzla konuşun. Bunlar Kegel egzersizleri denilen pelvik taban kaslarınız için özel egzersizler iç Doktorunuz aynı zamanda kilo vermenizi de önerebilir, çünkü ekstra kilo, mesanenize ve yakındaki kaslarınıza daha fazla baskı yapar.
Duygudurum Değişiklikleri
Gergin hissedebilirsiniz. Doğum sonrası deperesyon veya hüzün yaşadıysanız, duygudurum değişikliği yaşama ihtimaliniz daha yüksektir.
Ne yapabilirsiniz?
- Yedi – sekiz saat uyumaya çalışın.
- En iyisini hissetmenize yardımcı olmak için aktif olun. Aktif olmanın yollarını bulun.
- Stresinizi hafifletmenin yollarını arayın.
- Hafif ruh hali değişikliklerine yardımcı olabilecek menopozal hormon terapisi hakkında doktorunuzla konuşun. Tüm ilaçların menopozal hormon tedavisi de dahil olmak üzere riskleri vardır. Menopoz sırasında meydana gelen ruhsal değişiklikler genellikle tedaviye ihtiyaç duyan farklı, ciddi bir hastalık olan depresyonla aynı değildir.
Depresyon ve Anksiyete
Menopoz döneminde depresyon ve anksiyete riskiniz daha yüksektir. Doğurganlık kaybı veya vücudunuzdaki değişimler yüzünden üzüntü veya depresyon yaşayabilirsiniz. Depresyon veya anksiyete belirtileriniz varsa, doktorunuzla görüşün. Doktorunuz depresyon veya anksiyete tedavisi için terapi veya ilaç veya her ikisini de önerebilir.
Ne yapabilirsiniz?
- Yeterli uyumaya çalışın. Çoğu yetişkin, her gece yedi ile sekiz saat arasında bir uykuya ihtiyaç duyar. Uyku eksikliği depresyonla bağlantılıdır.
- Haftanın çoğu günü en az 30 dakika fiziksel aktivitede bulunun.
- Alkolü sınırlayın.
- Düşük stres. Rahatlama tekniklerini deneyin, kitap okuyarak, açık havada sakin zaman geçirerek veya gevşemek için diğer sağlıklı yollarla deneyin.
Cinsellikle İlgili Duyguların Değişmesi
Bazı kadınlar menopozdan sonra cinselliği ile daha rahat hissederler. Bazıları ise uyarılmada sorun yaşayabilirler. Rahatsız edici veya ağrılıysa, cinsel ilişkiye daha az ilgi duyabilirsiniz.
Ne yapabilirsiniz?
- Vajinal kuruluktan rahatsızsanız, vajinal kayganlığı iyileştirmek için tedaviler vardır. Menopoz ve cinselliğiniz hakkında daha fazla bilgi edinin.
- Bazı kadınlar menopoz sırasında, depresyon, anksiyete ya da uyku eksikliği gibi diğer menopoz semptomları nedeniyle cinsellikle daha az ilgilenmektedir. Menopoz belirtileriniz sizi rahatsız ediyorsa, olası tedaviler hakkında doktorunuzla konuşun.
Menopoz Belirtileri Hakkında Doktorumu Ne Zaman Görmeliyim?
Menopoz semptomlarınızdan herhangi biri sizi rahatsız ediyorsa, doktorunuzla konuşun. Tedaviler hakkında konuştuğunuzda, şunları tartışabilirsiniz:
- Semptomlarınız ve sizi ne kadar rahatsız ettikleri
- Yaşınıza ve sağlığınıza göre riskleriniz
- Sağlığınıza ve aile öykünüze bağlı olarak menopoz hormon tedavisinin sizin için bir seçenek olup olmadığı
Menopoz Tedavisi
Birçok kadın menopoz semptomları için tedaviye ihtiyaç duymaz. Belirtilerinizin kendiliğinden hafiflediğini görebilirsiniz. Semptomlarınızdan rahatsızlık duyuyorsanız, rahatlama yolları hakkında doktorunuzla konuşun. Sizin için uygun bir tedavi bulmak için birlikte çalışabilirsiniz. Bazı kadınlar yeme alışkanlıklarını değiştirmenin ve daha fazla fiziksel aktivite yapmanın menopoz semptomlarının azalmasına yardımcı olabileceğini fark eder. Diğerleri ise semptomlarını hafifletmek için ilaca ihtiyaç duyabilirler.
