Hubris Sendromu Belirtileri

Başkanlığın getirdiği koca bir ülke üzerindeki güç ve statü kendini hubris sendromu ve narsisistik kişilik bozukluğu dahil birçok formda belli eder. Sendrom olmasının altında yatan, liderlerin kişiliğine özgün bir maşayla toplumun hayatını deşmesi değil elbette. İnsan egosu, narsisizm edinmeye genellikle inanılandan daha fazla eğimlidir. Son 17 gündür üzerimizde hissettiğimiz gibi. Toplumların kendini koruması ise başkanlar üzerinde dışsal baskı sağlamakla mümkün olur; son 17 gündür yaptığımız gibi.

Hubris, Antik Yunan’da kibir anlamına gelir. Hubrisin sendrom kimliğine bürünmesi ’da yayımlanan David Owen ve Jonathan Davidson’un Amerikan ve İngiliz başkanlarını ele aldığı ünlü makalesine dayanır. Owen () şöyle tanımlamıştır hubrisi: Abartılı gurur, baskın bir kendine güven ve kendinden başkaları için içten bir küçümseme duygusu. Genellikle gerçeklikten kopuş bu hubris denen illetin olmazsa olmazıdır. Owen’ın vermek istediği neden-sonuca dayanan link aslında gücü elinde bulundurma hissi, gücün getirdiği başarı ve akli dengesizlik içeren sapkın davranışlar arasındadır (Russell, ).

İnsanlar üzerinde güç sahibi olma ve olayların yönetiminde yer alma güdüsü ile özdeşleşen politik kişilik özellikleriyle yakın gibi dursa da hubris sendromunun ayırt edici bir özelliği var: adeta zehirlenmeye dönüşen güç olgusu kişiler ve toplum için trajik sonuçlar doğurmaktadır (Corsini, ). Buna mukabil narsisist kişilik bozukluğunun kriterleri arasında olan hubris sendromuna tanı koymaktaki anahtar, belli bir zaman diliminde elde tutulan ( sene) o bağımlılık yaratan güçtür.

Richard Nixon

Politik kariyerinin ilk dönemlerinde son derecede başarılı olan Nixon, seçimlerinde Kennedy’e yenilse de ve seçimlerinde Amerikan devlet başkanı seçilir. ’de Demokrat Parti’nin bürosuna mikrofon yerleştirilmesinin keşfi ile malumunuz Watergate Skandalı’nın patlak vermesine neden olur ve iki sene sonra komplo teorilerinin Nixon ile ilişkisi ortaya çıkar. Biyografisi yazılırken Nixon’un başarılarına değer biçmek zorlaşacaktır. Başkanlığın artılar tarafı, Tayyip Erdoğan’ın kendisini her fırsatta savunduğu gibi, aslında az değildir: Vietnam Savaşı’nı bitirmek ve Çin ile olan ilişkilerin iyileştirilmesi gibi. Fakat Owen’ın kesin olarak belirttiği bir husus var: Nixon’un gücü kötüye kullanıp istismar etmesi asla unutulmayacaktır.

Özellikle ikinci kez seçimleri kazandıktan sonra akli dengesindeki bozulmalar ve hubris sendromunun keskin belirtileri ortadadır. Nixon’un kişiliği şöyle tarif ediliyordu: yalnız, anksiyete ve depresyonla taçlandırılmış paranoyak bir politik mizaç. Savunma bakanı James Schlesinger dahil Nixon’un akli dengesi üzerine kaygılar hat safhadadır, öyle ki Schlesinger Başkan Nixon’un kararlarının askeri olanlar olmayanlar dahil ona danışılmadan uygulanmamasını tembihlemektedir (Russell, ).

Tony Blair

Tony Blair’in Hubris göstergeleri NATO’nun ’taki Kosovo bombalamasının ardına rastlar. Başkan Clinton’ın “kendini toparlaması” gerektiği üzerine kızgınlığının nedenleri semptomun işaretlerine dayanır. Blair’ın kendi kararları üzerindeki aşırı gururu çarpıcı hale gelmiştir. New York’taki 11 Eylül olayları sonrası Blair hiperbolik, abartılı konuşma biçimiyle tepki verir.

