Koronada Koku Ve Tat Kaybı Ne Zaman Düzelir

KİŞİSEL VERİLERİN ELDE EDİLMESİ VE İŞLENMESİ İLE İLGİLİ BİLGİLENDİRME FORMU

Acıbadem Sağlık Hizmetleri ve Ticaret A.Ş. (“Acıbadem”) ve Acıbadem’in hakim ve bağlı şirketleri (hepsi birlikte “Acıbadem Grubu” olarak anılacaktır.) tarafından, sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu (“Kanun”) ve ilgili mevzuat kapsamında Veri Sorumlusu sıfatıyla, kişisel verileriniz, aşağıda açıklanan çerçevede ve sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu, sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname, Özel Hastaneler Yönetmeliği ve Sağlık Bakanlığı düzenlemeleri ve sair mevzuata uygun olarak işlenebilecektir.

1. Kişisel Verilerin elde Edilmesi, İşlenmesi ve İşleme Amaçları

Kişisel verileriniz Acıbadem Grubu tarafından sağlanmakta olan kamu sağlığının korunması, koruyucu hekimlik, tıbbî teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi, sağlık hizmetleri ile finansmanının planlanması ve yönetimi amaçlarıyla ve Acıbadem Grubu şirketlerinin faaliyet konularına uygun düşecek şekilde; sözlü, yazılı, görsel ya da elektronik ortamda, çağrı merkezi, internet sitesi, sözlü, yazılı ve benzeri kanallar aracılığıyla elde edilmektedir. Sağlık verileriniz başta olmak üzere özel nitelikli kişisel verileriniz ve genel nitelikli kişisel verileriniz, Grup tarafından aşağıda yer alanlar dâhil ve bunlarla sınırlı olmaksızın bu maddede belirtilen amaçlar ile bağlantılı, sınırlı ve ölçülü şekilde işlenebilmektedir:

• Kimlik bilgileriniz: Adınız, soyadınız, T.C. Kimlik numaranız, pasaport numaranız veya geçici TC Kimlik numaranız, doğum yeri ve tarihiniz, medeni haliniz, cinsiyetiniz, sigorta veya hasta protokol numaranız ve sizi tanımlayabileceğimiz diğer kimlik verileriniz.
• İletişim Bilgileriniz: Adresiniz, telefon numaranız, elektronik posta adresiniz ve sair iletişim verileriniz, müşteri temsilcileri ya da hasta hizmetleri tarafından çağrı merkezi standartları gereği tutulan sesli görüşme kayıtlarınız ile elektronik posta, mektup veya sair vasıtalar aracılığı ile tarafımızla iletişime geçtiğinizde elde edilen kişisel verileriniz.
• Muhasebesel Bilgileriniz: Banka hesap numaranız, IBAN numaranız, kredi kartı bilginiz, faturalama bilgileriniz gibi finansal verileriniz.
• Sağlık hizmetlerinin finansmanı ve planlaması amacıyla özel sağlık sigortasına ilişkin verileriniz ve Sosyal Güvenlik Kurumu verileriniz.
• Hastane veya tıp merkezlerimizi ziyaret etmeniz halinde güvenlik ve denetim amaçlı tutulmakta olan kamera kayıtları görüntüleriniz.
• Otoparkı kullanmanız halinde araç plaka veriniz.
• Sağlık Bilgileriniz: Laboratuvar sonuçlarınız, test sonuçlarınız, muayene verileriniz, randevu bilgileriniz, check-up bilgileriniz, reçete bilgileriniz dahil ancak bunlarla sınırlı olmaksızın tıbbî teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi sırasında veya bunların bir sonucu olarak elde edilen her türlü sağlık ve cinsel hayata ilişkin kişisel verileriniz.
• monash.pw sitesine veya monash.pw adresine gönderdiğiniz veya girdiğiniz sağlık verileriniz ve sair kişisel verileriniz.
• Acıbadem’e veya Acıbadem Grup şirketlerinden herhangi birine iş başvurusunda bulunmanız halinde bu hususta temin edilen özgeçmiş dâhil sair kişisel verileriniz ile Acıbadem Grubu çalışanı ya da ilişkili çalışan olmanız halinde hizmet akdiniz ve işe yatkınlığınız ile ilgili her türlü kişisel verileriniz.

