Bir erkek kulağa kaçan. Kaynak: Flickr, CC BY-NC-ND Steves Wildlife)
Bir kaç derin konudan sonra doğa hayatına dair yanlış inanışlardan birisini daha yalan olarak savalım
Böcek fobisi olanların kulağakaçan isminden bile ne kadar rahatsız olduğunu , hele ki kulağakaçanın o arkasındaki kıskacıyla boy göstermesinin yaratacağı tepkiyi az çok tahmin edebiliyorum. Zira böceklerin sevimli canlılar olmadığını kabul ediyorum.
Öte yandan böcekler canlı bilimiyle ilgilenenlerin ilgisini pek çok yönden çekmeye muktedirdirler: Verimlilikleri, kabiliyetleri, uzmanlıkları, yaşamları vb.
Kulağakaçan böceğinin ise ismi çok cazip. İngilizcede Earwig, yani Kulak yaratığı olarak anılan Forficula Auricularia, eklembacaklıların deri kanatlılar takımından hem otçul hem de etçil bir tür. Menşei Avrupa ve Batı Asya olarak tahmin edilen tür, bugün Amerika kıtasında da görülüyor.
Halk arasında yaygın olan inanışa göre kulağakaçanlar, kulaktan beyne girerler ve beyinde yuva yapıp keyif çatarlar. Fakat böylesine bir senaryo ancak La Fontane fablında Ağustos böceğine nispet yapmak için olurdu.
lerin Avrupasına baktığımızda Kulağakaçanın kötü bir şanı olduğunu görüyoruz. O dönemde kulağakaçanı ihtiva eden bir yayında onun kulaktan içeri girdiği, bulduğu bir yerde demirleyip orayı yiye yiye içeriye kadar gittiği ve en nihayetinde de çıldırmaya sebep olduğu yazıyor (1).
Bir dişi kulağakaçan. Kaynak: Flickr, CC BY-NC-ND funduszeue.info
Kulağakaçan böceğinin bir çok kültürde kulakla ilişkilendirilmesinin muhtemel bir sebebi, böceğin arkasındaki kıskacıyla beraber, çok eski zamanlardan beri kulak delmeye yarayan antik bir alete benzemesidir. Dişisinin ayrı, erkeğinin ayrı tipte kuyruk uzantıları olan kulağakaçanın erkeğinin kıskaçları aynı zamanda da makasa benzer ve bu benzerlikten dolayı İtalyancada kulağakaçan böceğine verilen isim forbicina, yani küçük makas anlamına gelirken, İspanyolcada verilen iki isim contraplumas ve tijereta, sırasıyla çakı ve makas darbesi anlamlarına gelir (2). En az altı Avrupa dilinde bu böyledir (3).
Ben de işte tam bu satırları yazarken bizdeki Kulağakaçan kelimesinin kulakta delik açan alet ile bir benzeşim kurularak, kulak-açan kelimesinden türetilip türetilmediğini merak ettim. TDK Büyük Sözlükte kulakaçan diye aratıldığında, Bolu, Düzce yöresinde bu böceğin kûlakaçan olarak anıldığını görüyoruz. Küpe takmak Anadoluda da çok eski bir gelenek olduğuna göre, tıpkı Avrupa dillerinde olduğu gibi belki de kulak deliği açmakta kullanılan alete benzerliği bu böceğin ismine kaynaklık etmiş olabilir. (4)!
Kulağakaçanın kulağa benzer kanadı. Erkek kulağakaçanların kıskacı, dişi kulağakaçanların makası var. Resim kaynak: Wikipedia.
Bir şekilde kulakla ilişkilendirilmesinin ikinci bir muhtemel sebebi de derikanatlı bu türün arada bir açtığı kanadının kulağı andırması olabilir (5). Zira derikanatlılar takımından bu türün oldukça estetik kanatları vardır ve hakikaten de bir kulak kepçesinin şeklini andırırlar (Bkz: Soldaki illüstrasyon). Tüm hakları saklı olduğu için burada kullanmadığım bir resim için bağlantıya tıklayınız.
Peki kulağakaçanlar hiç mi kulağa kaçmaz?