Hangi İlaçlar Menopoz Semptomlarını Tedavi Eder?
Menopoz belirtileriniz sizi rahatsız ediyorsa, doktorunuzla konuşun. Doktorunuz belirtilerinize yardımcı olacak ilaçlar önerebilir. Tüm ilaçların riskleri vardır ve doktorunuz hangi ilaçların sizin için en iyi olduğunu bulmanızda yardımcı olabilir.
- Düşük doz hormonal tedavi bu semptomların azalması konusunda yardımcı olabilir. Bunlar, sıcak basmaları, vajinal kuruluk ve ruh hali değişimlerini durdurmaya veya azaltmaya yarar. Ayrıca ağır veya düzensiz adetleri tedavi eder. Sigara içiyorsanız hormonal tedavi kullanmamalısınız. Hormonal tedavi, özellikle de doğum kontrol hapları ve vajinal halka veya deri yaması gibi kombine hormon içeren yöntemler, kan pıhtılaşması ve yüksek tansiyon riskinizi artırabilir ve sigara kullanan kadınlarda risk daha yüksektir.
- Su bazlı vajinal kayganlaştırıcılar, cinsel ilişkiyi daha rahat hale getirebilir. Vajinal bir nemlendirici, vajinal dokularda ihtiyaç duyulan nemi tutmaya yardımcı olabilir.
- Bazı reçeteli ilaçlar, kayganlaştırıcılar işe yaramazsa vajinal rahatsızlık, kuruluk veya ağrıya yardımcı olabilir. Bunlar vajinaya uygulanan östrojen kremleri, tabletleri veya halkaları içerir (topikal hormon tedavisi hakkındaki bilgilere bakınız).
- Şiddetli vajinal kuruluğa sahipseniz hormon replasman tedavileri işe yarayabilir.
Hormon Replasman Tedavisi Nedir?
Hormon replasman tedavisi, sıcak basmaları ve vajinal kuruluk gibi yaşam kalitenizi etkileyen menopoz semptomlarını hafifletmeye yardımcı olan reçeteli ilaçlardır.
Menopoz sırasında, yumurtalıklarınız östrojen ve progesteron hormonlarını çok az üretir. Hormon replasman tedavisi, yapay östrojen ve progesteron ile artık yumurtalıklarınız tarafından az üretilmeye başlayan hormonların eksikliğini tamamlamayı amaçlar.
Bu tedaviler genellikle her gün bir hap olarak alınır. Östrojen veya östrojen artı progesteron hormon tedavisini, deri yamaları olarak da kullanabilirsiniz. Tüm ilaçlar gibi, hormon replasman tedavisinin de riskleri vardır. Bunu ilaçları kullanmaya karar verirseniz, gereken en kısa süre için en düşük dozu kullanmanız önerilmektedir. Topikal hormon tedavisi denilen diğer menopozal hormon terapileri, sıcak basmaları tedavi etmez, ancak vajinal kuruluk semptomuna yardımcı olabilir.
Topikal Hormon Tedavisi Nedir?
Topikal hormon tedavisi, düşük doz östrojen içeren ve vajene direk olarak uygulanan kremlerdir. Vajinanın kuruluğunu gidermeye yardımcı olur fakat sıcak basması gibi menopozun yol açtığı diğer semptomlara iyi gelmez. Vajinal halka ve jel formları da bulunmaktadır. Topikal kremin riskleri menopozal hormon replasman tedavisinin risklerinden farklıdır.