Acıbadem Grubu tarafından elde edilen her türlü kişisel veriniz (Özel nitelikli kişisel veriler de dahil fakat bunlarla sınırlı olmamak kaydıyla) aşağıdaki amaçlar ile işlenebilecektir:

• Kimliğinizi teyit etme,
• Kamu sağlığının korunması, koruyucu hekimlik, tıbbî teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi, sağlık hizmetleri ile finansmanının planlanması ve yönetimi.
• İlgili mevzuat uyarınca Sağlık Bakanlığı ve diğer kamu kurum ve kuruluşları ile talep edilen bilgilerin paylaşılması.
• Hastane ve Tıp Merkezlerimizin iç işleyişi ile günlük operasyonların planlanması ve yönetilmesi.
• Hastane Yönetimi, Hasta Hakları, Hasta Deneyimi bölümleri tarafından hasta memnuniyetinin ölçülmesi, arttırılması ve araştırılması.
• İlaç temini.
• Randevu almanız halinde randevu hakkında sizi haberdar edebilme.
• Risk yönetimi ve kalite geliştirme aktivitelerinin yerine getirilmesi.
• Sağlık hizmetlerini geliştirme amacıyla analiz yapma.
• Hasta Hizmetleri, Mali İşler, Pazarlama bölümleri tarafından sağlık hizmetlerinizin finansmanı, tetkik, teşhis ve tedavi giderlerinizin karşılanması, müstehaklık sorgusu kapsamında özel sigorta şirketler ile talep edilen bilgilerin paylaşılması.
• Araştırma yapılması.
• Yasal ve düzenleyici gereksinimlerin yerine getirilmesi.
• Sağlık hizmetlerinin finansmanı kapsamında özel sigorta şirketler ile talep edilen bilgileri paylaşma.
• Kalite, Hasta Deneyimi, Bilgi Sistemleri bölümleri tarafından risk yönetimi ve kalite geliştirme aktivitelerinin yerine getirilmesi.
• Hasta Hizmetleri, Mali İşler, Pazarlama bölümleri tarafından hizmetlerimiz karşılığında faturalandırma yapılması ve anlaşmalı olan kurumlarla ilişkinizin teyit edilmesi.
• Pazarlama, Medya ve İletişim, Çağrı Merkezi bölümleri tarafından kampanyalara katılım ve kampanya bilgisi verilmesi, Web ve mobil kanallarda özel içeriklerin, somut ve soyut faydaların tasarlanması ve iletilebilmesi.

İlgili mevzuat uyarınca elde edilen ve işlenen Kişisel Verileriniz, Acıbadem veya Acıbadem Grubu’na ait fiziki arşivler ve/veya bilişim sistemlerine nakledilerek, hem dijital ortamda hem de fiziki ortamda muhafaza altında tutulabilecektir.

2. Kişisel Verilerin Aktarılması

Kişisel verileriniz, Kanun ve sair mevzuat kapsamında ve yukarıda yer verilen amaçlarla Acıbadem ve Acıbadem Grubu tarafından Acıbadem Grubu’na dahil olan şirketler ile, Özel sigorta şirketleri, Sağlık bakanlığı ve bağlı alt birimleri, Sosyal Güvenlik Kurumu, Emniyet Genel Müdürlüğü ve sair kolluk kuvvetleri, Nüfus Genel Müdürlüğü, Türkiye Eczacılar Birliği, Mahkemeler ve her türlü yargı makamı, merkezi ve sair üçüncü kişiler, yetki vermiş olduğunuz temsilcileriniz, avukatlar, vergi ve finans danışmanları ve denetçiler de dâhil olmak üzere danışmanlık aldığımız üçüncü kişiler, düzenleyici ve denetleyici kurumlar, resmi merciler dâhil sağlık hizmetlerini yukarıda belirtilen amaçlarla geliştirmek veya yürütmek üzere işbirliği yaptığımız iş ortaklarımız ve diğer üçüncü kişiler ile paylaşılabilecektir.

