11 Sınıf Kimya Sıvı Çözeltiler Ve Çözünürlük Konu Anlatımı
[1]
ÇÖZELTİLER VE ÇÖZÜNÜRLÜK
[2]
ÇÖZELTİ VE TÜRLERİEğer bir madde diğer bir madde içinde molekül, atom veya iyonları halinde dağılmışsa böyle karışımlara çözelti adı verilir. Çözeltiler homojen karışımlardır ve tek bir fazdan ibarettirler. Su-Kum bir çözelti değildir!Bir çözeltide en az iki bileşen vardır. *Çözelti içinde miktarı çok olan bileşene \çözücü\, *miktarı az olan bileşene ise \çözünen\ denir.
[3]
Çözücü ve çözünen; katı, sıvı veya gaz olabilir. Buna göre çeşitli çözeltiler hazıseafoodplus.infoğer bir ifadeyle, katı,sıvı ve gaz bir maddenin katı, sıvı ve gaz bir madde içerisinde homojen olarak dağılmasıyla çözeltiler oluşur. Örneğin;
[4]
ÖrneklerÇözücü Çözünen Örnek ÇözeltiSıvı Sıvı Alkollü su (suda alkolün çözünmesi)Sıvı Katı Tuzlu su (suda tuz çözünmesi)Sıvı Gaz Amonyaklı su (suda amonyağın çözünmesi)Katı Sıvı Amalgam (gümüşte civanın çözünmesi)Katı Katı Alaşımlar: Pirinç (bakırda çinkonun çözünmesi)Katı Gaz Palladyumda hidrojenin çözünmesiGaz Gaz Hava: Azotta oksijenin çözünmesi Genellikle sıvı-sıvı, katı-sıvı ve gaz sıvı çözeltiler kullanılır.
[5]
Çözelti çeşitleri• seafoodplus.infoŞİME GÖRE ÇÖZELTİLER: • seafoodplus.infotik Çözeltiler: Çözüneni çok az, çözücüsü fazla olan çözeltilere denir.• seafoodplus.infoşik Çözeltiler: Çözüneni fazla, çözücüsü az olan çözeltilere denir.
[6]
2. çözelti 1. çözeltiye göre derişik, 3. çözeltiye göre seyreltik çözeltidir% 10 'luk Tuzlu su1 . Çözelti% 20 'lik Tuzlu su3 . Çözelti% 15 'lik Tuzlu su2 . Çözelti
[7]
• B-DOYGUNLUĞA GÖRE ÇÖZELTİLER:• seafoodplus.infoş Çözeltiler: Belli şartlarda, bir çözücüde, çözünebilen kadar madde çözünmüş ise bu tip çözeltilere Doymuş Çözeltiler denir.• seafoodplus.infoış Çözeltiler: Belli şartlarda, bir çözücüde, çözünebilenden daha az madde çözünmüş ise bu tip çözeltilere Doymamış Çözeltiler denir.• 3.Aşırı Doymuş Çözeltiler: Şartlar değiştirilerek, bir çözücüde çözüne bilenden daha fazla madde çözünmüş ise bu tip çözeltilere Aşırı Doymuş Çözeltiler denir. Aşırı doygunluk hali kararsız hal olup çözeltiyi aşırı doygun hale getiren faktörler ortadan kaldırılırsa, (fazla madde çöker yada uçar) çözelti tekrar doygun hale döner.
[8]
ÖrnekI-Doymamış II- Doymamış III-Doymuş IV-Doymuş20 g. tuz g. su25 oC30 g. tuz g. su25 oC40 g. tuz g. su25 oC20 g. tuz50 g. su25 oC I II III IV
[9]
• seafoodplus.infoNLİĞİNE GÖRE ÇÖZELTİLER:• seafoodplus.infoolit Çözeltiler: Elektrik akımını ileten çözeltilere Elektrolit Çözeltiler denir. Elektrik akımını iyi iletenlere; Kuvvetli Elektrolitler, kötü iletenlere Zayıf Elektrolitler denir.