Menopozda Hormon Tedavisi Güvenli Midir?
Menopozal hormon tedavisi, (bazen hormon replasman tedavisi de denir) bazı kadınlar için güvenlidir, ancak aynı zamanda birtakım riskleri de vardır.
Araştırmalar şunu gösteriyor:
- Menopozal hormon tedavisi 59 yaşına kadar olan kadınlar için bir seçenek olabilir, ancak genellikle yalnızca menopozun ilk 10 yılı içinde olmalıdır. Daha genç kadınların ve son adet dönemlerine daha yakın olan kadınların menopozal hormon tedavisinin zararlı yan etkilerini yaşama ihtimali daha azdır.
- Menopozal hormon tedavisi sıcak basması, uyku problemleri, duygudurum değişiklikleri ve vajinal kuruluk gibi menopoz semptomlarını azaltır.
- Sıcak basmaları genellikle tüm vücudu etkileyen daha yüksek dozda östrojen tedavisi gerektirir.
- İlişki sırasında vajinal kuruluk veya rahatsızlığı olan kadınlar, düşük dozlarda vajinal östrojen kremler ile rahatlayabilirler.
- Tek başına östrojen ve östrojen ile birlikte progesteron ilaçları bacaklarda ve akciğerlerde inme ve kan pıhtılaşması riskini artırır. Riskler 50 yaşından küçük kadınlarda nadirdir.
Kimler Menopozal Hormon Tedavisi Almamalıdır?
Menopozda hormon tedavisi bazı kadınlar için güvenli olmayabilir.
Aşağıdaki riskleriniz varsa doktorunuzla konuşmalısınız:
- Kalp hastalığı veya yüksek kolesterol gibi risk faktörleri öyküsü
- Aile veya kişisel meme kanseri öyküsü
- Yüksek kan kolesterol seviyeleri
- Safra kesesi hastalığının aile öyküsü
- Karaciğer hastalığı
- İnme veya kan pıhtılaşma hastalığı öyküsü
Menopozal Hormon Tedavisi ne Kadar Sürer?
Bu süreç kişiden kişiye ve yaşanan semptomlara kadar değişkenlik göstermekle birlikte, 10 yıldan uzun olması önerilmemektedir.
Semptomunuza, yaşınıza ve risk faktörlerine bağlı olarak menopozal hormon tedavisinin riskini ve faydalarını öğrenmek için doktorunuzla konuşun.
Menopoz ve Cinsellik
Menopoz döneminde, cinsel hayatınızda değişiklikler yaşayabilirsiniz. Bazı kadınlar bu dönemde çocuk sahibi olmama rahatlığı ve sosyal durumlarla ilgili olarak daha çok cinsel ilişki yaşadıklarını söylerken, bazı kadınlar, daha az sıklıkla cinsel ilişkiyi düşündüklerini ya da bundan daha az zevk aldıklarını ifade etmektedir.
Menopozun Cinsel Hayatımda ne Gibi Etkileri Olacak?
Menopoz cinsel yaşamınızda değişikliklere neden olabilir.
Bazı olası değişiklikler şunlardır:
- Düşük hormon seviyeleri sebebiyle vajinal dokularınız daha kuru ve daha ince hale gelir. Vajinal atrofi adı verilen bu rahatsızlık, cinsel ilişki sırasında rahatsızlık verici hislere veya ağrıya neden olabilir.
- Düşük hormon seviyeleri cinsel isteğinizi azaltabilir.
- Gece terlemeleri, uyku kalitenizi bozarak sizi daha yorgun hale getirebilir.
- Duygusal değişiklikler sizi daha stresli veya huzursuz birine dönüştürebilir.
Cinsel durumunuzdaki değişiklikler sizi rahatsız ediyorsa doktorunuzla konuşun.
Cinsel Sağlığımı Menopoz Öncesi ve Sonrası İyileştirmek İçin ne Yapabilirim?