3. Kişisel Veri Elde Etmenin Yöntemi ve Hukuki Sebebi

Kişisel verileriniz, her türlü sözlü, yazılı, görsel ya da elektronik ortamda, yukarıda yer verilen amaçlar ve Acıbadem’in faaliyet konusuna dahil her türlü işin yasal çerçevede yürütülebilmesi ve bu kapsamda Acıbadem’in akdi ve kanuni yükümlülüklerini tam ve gereği gibi ifa edebilmesi için toplanmakta ve işlenmektedir. İşbu kişiler verilerinizin toplanmasının hukuki sebebi;

• sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu,
• sayılı Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu,
• sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname,
• Özel Hastaneler Yönetmeliği,
• Kişisel Sağlık Verilerinin İşlenmesi ve Mahremiyetinin Korunması Yönetmeliği,
• Sağlık Bakanlığı düzenlemeleri ve sair mevzuat hükümleridir.

Ayrıca, Kanun’un 6. maddesi 3. fıkrasında da belirtildiği üzere sağlık ve cinsel hayata ilişkin kişisel veriler ise ancak kamu sağlığının korunması, koruyucu hekimlik, tıbbı teşhis, tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi, sağlık hizmetleri ile finansmanının planlanması ve yönetimi amacıyla, sır saklama yükümlülüğü altında bulunan kişiler veya yetkili kurum ve kuruluşlar tarafından ilgilinin açık rızası aranmaksızın işlenebilir.

4. Kişisel Verilerin Korunmasına Yönelik Haklarınız

Kanun ve ilgili mevzuatlar uyarınca;

• Kişisel veri işlenip işlenmediğini öğrenme,
• Kişisel veriler işlenmişse buna ilişkin bilgi talep etme,
• Kişisel sağlık verilerine erişim ve bu verileri isteme,
• Kişisel verilerin işlenme amacını ve bunların amacına uygun kullanılıp kullanılmadığını öğrenme,
• Yurt içinde veya yurt dışında kişisel verilerin aktarıldığı üçüncü kişileri bilme,
• Kişisel verilerin eksik veya yanlış işlenmiş olması hâlinde bunların düzeltilmesini isteme,
• Kişisel verilerin silinmesini veya yok edilmesini isteme,
• Kişisel verilerin eksik veya yanlış işlenmiş olması hâlinde bunların düzeltilmesine ve/veya kişisel verilerin silinmesini veya yok edilmesine ilişkin işlemlerin kişisel verilerin aktarıldığı üçüncü kişilere bildirilmesini isteme,
• İşlenen verilerin münhasıran otomatik sistemler vasıtasıyla analiz edilmesi suretiyle kişinin kendisi aleyhine bir sonucun ortaya çıkmasına itiraz etme hakkını haizsiniz.

Mezkûr haklarınızdan birini ya da birkaçını kullanmanız halinde ilgili bilgi tarafınıza, açık ve anlaşılabilir bir şekilde yazılı olarak ya da elektronik ortamda, tarafınızca sağlanan iletişim bilgileri yoluyla, bildirilir.

5. Veri Güvenliği

Acıbadem, kişisel verilerinizi bilgi güvenliği standartları ve prosedürleri gereğince alınması gereken tüm teknik ve idari güvenlik kontrollerine tam uygunlukla korumaktadır. Söz konusu güvenlik tedbirleri, teknolojik imkânlar da göz önünde bulundurularak muhtemel riske uygun bir düzeyde sağlanmaktadır.

6. Şikayet ve İletişim

Kişisel verileriniz teknik ve idari imkânlar dâhilinde titizlikle korunmakta ve gerekli güvenlik tedbirleri, teknolojik imkânlar da göz önünde bulundurularak olası risklere uygun bir düzeyde sağlanmaktadır. Kanun kapsamındaki taleplerinizi, “monash.pw” web adresindeki “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Uyarınca Başvuru Formu” nu doldurarak;

• (i) ATATÜRK monash.pw monash.pw:3/8 ATAŞEHİR, Istanbul, Türkiye adresine kargo ile ıslak imzanızı taşıyan bir dilekçe ile “Kurumsal Sekretarya” departmanı dikkatine Zarfına “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Kapsamında Bilgi Talebi” yazılarak gönderebilirsiniz,
• (ii) Noter kanalıyla gönderebilir,
• (iii) [email protected] adresine güvenli elektronik ya da mobil imzalı olarak, kayıtlı elektronik posta adresi veya sistemimizde kayıtlı elektronik e-posta adresiniz aracılığıyla ve/veya
• (iv) Acıbadem’e hitaben yazdığınız “word veya pdf.” formatındaki bir dosyayı güvenli eimza ile imzalayarak [email protected] ‘a e-posta’nın konu kısmına “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Bilgi Talebi” yazarak iletebilirsiniz.