[10]
• 2. Elektrolit olmayan Çözeltiler: Elektrik akımını iletmeyen çözeltilere Elektrolit Olmayan Çözeltiler denir.• ÖRNEK:Şeker suda çözündüğünde moleküler olarak çözünür. Bu sebeple moleküler çözeltiler elektrik akımını iletmezler. Bu tür çözeltilere elektrolit olmayan çözeltiler denir.
[11]
DERİŞİM VE BİRİMLERİ• Derişimi düşük olan çözeltiler seyreltik çözelti, derişimi yüksek olan çözeltiler ise derişik çözelti olarak bilinir. Ancak bir çözeltide çözünen madde miktarının bilinmesi gerekir.
[12]
DERİŞİMBirim hacimde (1mL, 10mL, mL, mL yada 1 Litre) çözünen madde miktarına DERİŞİM (KONSATRASYON) denir. (C) ile sembolize edilir.
[13]
Çözünen madde miktarı(m) Derişim = (C) Çözeltinin Hacmi (V) C = m/V olur. Çözeltideki madde miktarı(m)= C.V Şeklinde hesaplanır.
[14]
• Bir çözeltide çözünen madde miktarını nasıl ifade ederiz?• Bir çözeltide çözünen madde miktarı, kütle, hacim, mol terimlerini içeren çeşitli derişim birimleri ile belirtilir. En çok kullanılan derişim birimleri, yüzde derişim, mol kesri, molarite, normalite, molalite, ppm ve ppb'dir. Şimdi bu birimlerden bazılarını görelim.
[16]
Standart çözeltilerDerişimi bilinen çözeltilere denir. Bunlar;a)Molar Çözeltiler (M)b)Molal “ (m)c)Normal “ (N)d)Formal “ (F) şeklinde incelenir.
[17]
• Bir litre çözeltide çözünen maddenin mol sayısına molarite denir. M ile gösterilir.• 1 molar çözelti, 1 litresinde 1 mol çözünen madde içermektedir. MOLARİTE (M)M o l a r i t e ( M ) =Ç ö z ü n e n i n m o l s a y ı s ı n Ç ö z e l t i h a c m i ( l i t r e ) v = ( m o l / L )
[18]
Örnek: mL’sinde 5 gr NaOH bulunan çözeltinin molaritesi nedir? (NaOH= 40 gr/mol)Çözüm:• 5 gr NaOH kaç mol ? n = m/Ma dan n=5/40= mol• M=n / V = mol / Lt= M (mol/L)
[19]
Örnek 2 1 litre, M CuSO4 çözeltisini nasıl hazırlarsınız? (CuSOH2O= gr/mol)Çözüm:• Kaç mol CuSO4 eder? • M=n / V =n/1 n= mol CuSO4• n=X/Ma =X/ X= gr Bakırsülfat alınır, 1L lik balon jojede az miktar su ile çözünür ve üzerine 1L yi tamamlayacak şekilde su ilave edilir.
[20]
Örnek 3• ml 2M HNO3 çözeltisi hazırlamak için, %70 lik ve yoğunluğu g/ml olan derişik HNO3 sıvısından kaç ml alınmalıdır? (HNO3 = 63 g/mol)Çözüm:• Kaç g HNO3 ? m = 2 mol/L x 0,25 L x 63 g/mol =31,5 g• Sıvı %70 lik alınması gereken m = 31,5 x /70 = 45g• Kaç ml? d=m/V V = 45 g / g/ml = ml
[23]
NORMALİTE• 1L çözeltide çözünmüş maddenin eşdeğer gram sayısıdır.• N=Eşdeğer gram sayısı / V (Litre)• Eşdeğer gram sayısı: Çözünmüş madde (g) /Eşdeğer ağırlık• Eşdeğer ağırlık= Molekül ağırlığı / Tesir değerliği• Tesir Değerliği (TD): Asitlerin ortama verdiği H+ iyonu sayısı, bazların ortama verdiği OH-iyonu sayısı, tuzların ise ortama verdiği veya aldığı elektron sayısına tesir değerliği denir. Örneğin H2SO4 için bu değer 2’dir. NaOH, HNO3, HCl için bu değer 1’seafoodplus.info tesir değerliği hesaplanırken, tesir değerliği bulunacak maddenin reaksiyona girdiği madde ile verdiği tepkimeye göre tesir değerliğinin değişebileceği unutulmamalıdır. • Molarite ve normalite arasında N = M x TD bağlantısı vardır.