Kenneth Morgan, Blair’ın 11 Eylül olaylarından önceki “yarı-Sezar, yarı-Mesih” itibarının İşçi Partisi konferansındaki bu konuşma ile hubris sendromunun erken uyarılarından birine dönüşmesini anlatır (Morgan, ). Blair’ın yetersizliği hubrisin üç semptomu tarafından tetiklenmiştir: Aşırı kendine güven, yerinde duramama ve detaylardaki dikkatsizliktir. Bu kendine aşırı güven hubristik haline ne zaman bürünür? Eğer bilişsel karar alma mekanizmaları sadece kendi içinde çalışır, kendini dışarıya kapatırsa; tavsiye almayı reddeder ve başkalarının fikirlerini dinlemeye bile tahammül edemezse (Owen, ).

Hubris SendromununKarakteristikleri

Kişilik bozukluklarının aksine hubris sendromu karakteristiklerini sadece belli bir süre elinde güç bulunduran kişilere dayandırıyor. Şimdi efenim bu kibir sendromu olarak da bilinen hubris sendromunun tanı göstergeleri neler? Sendromdan muzdarip lider davranışları:

1. Dünyayı öncelikli olarak güç gösterisi ve zafer arayışının arenası gibi görmeye yatkınlık. 

2. Kendi imgesini zenginleştirmek için kendisini hep iyi gösterecek durumlarda bulunmaya eğilim. 

3. İmaj ve görünümle ilgili orantısız kaygı. 

4. Gündelik etkinliklerinden mesihvari bir tarzda bahsetmek ve yüceltilmeye yatkınlık. 

5. Kendisiyle ulusu ya da kurumu özdeşleştirmek, kendi bakışı ve çıkarlarıyla ulusun/ kurumunkini özdeşleştirmek. 

6. Kendisinden üçüncü tekil şahıs zamiriyle ya da “biz” diye söz etmek. 

7. Kendi yargılarına aşırı güven ve başkalarının öneri ve eleştirilerini küçümsemek. 

8. Her şeyi kişisel olarak başarabileceğine dair kadiri mutlaklık hissi ve abartılmış kendine inanç. 

9. Çevresindeki fanilere ya da halka değil, tarih ve Tanrı'ya hesap vereceği inancı. 

Tanrı ve tarih karşısında haklı bulunacağına dair sarsılmaz inanç. 

Sıklıkla artan bir yalnızlaşmanın eşlik ettiği gerçeklik duygusunun kaybı.

Huzursuz, acelecilik, pervasızlık ve dürtüsellik. 

Ahlaki doğruluğu pratiklik, bedel ve sonuçların değerlendirilmesini önlemek için kullanma. 

Kibirli yetersizlik; kendisine aşırı güvenen lider politikanın girdisi çıktısı hakkında kafa yormadığından işler yolunda gitmemektedir.  (Owen and Davidson )

Başbakanın Kibirlisi

Bir hubris sendromuyla karşı karşıya olup olmadığımız sorusu öncelikli olarak psikologların, psikiyatrların teşhisine, nörolojik değerlendirmelere bağlı. Sendromlusuyla yaşamaya çalışıp çalışmadığımızı bilemem ama hubrislisiyle yaşadığımızı biliyoruz.

Aşikar olan bir şey var; iki dudağın arasına bakarak bugünün nafakasını çıkarılmaz. Amerikan ve İngiliz başkanları ile yapılan Owen’ın çokça anlattığım ünlü makalesinde en fazla göze çarpan yanlardan biri de toplum belleğinin liderlerin kibrinin, hubris sendromunun en yüksek olduğu zamanlarda canlı tutulmuş olması. Yani bu hubrisli zamanlarda belleksizlik olarak kurduğumuz tarihsel bellek de değişmeye; bellek kazanmaya başlıyor. Hayatımızı kurmak için hubrislinin gücünün azalmasını bekleyemeyiz elbette; değiştirmenin tek yolu dışsal baskı oluşturmaktır. Doğduğumuz günden beri yaptığımız gibi. (DH/EKN)

Kaynaklar

Corsini, R. ().The Dictionary of Psychology. Brunner Routledge, New York.