Cinsel sağlığınızı menopoza geçiş döneminde ve menopozdan sonra geliştirmek için bazı adımlar atabilirsiniz:
Aktif ol: Fiziksel aktivite, enerji seviyenizi artırabilir, ruh halinizi yükseltebilir ve kendinizi daha çok beğenmenizi sağlayabilir. Tüm bunlar cinselliğe olan ilginizi artırmanıza yardımcı olabilir.
Sigara içme: Sigara içmek vajinaya kan akışını azaltabilir ve östrojen etkilerini azaltabilir.
Alkolden kaçının: Vücudunuzun cinselliğe verdiği cevabı yavaşlatabilir.
Daha sık seks yap: Seks yapmayı seçerseniz, vajinalarınıza kan akışını artırabilir ve dokuları sağlıklı tutmaya yardımcı olabilirsiniz.
Seks sırasında kendinize zaman tanıyın: Uzun süren ön sevişme vajene ve vulvaya kan akışını sağlayarak nemlenmesine sebep olur. Nem dokuları korur ve böylece daha rahat seks yapabilirsiniz.
Pelvik taban egzersizleri yapın: Bun egzersizler vajinaya kan akışını artırabilir ve orgazmda yer alan kasları güçlendirebilir. Pelvik taban egzersizleri hakkında daha fazla bilgi edinin.
Vajinayı tahriş eden ürünlerden kaçının: Köpük banyosu ve bazı sabunlar tahrişe neden olabilir. Enfeksiyon belirtisi de olabileceğinden, vajinal kaşıntı veya tahriş varsa doktorunuza danışın.
Menopoz Sonrası Vajinal Kuruluk Nasıl Tedavi Edilir?
Seks sırasında hafif miktarda rahatsızlığa neden olan vajinal kuruluk için:
Reçetesiz, su bazlı vajinal bir kayganlaştırıcı kullanabilirsiniz. Daha şiddetli vajinal kuruluk için, doktorunuz vajinaya koyabileceğiniz birtakım ilaçlar reçete edebilir.
Bu ilaçlar şunları içermektedir:
- Vajinal östrojen kremleri
- Vajinaya yerleştirmek için östrojen tabletleri veya halkaları
- Ospemifene (hormonal olmayan bir ilaç)
Bir veya daha fazla tedavi seçeneğinin sizin için uygun olup olmadığına karar vermek için semptomlarınızı ve kişisel sağlık sorunlarını doktorunuzla tartışın.
Eşim İle Menopoz ve Cinsellik Hakkında Nasıl Konuşabilirim?
Eşinizle endişeleriniz hakkında konuşmak ilişkinizi güçlendirebilir.
Ona şu soruları sorabilirsiniz:
- Sana kendini ne iyi hissettiriyor?
- Daha rahat hissettiğin zamanlar hangileri?
- Hangi pozisyonlarda daha rahat ve mutlu hissediyorsun?
- Dış görünüşümdeki değişmelerle ilgili ne düşünüyorsun?
Eğer cinsel yaşamınızdaki değişiklikler sizi rahatsız ediyorsa, bireysel veya çift terapisi için bir terapistle görüşmeyi de düşünebilirsiniz.
Menopozdan Sonra Hala Cinsel İlişki Sırasında Korunmaya İhtiyacım Var Mı?
Evet, tek eşli ilişkide değilseniz, menopozdan sonra cinsel yolla bulaşan hastalıkları önlemek adına hala prezervatif kullanmanız gerekir. Tek eşli bir ilişkide, siz ve eşiniz sadece birbirinizle ve başka hiç kimseyle ilişkiye girmiyor olmalıdır.
Prezervatifler cinsel ilişkiye girdiğinizde CYBE’ları önlemenin en iyi yoludur.