[24]
ÖrnekCevap:Sülfirik asitin tesir değerliği 2 ve molekül ağırlığı 98 g/mol dur. Buna göre eşdeğerAğırlığı 98/2= 49 dur. Eşdeğer gram sayısı= (4,9)/ (49) = N = / = 1N seafoodplus.infote seafoodplus.info M= N / TD den M= 1/2 = veya M = n/ V den M= (()/98)/ =
[25]
Çözeltilerin seyreltilmesiBir çözeltiye çözücü ilave etmek suretiyle konsantrasyonunu düşürme işlemine seyreltme (dilüsyon) denir. Çözücü ilavesi çözeltinin hacmini değiştirir, çözünmüş madde miktarı değişmez.
[26]
ÇÖZELTİLERİN SEYRELTİLMESİ
[27]
Seyreltme işlemi nasıl yapılır?C1 x V1 = C2 x V2 eşitliğinden yararlanılır.C1 : İlk konsantrasyon (seyrelmeden önceki)V1 : İlk hacim C2 : Seyrelmeden sonraki konsantrasyonV2 : Seyrelmeden sonraki hacim (çözelti + çözücü)M1 x V1 = M2 x V2N1 x V1 = N2 x V2
[28]
SORU M’lık stok HCl çözeltisinden 50 ml M HCl çözeltisi nasıl hazırlanırÇÖZÜM: • M1 x V1 = M2 x V2• 15 M x ? = M x 50 ml• V1= ml
[29]
SORU: mL N H2SO4 çözeltisine mL su ilave edildiğinde konsantrasyon ne olur?ÇÖZÜM: • N1 x V1 = N2 x V2• N x = ? N x ml• C2= N
[30]
Çözünme• Bir sıvı veya katının bir çözücü içersinde çözünmesinde iki olay gözlenir. Birincisi, katının önce moleküller arası çekim kuvvetlerini yenerek çözücü içersinde molekül veya iyonlarına ayrışması, ikinci ve sonraki olay da bu molekül veya iyonların çözücü molekülleri tarafından sarılarak çözünmenin tamamlanmasıdır. Çözücü moleküllerinin çözünen maddenin molekül veya iyonlarını sarması olayına genel olarak solvatasyon, eğer çözücü su ise hidratasyon adı verilir.
[31]
ÇÖZÜNME• Bir maddenin bir çözücü (su) içersinde en küçük birimlerine ayrışacak şekilde dağılması işlemine çözünme denir.• İyonik yapılı maddeler suda çözündüklerinde iyonlarına kadar ayrışırlar.• NaCl (k)>Na+ (aq)+ Cl-(aq)• CaCl2(k)> Ca+2 (aq)+ 2Cl-(aq)• AlCl3(k)> Al+3 (aq)+ 3Cl-(aq)
[32]
Kovalent yapılı maddeler sudaçözündüklerinde moleküllerine ‘n’ kadar ayrışırlar. İyonlaşmazlar. C6H12O6 (k) > C6H12O6 (aq) 1 mol n tane
[33]
ÇÖZÜNME HIZINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER:• 1.Çözücü Çözünenin Cinsi: Genel olarak benzer maddeler birbiri içinde daha iyi çözünürler.• seafoodplus.info Yüzeyi: Temas yüzeyinin artırılması çözünme hızını artırır.• seafoodplus.infoıştırmak: Çözeltinin karıştırılması çözünme hızını artırır.• 4.Sıcaklık: Eğer çözünme endotermikse sıcaklık çözünme hızını artırır, ekzotermik ise azaltır. Genellikle katıların sıvı içerisinde çözünmesi endotermik olduğundan sıcaklıkla hız seafoodplus.infoa birlikte gazların sıvıdaki çözünürlüğü ekzotermik olduğundan çözünürlük sıcaklıkla azalır
[34]
PbCl2 nin sudaki çözünürlüğünün incelenmesi
[35]
Çözünürlük ve basınç (gazlar) • Çözeltinin basıncının artırılması gazların hem çözünme hızını, hem de çözünürlüğünü artırır.• Henry kanunu: Doygun bir çözelti üzerindeki bir gazın kısmi basıncı o çözeltideki gazın çözünürlüğü ile doğru orantılıdır veya kısaca basıncı arttıkça bir gazın çözünürlüğü de artar diye de tanımlanabilir.