Kanun kapsamındaki taleplerinizi, monash.pw web adresindeki “Kişisel Verilerin Korunması Kanunu Uyarınca Başvuru Formu” nu doldurarak ve formda belirtilen usullerle tarafımıza iletmenizi rica ederiz.

Koku alma ve tat alma duyusunun kaybı sıradan bir rahatsızlık olmamakla birlikte koronavirüs sürecinde belirti olarak karşımıza çıkmaktadır.  Bu bozukluklar yaşam kalitenizi etkiler ve altta yatan diğer sağlık sorunlarına bağlı olarak ciddi hastalıkların habercisidir. Koku ve tat alamama durumunun yaşandığı, ciddi sağlık sorunlarından biri de gündemimizdeki hastalık olan, yeni koronavirüs (Covid) enfeksiyonudur. Birçok insan koronavirüs koku ve tat kaybının ne kadar sürdüğünü merak etmektedir. İnsanları en çok etkileyen belirti olan koku ve tat kaybının ne kadar sürede düzeldiği merak edilmektedir. Koronavirüs salgınının başlamasından bu yana hastalığın çok çeşitli belirtileri tespit edilmiştir. Yapılan araştırmalar koronavirüs enfeksiyonu geçiren çoğu kişinin koku ve tat kaybı yaşadığını ortaya koymuştur. Burnu açıkken koku alamama, şiddetli koku bozukluğu ve tat alma kaybı koronavirüs belirtileri arasında sayılır. Bu belirtiler koronavirüsün diğer belirtilerine eşlik edebilmekte ya da tek başına da kendini gösterebilmektedir.

Korona koku ve tat kaybı ne zaman geri gelir? 

Korona koku ve tat kaybı ortalama 1 hafta sürmektedir. Koronavirüs süreci ortalama gün sürmektedir. Soğuk algınlığı, alerji veya kronik rinitle (burun boşluğu yangısı) ile ilişkili olmayan, ani gelişen koku veya tat alma kaybı yaşarsanız, en kısa sürede doktorunuzla iletişime geçmelisiniz.

Koronavirüs koku ve tat kayı ne kadar sürer?

Amerikan Kulak Burun Boğaz Baş ve Boyun Cerrahisi Akademisi'nden (AAO-HNS) yayınlanan ön veriler, koku alma duyusunu kaybeden Covid hastalarının % 27'si yaklaşık 7 gün içinde "bir miktar iyileşme" yaşarken, çoğu hasta 10 gün içinde daha iyi olmuştur. Çoğu koronavirüs hastası tat ve koku kaybı sorununu tamamen atlatabilse de bazı hastalarda tat ve koku kaybı kalıcı olabilir. Bazı hastalar ise koku işlevini kısmi olarak geri kazanabilir. Bu belirtinin, oldukça yaygın olarak görülmesi ise endişe verir. Çünkü koku kaybı hafife alınacak bir sorun değildir ve günlük yaşamı olumsuz etkiler. Örneğin, koku alamıyorsanız yanan bir maddeyi fark edemezsiniz. Bu da sizi tehlikelerden koruyamaz.

* Fotoğraf: Pixabay

Yeni tip koronavirüs (COVID) salgını Mart 'de hayatımıza girdiğinden bu yana iki yılı aşkın zaman geçti.

Yıllar içinde hastalığı geçirmiş olsak da olmasak da ne tür semptomlar ile karşılaşabileceğimiz ise artık hemen hepimizin malumu: Yüksek ateş, öksürük, nefes darlığı, baş ağrısı, boğaz ağrısı, burun akıntısı, kas ve eklem ağrısı, halsizlik, koku ve tat alma duyusu kaybı, ishal

Fakat hastalığın semptomlarının yaygın olarak biliniyor olması nasıl ortaya çıktıklarının da kesin olarak bilindiği anlamına gelmiyor ne yazık ki.

Örneğin, nasıl oluyor da COVID'a yakalanan biri birdenbire hem koku hem tat alma duyularını haftalar hatta aylar boyunca kaybedebiliyor?