Menopoz ve Sağlığınız
Vücudunuzdaki menopoz döneminde meydana gelen değişiklikler, belirli sağlık sorunları ile karşılaşma riskinizi artırabilir. Düşük östrojen düzeyleri ve yaşlanma ile ilgili diğer değişiklikler (kilo almak gibi) kalp hastalığı, inme ve osteoporoz riskinizi artırabilir.
Menopoz Sağlığımı Nasıl Etkiler?
Menopozdan sonra yumurtalıklarınız çok az östrojen üretir. Menopoza giren kadınlar çok düşük östrojen seviyelerine sahiptir. Düşük seviyelerde östrojen ve progesteron menopozdan sonra belirli sağlık sorunları için riskinizi arttırır. Diğer sağlık sorunları ise bunlara eklenerek, yaşlandıkça doğal olarak ortaya çıkabilir.
Menopozdan sonraki yıllarda görülen yaygın sağlık sorunlarına örnekler:
Kalp hastalığı: 55 yaşından önce, kadınlar erkeklere göre daha düşük kalp hastalığı riskine sahiptir. Östrojen kan damarlarının açık kalmasına yardımcı olur ve vücudun sağlıklı ve iyi bir kolesterol dengesini sağlamasına yardımcı olur. Östrojen olmadan, kolesterol kalbe giden damar duvarlarında birikmeye başlayarak damar tıkanıklığına sebep olabilir.
İnme: İnme riskiniz 55 yaşından sonra her on yılda ikiye katlanır. Vücudunuzdaki düşük estrojen seviyeleri, beyne giden damar duvarlarında kolesterol birikmesinde rol oynayarak, inme geçirmenize sebep olabilir.
Kemik erimesi (Osteoporoz): Menopozdan sonra vücutta azalan östrojene bağlı olarak, kemik kütlesinde daha önce olduğundan çok daha hızlı bir kayıp olur. Kemik erimesi, kemiklerinizin kırılgan ve zayıf olmasına ve kolayca kırılmasına neden olan bir durumdur. Son yıllarda yapılan büyük bir çalışma, menopozda yıllar içinde şiddetli sıcak basması ve gece terlemesi geçiren kadınlarda genellikle daha fazla kemik erimesi olduğunu göstermiştir.
İdrar kaçırma: Menopoz sonrası kadınların yaklaşık yarısı idrar tutmada zorluk çekmektedir. Daha düşük östrojen seviyeleri idrar torbasından dışarıya uzanan bir organ olan üretrayı zayıflatabilir. Üretra zayıflarsa idrar tutmakta zorlanırsınız. İdrar kaçırma için tedavi seçenekleri hakkında bilgi edinin.
Ağız sağlığı: Ağız kuruluğu ve çürük riski menopozla artmaktadır.
Menopoz Sırasında Hormon Tedavisi Bu Sağlık Problemlerini Önler mi?
Hayır. Menopozal hormon tedavisi, sıcak basması ve vajinal kuruluk gibi menopoz semptomlarını hafifletmeye yardımcı olur. Menopozal hormon tedavisi kan pıhtıları, felç ve bazı kanserler için riskinizi artırabilir ve kalp hastalığı veya demansın (unutkanlık sorununun) önlenmesine yardımcı olmaz.
Menopozdan Sonra Hangi Rutin Taramalara İhtiyacım Var?
Bütün kadınlar hayatları boyunca düzenli kontrollere ve tarama testlerine ihtiyaç duyarlar. Yapılması gereken bazı rutin testler:
- 50 yaşından sonra 75 yaşına kadar düzenli mamogram, (meme dokusunun röntgen benzeri yöntemle görüntülenmesi)
- Menopozdan sonra düzenli Pap-smear testleri, Her beş yılda bir Pap testi ve HPV testi almalısınız
- Kemik yoğunluğu ölçümü, kemik kaybını tespit etmek için boy ölçümleri
- Diyabet ve kalp hastalığı riskini taramak için diğer testler
- Kan basıncı, kolesterol ve doktorunuzun önerdiği diğer testler
- Doktorunuza grip aşısı ve diğer aşılar hakkında danışınız. Grip aşısının yanı sıra, pnömoni (zatürre), zona hastalığı ve diğer hastalıklar için aşılar mevcuttur.