[36]
Rault Kanunu (sıvı-sıvı çözeltiler)• İki uçucu sıvı bir çözelti oluşturduğunda; buhar fazındaki bileşenlerin kısmi basınçları çözeltideki mol kesirleri ile doğru orantılıdır. A ve B sıvılarının birbirinde çözünmesi ile oluşan bir çözelti için Rault kanunu şöyledir:
[37]
Rault Kanunundan sapmalar
[38]
Çözeltilerin kolligatif özellikleri• Kolligatif özellikler maddenin yapısı ve kimyasal özelliğine bağlı olmayan, sadece molekül sayısına bağlı olan özelliklerdir. Bunlar • Buhar basıncı alçalması, • Donma noktası alçalması, • Kaynama noktası yükselmesi • Ozmotik basınç olmak üzere dört tanedir.
[39]
Buhar Basıncı AlçalmasıUçucu olmayan ve elektrolit olmayan bir madde (B) saf bir çözücüde (A) çözündüğü zaman, çözeltinin buhar basıncı saf çözücününkine göre daha düşük olur. Kaynama Noktası Yükselmesi Donma Noktası Alçalması Çözeltinin kaynama noktası saf çözücününkinden daha yüksektir.Çözeltinin donma noktası saf çözücününkinden daha düşüktür.
[40]
Ozmotik basınç• Sadece bazı moleküllerin geçmesine izin veren bazı moleküllerin geçmesine izin vermeyen zarlara yarı geçirgen zar adı verilir. Seyreltik bir çözeltiden çözücü moleküllerinin bir yarı geçirgen zar içinden daha derişik bir çözeltiye geçişine osmoz adı verilir.
Üniversiteye Hazırlık Kimya Sıvı Çözeltiler ve Çözünürlük Konu Anlatımlı Soru Fasikülü Çap Yayınları
seafoodplus.info ‘dan satın alınan ürünler, teslim tarihinden itibaren (7) gün içerisinde değişim yapabilmektedir.
Bir ürünün iade edilebilmesi genel olarak aşağıdaki şartlara bağlıdır:
Satın aldığınız ürünleri tahrip etmeden, kullanmadan ve ürünün tekrar satın alabilirliğini bozmadan, teslim tarihinden itibaren yedi (7) günlük süre içinde neden belirterek iade edebilirsiniz.
Kullanılmış, ambalajı açılmış, tahrip edilmiş vb. şekildeki ürünler iade edilemez.
Görüntülü DVD, Flash Disk görüntülü Eğitim Setleri vb. için; ürün kutusunda yer alan koruma bandı çıkarılmamış olmalıdır. Ürünlerin diğer yerlerinde çizik, hasar, darbe, sıvı teması vs. olmamalıdır.
Orijinal ambalaja sahip ürünlerin iadesi, orijinal ambalaj ile yapılmalıdır.
İade edilecek ürünün şirketimiz adına kesilecek bir iade faturası ile iade faturası düzenleme imkanı bulunmayan durumlarda, ürüne ait fatura ve sevk irsaliyesinin aslıyla birlikte iade edilmesi gerekmektedir. İade faturası ya da fatura ve sevk irsaliyesi asıllarının temin edilemediği durumlarda, bundan kaynaklanan KDV vb. mali yükümlülükler iade edilecek bedelden indirilir.
Üründe ve ambalajında herhangi bir yazı yazma, açılma, bozulma, kırılma, tahrip, yırtılma, kullanılma vb. durumlar tespit edildiği hallerde ve ürünün müşteriye teslim edildiği andaki hali ile iade edilememesi durumunda, ürün iade alınmaz ve bedeli iade edilmez.
İade şartlarına uygun durumlarda yapılan gönderimlerde taşıma masrafı müşteri tarafından ödenecektir.
İade edilecek ürünler PTT kargo ile kurumumuzdan aldığınız iade mağaza koduyla gönderilmelidir.