Morgan, K. (). The judgement of history. Parliamentary Monitor,,16–

Owen, D. (). Hubris and Nemesis in Heads of Government. Journal of Royal Society of Medicine,99, –

Owen, D. ().Clinical Medicine, August,8,

Owen D & Davidson J. (). An acquired personality disorder? A study of US Presidents an UK Prime Ministers over the last years. Brain, ,

Russell, G. (). Psychiatry and politicians: 'the hubris syndrome'. The Psychiatrist, 35,

Tolstoy’a ait olduğu iddia edilen bir söz ve bu sözün da yazının başlığını açıklayan bir işlevi vardır. “Kibir ve inat bir kişinin kendini mükemmel görmesini sonra da sonunu oluşturur.” Bu yazıda ele alacağımız Hubris sendromu bu sözün özeti gibidir.

Hubris kelimesi kökenini Antik Yunan’dan alır ve “kibir” anlamına gelir. Bu durumun sendrom olarak ele alınması ise ’da David Owen ve Jonathan Davidson’un Amerikan başkanlarından George W. Bush ve İngiliz başbakanlarından Tony Blair’i gözlemlemelerine dayanan makalesiyle karşımıza çıkmaktadır. Owen bu sendromu; “abartılı gurur, baskın bir kendine güven ve kendinden başkalarını küçümseme duygusu” olarak tarif etmiştir.

Hırs, gurur, kendini beğenme gibi duyguların belirli ölçülerde olması koşuluyla insan gelişimi açısından faydalı hatta önemli bir gereksinim olduğu bilinmektedir. Sonucunda bu gibi duygulara sahip insan karşısındakine belli bir karizmaya sahipmiş gibi gözükecektir.

Ancak kişideki bu özellikler kontrol altına alınamazsa hem bireyin kendisine hem de çevresine zarar vermeye başlar. Devamında da zehirleyici liderlik adı verilen durum ortaya çıkar. Bu tarz liderlik, “kendini beğenmiş, başkalarını dinlemeyen, küçük gören ve onlara saygı duymayan lider tipine işaret etmektedir. Bu duruma liderin kişilik özellikleri de eklenince Hubris sendromu diğer adıyla da güç zehirlenmesi ile karşılaşmak zorunda kalırız.

Hubris Sendromu Nedir?

Hubris Sendromu güce sahip olan herhangi bir liderin gücünü uzun süre kullanması ve kendisini sınırlayacak bir engel olmaması gibi durumlarda oluşan, güçlü olma halinin sebep olduğu bir rahatsızlık olarak tanımlanmaktadır.

Psikolog Ian Robertson, “The Winner Effect: The Science of Success and How To Use It” başlıklı kitabında, “Gücün beyin üzerindeki etkilerinin kokain benzeri uyuşturucularla benzerlikler taşıdığını, beynin ödül ağında dopamin faaliyetlerini artırarak beynin işlevini belirgin şekilde değiştirdiğini, bu değişikliğin korteksi etkileyerek düşünce yapısında büyük farklılıklara yol açabileceğini” belirtmektedir.

Hubris Sendromu İle İlgili Genel Kişilik Özellikleri

Owen ve Davidson aşağıdaki bulgulardan üç veya daha fazlasının bir liderde gözlemlenmesi durumunda ve 5, 6, 10, 12, 13 nolu tamamlayıcı maddelerden en az birisinin bu üç madde içinde yer alması halinde kişinin Hubris sendromuna yakalanmış sayılacağını ileri sürmektedir. Bu bulgular şöyle sıralanmaktadır