Doktorunuz sağlık durumunuza bağlı olarak başka testler de önerebilir. Örneğin, idrar tutamama gibi bazı özel problemler için bir uzmanı görmeniz gerekebilir.
Menopoz Sırasında ve Sonrasında Nasıl Sağlıklı Kalabilirim?
Menopoz döneminde sağlığınızı iyileştirmek için atabileceğiniz birçok önemli adım vardır.
Sigarayı bırakmak: Sigarayı bırakmak, daha sağlıklı olmak için atabileceğiniz en önemli adımdır. Sigara içmek, kemiklerinize zarar verir, kalp hastalığı ve 12 farklı çeşitte kanser türüne neden olarak sağlığınıza pek çok yönden zarar verebilir.
Aktif olun: Haftanın bir çok gününde en az 30 dakika fiziksel aktivite yapmak, daha sağlıklı olabileceğiniz en iyi yollardan biridir. Fiziksel aktivite kemiklerinize, kalbe ve ruh halinize yardımcı olabilir. Yaptığınız egzersizin karmaşık olması gerekmez. Tempolu yürüyüş ve düzenli ev işleri sağlığınız için iyidir. Hangi aktivitelerin sizin için uygun olduğunu doktorunuza sorun.
Amaç: Haftada en az 2 saat 30 dakika, orta seviyede fiziksel aktivite(tempolu yürüyüş gibi) veya 1 saat 15 dakika yüksek seviyede aktivite (koşma-tenis oynama) şeklinde olabilir
İyi beslenme: Vitaminleri, mineralleri, lifleri ve diğer gerekli besinleri almak büyük önem taşır. Her gün, yaşınıza, boyunuza, kilonuza ve etkinlik düzeyinize göre kaç kalori ihtiyacınız olduğunu öğrenin. Diyet takviyeleri hakkında doktorunuzla konuşun.
Menopozdan sonra, kemik sağlığını korumak için kalsiyuma ihtiyaç vardır. Doktorlar, 51 yaş ve üzeri kadınların her gün miligram kalsiyum almasını önermektedir. D vitamini ayrıca kemik sağlığı için önemlidir. Eğer kalsiyum desteğine ihtiyacınız varsa veya daha fazla D vitamini gerekiyorsa doktorunuza sorun.
Güvenli seks yapın: Menopozdan sonra hamile kalamazsınız. Ancak yine de cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon kapabilirsiniz. Prezervatifler cinsel ilişkiye girdiğinizde CYBE’ları önlemenin en iyi yoludur. Menopozdan sonra vajina daha kuru ve daha ince olabilir, bu da cinsel ilişki sırasında küçük kesiklere veya yırtıklara neden olabilir. Vajinal kesikler veya yırtıklar sizi CYBE için daha yüksek risk altında tutar. CYBE’leri önlemenin yollarını öğrenin.
Menopozdan Sonra Kilo Alır Mıyım?
Evet, bu mümkün. Birçok kadın menopozdan sonra ortalama 5 kilo alır. Östrojen seviyelerinin azalması menopozdan sonra kilo alımında rol oynayabilir.
Kilo alımı yüksek tansiyon, kolesterol, diyabet, kalp krizi ve inme riskinizi artırabilir. Aşırı kiloluysanız veya aktif değilseniz ya da sağlıksız besliyorsanız risk daha fazladır. Aşırı kilo ve şişmanlığın kalp sağlığı üzerindeki etkileri hakkında bilgi edinin.
Kilo vermenin en iyi yolu (aşırı kilolu veya obez iseniz) her gün daha az kalori tüketmektir. Sağlıklı beslenmek ve günde en az 30 dakika egzersiz yapmak kilonuzu sağlıklı bir şekilde korumanın en iyi yoludur.