Baskısında hata bulunan, eksik, fazla veya yanlış basılmış ürünlerin iadesinde kargo ücreti geliş ve gidiş olarak seafoodplus.info`a aittir.
Siparişin yanlış gönderilmesinden kaynaklanan değişimlerde kargo ücreti geliş ve gidiş olarak seafoodplus.info’a aittir.
Sıvı Çözeltiler ve Çözünürlük Konu Anlatımı
Kimya ayt konu anlatımı, Kimya tyt konu anlatımı , Kimya yks konu anlatımı… Merhaba arkadaşlar sizlere bu yazımızda Sıvı Çözeltiler ve Çözünürlük hakkında bilgi vereceğiz. Yazımızı okuyarak bilgi edinebilirsiniz..
Çözücü Çözünen Etkileşimleri
Çözelti bileşenleri çözücü ve çözünen olmak üzere iki sınıfa ayrılır. Örneğin; su içinde bir miktar tuz çözündüğünde su çözücü madde, tuz ise çözünen maddedir. Çözeltide miktarı fazla olan madde genellikle çözücüdür. Bir çözeltinin sıvı olması için çözelti bileşenlerinden en az birinin sıvı olması gerekir. Bu tür çözeltilere sıvı çözeltiler denir.
Çözünme:Birbirine benzer bileşenlerin moleküler ya da iyonal düzeyde, fiziksel ya da kimyasal bir olay şeklinde bir araya gelmesiyle gerçekleşir. Moleküler yapıları benzer bileşenler birbiri içinde çözünerek homojen karışım oluştururlar. Polar moleküller polar çözücülerde apolar moleküller ise apolar çözücülerde daha iyi çözünür.
Çözücü:Çözünen maddenin homojen şekilde dağılmasını sağlayan ortamdır. Genelde miktarca daha fazla olandır. çözeltinin fiziksel halini belirler. Çözüneni katı olması durumunda hacmi de belirler.
Çözünen:Çözücü ortamında homojen olarak dağılan maddedir. Bir çözeltide çözünen ve çözücü kütleleri toplamı çözeltinin kütlesini verir.
mçözücü + mçözünen = mçözelti
Kimyasal Türler Arası Etkileşimler konu anlatımımızda zayıf etkileşimlerden bahsetmiştik. Zayıf etkileşimler çözünme olaylarına örnektir.
Bir madde başka bir maddeyle karıştığında tanecikler arasında etkileşimler olur. Bu etkileşimlerin türü ve gücü çözünme olayının olup olmayacağını belirler. Çözünmenin gerçekleşmesi için; çözücü ve çözünenin kendi tanecikleri arasındaki etkileşimlerin, çözücü ile çözünenin tanecikleri arasındaki etkileşimlerden daha zayıf olması gerekir. Benzer-benzeri çözer ilkesine göre genellikle polar maddeler polar maddeleri, apolar maddeler apolar molekülleri çözer.
Benzer Benzeri Çözer İlkesi
Genellikle tanecikler arası kuvvetleri birbirine benzer olan maddeler birbiri içinde iyi çözünürler. Polar maddeler polar çözücülerde, apolar maddeler ise apolar çözücülerde iyi çözünürler.
H2O – HCl Karışımı (Dipol – Dipol Etkileşimi)
KCl bileşiği iyonik bağ, H2O molekülleri hidrojen bağları ve dipol- dipol etkileşimleri ile bir arada tutulur. KCl su ile karıştırıldığında K+ve Cl– iyonlarına ayrışır. Bu iyonlar polar su molekülleri tarafından çevrelenir. Gerçekleşen iyon-dipol etkileşimi ile KCl su içinde çözünür.
İyon-İdüklenmiş Dipol Etkileşimi
İyonlar ile apolar moleküller arasında oluşan etkileşim türüdür. İyonik katıların benzen(C6H6), kloroform(CCl4) gibi apolar moleküllerde azda olsa çözünmeleri iyonindüklenmiş dipol etkileşimleridir.