• 1. Dünyayı, güç kullanımı yoluyla kendini yücelteceği bir yer olarak görür,
• 2. Öncelikle kişisel imajını geliştirme amaçlı hareket etme eğilimi sergiler,
• 3. Görüntüsü ve ifadeleri ile orantısız bir endişe içindedir.
• 4. Faaliyetleri ile ilgili konuşurken, kendini yüceltme eğilimi taşır,
• 5. Kendisini ulus veya mensubu olduğu kuruluşla bir tutar,
• 6. Konuşmalarında kraliyete özgü “biz” ifadesini kullanır,
• 7.Aşırı öz güven gösterir,
• funduszeue.infoi için diğer grubu hor görür,
• 9. İnsanlar ya da iş arkadaşları gibi sıradan bir mahkemeye değil de, sadece tarih ya da tanrı gibi bir üst iradeye karşı hesap verebilir,
• Üst iradenin yargılamasında, haklı çıkacağına dair sarsılmaz bir inanç vardır,
• Gerçeklik ile bağı kopmuştur,
• Pervasız, tez canlı, vesveseli, huzursuz ve ayrıca tepkisel eylemler sergiler,
• Davranışlarının sonuç ve maliyetlerinin dikkate alınmasını önlemek için uygulamalarını ahlak, dürüstlük, inanç hakkında “geniş tasavvurlarına” dayandırır.
• Aşırı öz güveni ile işlerin ters gidebileceği düşüncesinden yoksun olması sonucunda uygunsuz politikalar oluşturmasına neden olur.

David Owen ‘ın çalışması; geçmişin, şimdinin ve geleceğin politikacılarının (ve politikacı adaylarının) psikolojik durumunu irdeleyerek tıp ve psikiyatri literatürüne önemli bir katkı sağladı.

Hubris Sendromu Modern Zamana Özgü Bir Sorun Değildir

Her ne kadar günümüzde bu gibi belirtileri gösteren liderlere hemen hemen her alanda rastlamak mümkün olsa da hubris sendromu adı gibi köklerini geçmişten alır. Büyük İskender ve Napolyon Bonapart’ın da bu sendromun tuzağına düştüğü düşünülmektedir.

Antik Yunanlılar da kibirin tehlikelerinin farkındadır. Bu nedenle de mitleri aracılığı ile buna karşı öğütler vermeyi amaçlarlar. Bunların arasında en iyi bilineni de Daedalus ve Icarus hikayesidir.

Yunan mitolojisinin zanaatkar sanatçısı olan Daedalus her türlü mekanik araçları yapan çok yönlü bir sanatçıdır. Fakat kendisinin bir de zayıf bir yönü vardır. Bu da kıskanç, kendini beğenmiş ve benmerkezci olmasıdır. Bunun sonucunda bir gün tanrıları kızdırır ve oğlu ile birlikte hapsedilir.

Hapsedildiği yerden uçan kuşları gören Daedalus’un aklına bir kaçış planı gelir. Tepeye konan kuşların tüylerini ve mumların yapışkanını kullanarak iki çift devasa kanat yapar. Böylece aynı tanrılar gibi uçup kuleden kaçabileceklerdi. Fakat kanatları Icarus’a takarken onu bir konuda tembihler: “‘’Okyanusa çok yakın uçmak kanatları nemlendirir ve uçamayacak kadar ağır hale getirir; güneşe çok yakın uçmak ise yapışkanı eritir ve kanatları parçalara ayırır.’’

Ancak Icarus, babasının hazırladığı kanatlarla uçarken kendini bir tanrı gibi hissetmek ister. Bu nedenle de, babasının uyarılarını dikkate almayıp güneşe çok yakından uçar. Bir süre sonra güneşin sıcaklığından kanatları bir arada tutan yapışkan eriyince, Icarus denize düşmekten kaçamaz ve boğularak yaşamını yitirir.

Yunan mitolojisinde uçmak yalnızca tanrıların yapabileceği bir şeydi. Sınırları aşıp tanrıyı oynamak ise ‘’hybris’’ olarak adlandırıldı. Bunu yapan kişilerin tanrıların gazabına uğramaktan kaçması olası değildi.

Sonuç Olarak;

Hubristler normalde ortalığı kasıp kavurmak için yola çıkmazlar, ancak bu, çoğu zaman eylemlerinin istenmeyen sonucudur. Icarus’un ölümü, kendi küstahlığının istenmeyen bir sonucuydu. Sonucunda kendi aşırılığının kurbanı oldu.

Olumlu benlik imajı psikolojik olarak sağlıklıdır ve kendine güven, uygun hırs ve gerçek gurur başarılı bir lider için gerekli niteliklerdir. Ancak, öyle ya da böyle kibirli liderler zamanla kendilerini aşmaya başlarlar. Bu durumda da Nemesis’in vereceği ceza muhtemelen şiddetli olur. Yazının devamında göz atmak isterseniz. Zihnimizdeki Çatışmalara Sebep Olan İd, Ego ve Süperego Nedir?