Bu iki duyu arasında nasıl bir bağ var ve SARS-CoV-2 virüsü bu iki duyuyu nasıl etkiliyor? Ve belki de daha önemlisi: COVID sebebiyle kaybedilen koku ve tat alma duyularını geri kazanmak mümkün mü?

Araştırmaların ve uzmanların ne söylediğine birlikte bakalım

İki duyu arasında nasıl bir bağ var?

Koku ve tat alma arasında nasıl bir bağ olduğuna geçmeden önce şunu belirtmekte fayda var: Bu iki duyu iki ayrı süreç anlamına geliyor.

COVID ve koku alma duyusu kaybı üzerine de çalışan kulak-burun-boğaz uzmanı Abigail Walker, bu iki süreci kısaca şu şekilde özetliyor:

"Tat hissi dil, damak ve boğazda bulunan tat tomurcukları denen özel duyu hücrelerinden gelir. Bu tat tomurcukları beş tadı algılar: Yediğiniz şey tatlı mı, tuzlu mu, acı mı, ekşi mi yoksa umami tadında mı?

"Koku hissi burnun üst ve arka kısımlarında gizli olan küçük sinir dallarından gelir. Bu sinir uçları son derece hassastır ve geniş yelpazede bir dizi farklı kokuyu algılayabilir. Sinirler sonrasında bu uyarıyı mesajın daha sonra iştah ve zevk gibi pek çok farklı merkeze iletildiği beyne gönderir."

Peki, burada söz konusu olan iki ayrı süreç ise eğer nasıl oluyor da burnumuzu elimizle kapattığımızda yediklerimizin tadı da değişiyor, hatta belki de yediğimizden hiç tat alamamaya başlıyoruz?

İngiltere'de koku ve tat alma duyu bozukluğu yaşayan kişiler için çalışan "Fifth Sense" (Beşinci Duyu) derneğinden Nina Hill bunu şöyle açıklıyor:

"Burun havadaki kokuları almamızı sağlar, fakat bu, tat almaya bağlıdır çünkü burun olmadan aroma eksiktir. Temelde burun, hava akımı ve beyninizin ön bölümünde bulunan ve kokuları algılayan koku soğancığı yemek yiyen kişinin yemeğin aromasını yorumlamasını sağlar."

Diğer bir deyişle, tam olarak koku alamadığınız bir anda bir parça çikolata yediğimizde yediğimiz şeyin tatlı olduğunu algılayabiliyoruz, fakat koku almadan çikolatanın o kendine özgü tadını ayırt edemiyoruz.

COVID kaynaklı duyu kaybı ne kadar yaygın?

Nature dergisinden bilim yazarı Michael Marshall'ın da aktardığı üzere, COVID sebebiyle dünyada kaç kişinin koku ve dolayısıyla tat alma duyusunu kaybettiğine ilişkin farklı araştırma sonuçları mevcut.

Örneğin, pandeminin ilk dönemlerinde, Haziran 'de COVID ile enfekte olmuş 8 bin kişi ile yapılan bir araştırma katılımcıların yüzde 41'den fazlasının koku kaybı yaşadığını göstermişti.

Aynı yılın Ağustos ayında yapılan başka bir araştırma ise virüse yakalanan kişiden 96'sının koku alma duyu bozukluğu yaşadığını, yüzde 18'inin ise koku duyusunu tamamen kaybettiğini ortaya koymuştu.

Öte yandan, uzmanların da dikkat çektiği gibi, iki tür koku ve tat duyu kaybı var: Akut duyu kaybı ve kronik duyu kaybı. Diğer bir deyişle, bazı kişiler hastalığı atlattıktan kısa bir süre sonra yeniden koku ve tat almaya başlarken bazı kişiler için bu süreç çok daha uzun sürebiliyor.

Örneğin, yine Nature'ın aktardığı bir araştırmada, COVID sebebiyle koku kaybı yaşayanların yüzde 72'si, tat kaybı yaşayanların ise yüzde 84'ü bir ay sonra duyularını geri kazandıklarını söylemişti.