İndüklenmiş Dipol &#; İndüklenmiş Dipol Etkileşimleri (London Kuvvetleri)
Tüm maddelerde London kuvveti vardır ancak etkileşim türleri arasında en zayıf etkileşim olduğundan diğerlerinin yanında göz ardı edilir. Soygaz atomlarını ve apolar molekülleri bir arada tutan tek etkin çekim kuvveti London kuvvetleridir. London kuvvetleri apolar moleküller arasında gerçekleşir. Örneğin; F2, Cl2 molekülleri gibi.
İyon- Dipol Etkileşimleri
Bir dipol molekül ile iyonun arasındaki etkileşim türüdür. Örneğin; su ve yemek tuzu polar yapılı maddelerdir. Dolayısıyla tuz, su içinde çözünür. Bu çözünmenin denklemi;
NaCl(k) KCl(k) Na+ (suda) + Cl– (suda)
NaCl(k)Na+(suda) + Cl- (suda) şeklindedir. Tuz, suda çözündüğünde Na+ ve Cliyonlarına ayrışır. O hâlde bu tuzu oluşturan taneciklerin etkileşimi su ile tuz molekülleri arasındaki etkileşimden daha zayıftır.
Dipol-İndüklenmiş Dipol Etkileşimleri
Apolar O2 molekülleri London (indüklenmiş dipol-indüklenmiş dipol) etkileşimleri ile bir arada bulunur. Polar H2O molekülleri hidrojen bağları ve dipol-dipol etkileşimleri ile bir arada tutulur. Su molekülleri arasındaki çekim kuvveti su ve O2 molekülleri arasındaki çekim kuvvetinden daha büyüktür. Bu nedenle apolar O2 ile polar H2O karıştırıldığında aralarında dipol-indüklenmiş dipol etkileşimi gerçekleşir. Dipol-indüklenmiş dipol etkileşimi zayıf olduğundan apolar moleküller polar çözücülerde az çözünür.
Derişim Birimleri
Çözeltilerde çözünmüş olan bir maddenin miktarının ölçüsü derişim olarak adlandırılır.
Derişim yerine konsantrasyon da kullanılabilir. Farklı alanlarda farklı ihtiyaçlar olduğu için birçok derişim birimleri kullanılmaktadıseafoodplus.infoın olarak kullanılan derişim birimleri olarak molariteve molalitedir.
Molarite (molar derişim) : 1 litre çözeltide çözünen maddenin mol sayısına molarite seafoodplus.info derişim olarak da ifade edilir. “M” ile gösterilir. Birimi “mol/litre (molar) ”dir.
molarite (M) = çözünen miktarı (mol) / çözeltinin hacmi (L)
M = n / V
Bir kilogram çözücü içerisinde çözünmüş olan maddenin mol sayısına molal derişim veya molalitedenir. Molalite 1 kg çözücüde bulunan maddenin mol sayısıdır. Molal derişim m ile gösterilir.
molalite(m)= çözünen miktarı (mol) / çözücünün kütlesi (kg)
Molarite Hesaplamalarına Örnekler
1. ml çözeltide 0,2 mol NaOH çözündüğüne göre çözeltinin derişimi kaç molardır?
Çözüm:
M= n / V
n = 0,2 mol V= ml= 0,5 L M= ?
M= 0,2 / 0,5 = 0,4 M(mol / L)
2. 2 M mL NaOH’in sulu çözeltisini hazırlamak için kaç gram NaOH gerekir?
(NaOH g/mol)
Çözüm:
V = mL = 0,25 L n = m / MNaOH
M = nNaOH / V 0,5 = m / 40
2 = nNaOH / 0,25 m = 0,5 . 40 = 20 g
nNaOH = 0,25 . 2 = 0,5 mol
Molalite Hesaplamalarına Örnekler
1. 2 m’ lık NaCl çözeltisi hazırlamak için kaç g NaCl alınmalıdır? (Na: 23, Cl: 35,5)
Çözüm:
molalite = 2 m mNaCl=?
Molalite, g çözücüde çözünen madde miktarı olduğuna göre 2 molal denildiğinde 1 kg çözücüde 2 mol NaCl olmalıdır. NaCl’ün 1 molü 23+35,5= 58,5 g
olduğuna göre 2 molNaCl = 2. 58,5= g/mol’dür.
2. g suda 87g K2SO4 çözülerek hazırlanan çözeltinin molalitesi kaçtır?