Kaynaklar ve ileri okumalar:

• David Owen , Jonathan Davidson, Hubris syndrome: An acquired personality disorder? A study of US Presidents and UK Prime Ministers over the last years.  Brain, Volume , Issue 5, May , Pages –, funduszeue.info
• Hubris: The Dangers of Excessive Pride and Confidence. Bağlantı: funduszeue.info
• McManus, J. Hubris and Unethical Decision Making: The Tragedy of the Uncommon. J Bus Ethics, – (). funduszeue.info
• Hubris and the danger of leaders with extreme self-regard. Yayınlanma tarihi: 20 Ocak ; Bağlantı :funduszeue.info

Size Bir Mesajımız Var!

Matematiksel, yılından beri yayında olan ve Türkiye’de matematiğe karşı duyulan önyargıyı azaltmak ve ilgiyi arttırmak amacıyla kurulmuş bir platformdur. Sitemizde, öncelikli olarak matematik ile ilgili yazılar yer almaktadır. Ancak bilimin bütünsel yapısı itibari ile diğer bilim dalları ile ilgili konular da ilerleyen yıllarda sitemize dahil edilmiştir. Bu sitenin tek kazancı sizlere göstermek zorunda kaldığımız reklamlardır. Yüksek okunurluk düzeyine sahip bir web sitesi barındırmak ne yazık ki günümüzde oldukça masraflıdır. Bu konuda bizi anlayacağınızı umuyoruz. Ayrıca yazımızı paylaşarak veya Patreon üzerinden ufak bir bağış yaparak da büyümemize destek olabilirsiniz. Matematik ile kalalım, bilim ile kalalım.

Matematiksel

Hubis sendromu nedir sorusunun cevabını araştırırken öncelikle hubis sendromu belirtilerini bilmekte de yarar olacaktır. Her psikolojik sendromda olduğu gibi hubis sendromunda da kendini belli eden bazı belirtiler ve durumlar meydana gelir. Hem belirtileri fark etmek hem de Tanrı sendromu ne demek diye detaylıca öğrenebilmek için sizinle bu yazımızın devamına geçelim. Tüm doğru kaynaklardan bir araya gelerek oluşturduğumuz bu yazımızda hubis sendromu ile ilgili merak edilenleri ve tedavisi var mı sorusunun cevabına bakalım.

Hubris Sendromu Nedir?

Hubis sendromu ya da diğer adı ile Tanrı sendromu aslında kibir sendromu olarak da bilinmektedir. Belli bir başarı yakalamış ya da yöneticilik vasfı kazanmış kişilerin kazandıkları başarı ve güç yüzünden kendilerini yenilmez zannetmeleri ile ilgilidir. Bu sendromun erken fark edilmemesi ya da bir tedavi uygulanmaması akıl sağlığında yaşanacak sorunlara bile sebep olabilmektedir. Sizde ya da çevrenizde elinde bulunan güç yüzünden kendisi gibi davranmayan birileri varsa en yakın sağlık kuruluşundan yardım almalısınız.

Hubris Sendromu Belirtileri?

Hubis ya da Tanrı sendromunun bazı belirtileri bulunmaktadır. Hubis sendromunu fark ettiren belirtileri sizin için liste halinde hazırladık;

• Etrafına güç gösterisinde bulunmak.
• Kazandığı zafer ile herkesi aşağılık görmek.
• Herkes tarafından takdir edilme isteğine bağlı olarak kendi hakkında yalanlar söylemek.
• Dış görünüşe ve kıyafete aşırı düşkünlük.
• Etrafında çalıştığı işi ile alakalı her şeyi kişisel algılamak.
• Alınganlık.
• Kaybetme korkusu, huzursuzluk, düşünmeden karar alma.
• Aşırı kibir ile etrafındakileri aşağılama.

Tedavisi Var Mı?

Psikolojik bir durum olarak karşımıza çıkan hubis sendromu için kendinizde belirtileri görüyorsanız alanında uzman bir doktordan destek alarak sorununuzu çözmeye çalışabilirsiniz.