Mart 'de yayınlanan bir araştırmanın sonuçları ise biraz daha ürkütücüydü: COVID geçiren kişiden yüzde 18'i hastalığı geçirdikten sekiz ay sonra hala koku duyusu kaybı yaşıyordu. Sekiz ay sonra hala tat duyusu kaybı yaşayanların oranı ise yüzde 32'ydi.

Şu an dünyada yaygın varyant olan Omicron'un daha nadiren koku ve tat duyusu kaybına yol açtığı ifade edilse de Norveç'te 81 Omicron vakası üzerinde yapılan bir araştırma katılımcıların yüzde 12'sinin daha az koku aldığını, yüzde 23'ünün ise daha az tat aldığını gösterdi.

Dahası, Stanford Üniversitesi'nden bilim yazarı Hanae Armitage'in de dikkat çektiği üzere, COVID geçirdikten sonra geri gelen koku ve tat alma duyusu hastalığı bir daha kapmasak da yeniden kaybolabiliyor ya da koku ve tatları eskisi gibi almamaya başlayabiliyoruz.

Örneğin, bir çiçeğin kokusu ya da bir yemeğin tadı bize sanki çürüyen ya da yanan bir şeymiş gibi gelebiliyor, bize kimyasalları çağrıştırabiliyor.

Neden ve nasıl duyu kaybı yaşıyoruz?

COVID'un neden ve nasıl koku ve tat duyusu kaybına sebep olduğuna ilişkin son dönemde yayınlanan iki araştırma mevcut.

Bunlardan biri New York Üniversitesi Grossman Tıp Okulu ve Columbia Üniversitesi'nden araştırmacıların birlikte yürüttüğü ve sonuçları Şubat 'de Cell dergisinde yayınlanan bir araştırma.

New York Üniversitesi Langone Health sağlık merkezinin aktardığına göre, bu araştırma COVID geçirenlerin neden koku duyusunu kaybettiğini açıklayan bir mekanizma keşfetmiş olabilir.

Buna göre, COVID ile enfekte olmak koku reseptörlerinin, yani kokularla ilişkilendirilen molekülleri algılamaya yarayan burundaki sinir hücrelerinin yüzeyindeki proteinlerin etkinliğini dolaylı olarak azaltıyor:

"Deneyler, virüsün koku alma dokusundaki sinir hücrelerine (nöronlara) yakın olmasının enfeksiyonu algılayıp karşılık veren bağışıklık hücreleri, mikroglia ve T hücrelerinin akın etmesini sağladığını gösterdi.

"Çalışmayı yapan araştırmacılar, virüs bu hücreleri enfekte edemese de bu tür hücrelerin koku alma sinir hücrelerinin genetik etkinliğini değiştiren ve sitokin denen proteinleri salgıladığını ifade ediyor.

"Ekibin teorisine göre, başka senaryolarda hücre etkinliği hızlıca dağılsa da beyindeki bağışıklık sinyali orada kalmaya devam ediyor ve koku alma reseptörlerinin oluşması için gerekli olan gen etkinliğini azaltıyor.

"New York Üniversitesi Tıp ve Mikrobiyoloji Fakültesi profesörü Benjamin tenOever, 'Bulgularımız COVID kaynaklı koku kaybına sebep olan mekanizmaya ve bunun nasıl uzun COVID biyolojisinin temelinde yatıyor olabileceğine ilişkin ilk açıklamayı sunuyor' diyor.

"Yapılan deneyler COVID ile enfekte olmanın ve gelişen bağışıklık tepkisinin koku alma reseptörlerinin oluşumunu etkileyen kromozomlardaki DNA zincirlerinin gen ifadesini etkinleştirmek üzere açık ve etkin olma ve etrafında dolaşma kabiliyetini azalttığını doğruladı."

Genlerimiz risk faktörü olabilir mi?

COVID'un neden ve nasıl koku ve tat duyusu kaybına sebep olduğuna ilişkin ikinci yakın tarihli araştırma ise Ocak 'de Nature Genetics dergisinde yayınlanan "UGT2A1/UGT2A2 loküsü COVID bağlantılı koku veya tat kaybı ile ilişkili" başlıklı bir araştırma.

NBC News haber sitesinin aktardığına göre, söz konusu araştırma sonuçları COVID ile enfekte olduktan sonra kaybedilen koku duyusu ile ilişkilendirilen genetik bir risk faktörü tespit etmiş olabilir.