(K, S: 32, O)
Çözüm:
m çözücü = g= 2 kg
Mol kütlesi (K2SO4) = + 32+ = g
n ( K2SO4) = 87 / = 0,5 mol
m = 0,5 / 2 = 0,25 mol/kg (molal)
Koligatif Özellikler
Koligatif özellikler derişime bağlı değişen özellik anlamına gelir. Bunlar;
&#;Buhar Basıncı Düşmesi
&#;Kaynama Noktası Yükselmesi
&#;Donma Noktası Alçalması
&#;Ozmoz şeklinde sıralanır.
Buhar Basıncı Düşmesi
Çözünen derişimi ile çözeltinin buhar basıncı arasındaki ilişki Fransız kimyacı seafoodplus.info tarafından bulunmuştur. Raoult Kanunu olarak ifade edilen bu ilişkiye göre, bir ideal çözeltinin buhar basıncı, uçucu bileşenlerin buhar basınçlarına ve bu bileşenlerin çözeltideki mol kesrine bağlıdır.
Raoult (Rault) Yasası çözelti ve çözünen arasındaki ilişki;
Pçözücü= Xçözücü . Po çözücü
Pçözücü : Çözücünün kısmi buhar basıncı
Xçözücü : Çözücünün mol kesri
Po çözücü: Saf çözücünün buhar basıncı
Kaynama Noktası Yükselmesi
Kaynama, saf suyun veya çözeltinin buhar basıncının atmosfer basıncına eşit olduğunda gerçekleşir. Saf sıvıların belirli basınçta sabit kaynama noktaları vardır. Çözeltilerin kaynama noktaları saf çözücününkinden daha yüksektir ve kaynama sırasında sürekli artar. Çözelti doygunluğa ulaşana kadar bu artış devam eder. Doygunluğa ulaşıldığında sıcaklık sabit kalır.
Kaynama noktası yükselmesi çözeltideki iyon sayısıyla orantılı olduğundan sayısal hesaplamalar yapılırken iyon sayısı da bağıntıda yer alır. İyonik bileşiklerde bağıntı aşağıdaki şekilde yazılır.
ΔTk = Kk * m * Ts
ΔTk: Kaynama noktası yükselmesi
Kk: Molal kaynama noktası yükselmesi sabiti
m: çözeltinin molaliletesi
Ts: Tanecik sayısı (Formüldeki iyon sayısı)
Donma Noktası Alçalması
Saf sıvıların, sabit basınçta belli bir donma sıcaklıkları olmasına rağmen çözeltilerin belli bir donma sıcaklıkları yoktur. Çözeltiler saf çözücülerden daha düşük sıcaklıkta donar.
Donma, düzensiz bir durumdan düzenli bir duruma geçişi içermektedir. Bu geçişte donmanın olduğu sistemden enerji dışarıya verilir.
Çözelti, çözücüden daha düzensiz olduğundan düzenli hâle gelmesi için saf çözücüye oranlar daha fazla enerjinin uzaklaşması gerekir.
Çözelti, çözücüden daha düşük bir donma noktasına sahiptir.
Bir çözeltinin donması sırasında sıcaklık, doymuş çözelti oluşuncaya kadar düşer.
Donma noktası alçalması ölçülerek mol kütlesinin belirlenmesi yöntemine kriyoskopi denir. Donma noktasındaki alçalma miktarı
ΔTd = Kd * m * Ts
ΔTk: Donma noktası yükselmesi
Kk: Molal donma noktası yükselmesi sabiti
m: çözeltinin molaliletesi
Ts: Tanecik sayısı (Formüldeki iyon sayısı)
Ozmos
Seyreltik bir çözeltiden daha konsantre bir çözeltiye yarı geçirgen bir zar yardımıyla çözücü moleküllerinin geçişine ozmos olayı denir. Şekilde görüldüğü gibi derişimi fazla olan kısmı, daha seyreltik olan kısma bir emme kuvveti uygular. Bu emme kuvvetine ozmotik basınçdenir.
Çözücü moleküllerinin sağ tarafın derişimini azaltmak için zardan diğer tarafa geçmesine ozmos denir.
Eğer iki çözeltinin derişimleri birbirine eşitse aynı ozmotik basınca sahip olurlar ve bunlara izotonik denir.
Eğer iki çözeltinin ozmotik basınçları farklıysa derişimi yüksek olana hipertonik, düşük olana ise hipotonikadı verilir.
Çözünürlük
Çözelti, çözücü ve çözünenden oluşan homojen bir karışımdır. Çözeltiyi oluşturan bileşenlerden genellikle çok olana çözücü, az olana çözünen denmesine rağmen gaz çözeltiler için bu tanımlama her zaman doğru olmayabilir.
Çözeltiler, bir çözücü içinde çözünen madde miktarının az veya çok olmasına göre beş grupta incelenir
Seyreltik çözelti: Çözünen madde miktarı görece düşük olan çözeltiler.
Derişik çözelti: Çözünen madde miktarı görece yüksek olan çözeltiler.
Doymamış çözelti: Çözücünün çözebileceği en yüksek madde miktarından daha az çözünen içeren çözeltilere denir.
Doygun çözelti: Çözücünün çözebileceği en yüksek miktarda çözünen içeren çözeltilere denir.
Aşırı doygun çözelti: Çözücünün çözebileceği en yüksek miktardan daha fazla çözünen içeren çözeltilere denir. Aşırı doygun çözelti kararsızdır. Dış etki ile aşırı miktar çöker ve çözelti tekrar doygun hale geçer.
Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler
Çözünen bir maddenin çözücü içindeki çözünürlüğü birçok faktöre bağlıdır.
Bunlar: Çözücü ya da çözünen maddenin türü, ortak iyon etkisi, sıcaklık ve basınçtır.
Çözünürlüğe Madde Türünün Etkisi
Polar yapılı maddeler polar çözücülerde, apolar yapılı maddeler apolar çözücülerde daha iyi çözünür. Polar yapılı olan NH3 ve HCl molekülleri polar olan suda iyi çözünür.
Çözünürlüğe Ortak İyon Etkisi
Çözünmek istenen maddenin içindeki iyonlardan çözelti içerisinde varsa çözünme saf sudakinden az olacaktır. Ortak iyon derişimi ne kadar fazla ise çözünme o kadar azdıseafoodplus.infoı bilgi için Kimyasal Tepkimelerde Denge konusunu inceleyebilirsiniz.
Çözünürlüğe Sıcaklığın Etkisi
Katı ve sıvıların çözünürlüğü genellikle sıcaklık arttıkça artar. Soğuk ortamda saklanan yiyeceklerin kristallenmelerinin nedeni şekerin çözünürlüğünün sıcaklıkla azalmasından kaynaklanır.
Gazların çözünürlüğü ise sıcaklık arttıkça daima azalır. Gazlı içeceklerin soğuk içilmesi ve balıkların sıcak sulara oranla soğuk sularda daha yoğun bulunmaları gazların çözünürlüğüne sıcaklığın etkisini açıklayan olaylardır.
Çözünürlüğe Basıncın Etkisi
Katı ve sıvılarda basıncın çözünürlüğe etkisi yoktur. Gazların sudaki çözünürlüğünde, çözünmek istenen gazın kısmı basıncı önemlidir. Çözünmek istenen gazın kısmi basıncı arttıkça gazların çözünürlüğü de artar. Gazların çözünürlüğüne basıncın etkisini günlük hayatta birçok olayda gözlemleyebiliriz.
Maden suyu, gazoz gibi gazlı içeceklerin kapakları açıldığında gaz çıkışı meydana gelir. Bunun nedeni kapak açıldığında gaz basıncı azalır ve suyun içinde çözünmüş olan gazın bir kısmı dışarıya çıkar. Dalgıçlar, denizin diplerine indikçe basınç artması nedeniyle kandaki gaz çözünürlüğü artar, hızlı bir şekilde su yüzeyine çıkıldığında dış basınçta ani düşüş; kanda çözünmüş olan gazın dışarı çıkmasına neden olur. Bu gaz damarlara basınç yaparak damarların patlamasına neden olur.
Sıvı Çözeltiler ve Çözünürlük, Sıvı Çözeltiler ve Çözünürlük Konu Anlatımı