Genom bilimi ve biyoteknoloji firması 23andMe'den bir grup araştırmacı, ABD ve İngiltere'de yaşayan ve yüzde 68'i COVID yakalandıktan sonra koku veya tat kaybı belirtisi gösterdiğini söyleyen 69 bin kişi üzerinde bir araştırma yaparak duyu kaybı yaşayanlar ile yaşamayanların genetik farklarını karşılaştırdığında iki grup arasında bir fark olduğunu görüyor.

Buna göre, koku almaya ilişkin genler olan UGT2A1 ve UGT2A2'ye yakın bir genetik loküs (bir genin kromozomdaki sabit yeri) COVID kaynaklı koku ve tat kaybı ile ilişkiliymiş gibi görünüyor.

Her iki gen de burnun içinde koku almayla ilgili dokuda gen ifadesi buluyor ve koku maddelerini özümlemede rol oynuyor. Araştırma sonuçları, söz konusu genetik risk faktörünün COVID'a yakalanmış bir kişinin koku veya tat duyusunu kaybetme riskini yüzde 11 arttırdığını gösteriyor.

Araştırmanın başyazarı ve firmanın insan genetiği dalı başkan yardımcısı Adam Auton'a göre, UGT2A1 ve UGT2A2'nin bu sürece nasıl dahil olduğu henüz net değil, fakat araştırmacılar söz konusu genlerin "enfekte olan hücrelerin fizyolojisinde rol oynuyor olabileceği" ve meydana gelen bozulmanın da koku kaybına sebebiyet verdiği teorisi üzerinde duruyor.

Çalışmaya katılan araştırmacılardan biri olmayan Dr. Justin Turner ise bilim insanlarının bu bulguları kullanabilmesi için bu genlerin nasıl ifade edildiği ve koku almaya ilişkin sinyal gönderme konusunda ne gibi bir fonksiyonu olduğu hakkında daha fazla bilgisi olması gerektiğini söylüyor.

Ne yapmalı?

COVID kaynaklı koku ve tat kaybı son iki senedir pek çok araştırmanın konusu olsa da bu durumun sebepleri henüz kesin olarak ortaya konmuş değil. Benzer şekilde, koku ve tat alma duyusunu geri getirebilmek için etkinliği yüzde yüz garantili bir yöntem de bulunabilmiş değil.

Fakat yine de yapılabilecek bir şeyler olsa gerek. İskoçya Ulusal Sağlık Sistemi (NHS) şu önerileri paylaşıyor örneğin:

● Durumunuz hakkında güvenilir kaynaklardan bilgi alın
● Gıdaları soğuk ya da oda sıcaklığında tüketin
● Küçük lokmalar alın – Tadına alışabilirsiniz; o yüzden çabuk pes etmeyin
● Pilav, haşlanmış patates ve makarna gibi yavan yiyecekler deneyin
● Size hitap eden tatlar deneyin
● Tatmaya devam edin – Sevdiğiniz şeyler haftadan haftaya değişebilir
● Dişlerinizi her sabah ve akşam fırçalayarak ağzınızı temiz ve sağlıklı tutun
● Ağzını kuruysa ya da rahatsızlık duyuyorsanız ağzınızı suyla çalkalayın
● Fasulye, bakliyat, balık, yumurta, et ve diğer proteinleri yeterince tükettiğinizden emin olun
● Tat almanıza yardımcı olabilmesi için güçlü aromalar ya da baharatlar deneyin – fakat çok fazla tuz veya şeker eklememeye dikkat edin

Koku eğitimi

"Koku eğitimi, kokuları yeniden öğrenmek için düzenli olarak farklı şeyleri koklamak anlamına geliyor. Bu, bazı insanların koku duyusunu geri kazanmasına yardımcı olabilir. İki farklı şeyin farklı koktuğunu algılayabiliyorsanız bu eğitim size yardım edebilir.

"Çok ufak bir fark bile görüyorsanız bu yönetimi kullanabilirsiniz. Ne kadar erken başlarsanız o kadar faydasını görebilirsiniz.

"Evinizde olan kahve, parfüm, turunçgiller veya farklı esanslar ile başlayın. Pratik yaparak bunları tanımaya çalışın, sonrasında yeni bir kokuya geçin." (SD)