Böceklerin nemli, sıcak bir delik olan dış kulak kanalını şöyle bir denemek istemeleri oldukça anlaşılabilir bir durumdur. Bizler de zaman zaman soğuk havadan kaçınmak için bir yerlere sığındığımıza göre onların da kulağı cazip bulmaları için bir çok sebep olabilir. Kulağakaçan gibi sürünen, nemli ve karanlık ortamlarda yaşayan bir türün -ki benzer binlerce tür vardır- arada bir aklına esen üyelerinden birinin, kuru ve aydınlıkta yaşayan böceklere nazaran kulakları bir kalem daha fazla tercih ettiğini de varsayabiliriz ama bu ne kulağakaçanın kulaklara sık sık kaçtığı gibi bir önermeyi doğrular, ne de onun beyne yerleştiği gibi bir efsaneyi haklı çıkartır.
Kulağakaçanın gerçekten de kulağa kaçtığına dair kayda geçmiş bir kaç vaka var (3). Ancak kayda geçmiş olan vakalar diğer böceklerin kulağa girme vakalarından oranca fazla değil. da yazılan eski bir doğa tarihi güncesi ise efsaneye biraz daha yenik düşmüş ama akılcılığı elden bırakmayarak böceğin panik halindeyken saklanacak delik araması halinde kulağa kaçabildiğini söylemiş (6) ama kayıtlı bir örnekten bahsedilmiyor.
Siz yine de böcekleri sevin.
Kaynaklar:
(1) Susan Scott, Craig Thomas. Pests of Paradise: First Aid and Medical Treatment of Injuries from Hawaiis Animals. University of Hawaii Press: Singapur.
(2) John Lloyd, John Mitchinson. Cahillikler Kitabı. NTV Yayınları: İstanbul.
(3) J. R. Fisher. Earwig in the Ear. West J Med. August; (2):
(4) funduszeue.info?kelime=kul%E2ka%E7an&kategori=derliste&ayn=dzn
(6) Endangered Wildlife and Plants of the World Ansiklopedisi. 4. Cilt. Earwig maddesi.
(6) James Cundall. Everyday Book of the Natural History. Frederick Warne and Company: Londra.
BeğenYükleniyor
ANAFİKİR : Zararlı bir insanın doğrudan bize zararı dokunmadıkça, onu rahat bırakalım.
Arka plan kaynak: funduszeue.info
Geniş anlamda düşünülünce doğru olmayan atasözlerimizdendir. Bencilce bir yaklaşımla söylenmiştir. Toplumu toplum yapan öğelerin başında, birlikte huzur içinde yaşamak ve bu huzuru sağlamak için çalışmak gelir. Doğrudan zararı bize dokunmayan, zararlı olduğunu bildiğimiz birinin toplumda yaşamasına seyirci kalmak doğru değildir. Hele zarar görene yardımı esirgemek, karşılaştığı olumsuz bir davranış karşısında onu yalnız bırakmak, hiç doğru değildir. Bugün başkasına yapılan bir kötülük, yarın bize de yapılabilir. Kötülerle hep birlikte mücadele etmeli, onları toplumdan ayıklamalıyız.
Aslında bu atasözü uygulayanlar için olumsuz bir davranış şekli öğütler. Kötü ne kadar kötü olursa olsun, benden uzak dursun gibi bir anlamı vardır ki bu dünyada böyle bir yaklaşım geçerli değildir. Nitekim kötülüğe bir kere izin verildi mi yada göz yumuldu mu, kötülük büyür ve etki alanını genişletir. Asla bana zarar vermez, güvendeyim diye düşünmek ahmaklıktır. Çünkü eninde sonunda bu kötülüğe çanak tutan, kötülüğün büyümesine izin veren kişi de etkilenecektir. Dünyanın düzeni belki de bir çeşit adaleti bu şekilde işliyor.
Atasözünde yılan kötülüğü sembolize etmektedir. Bilindiği gibi yılan zehirli ve insanı sokabilen bir hayvandır. O yüzden uzak durmakta fayda var. Ancak uzak dururken başkalarını sokmasına, başkalarına zarar vermesine, nasıl olsa bana bir şey yapmıyor mantığı ile izin vermek yanlış olacaktır. Ancak maalesef bu mantaliteye sahip çok insan vardır. Zarar kendilerine gelmediği müddetçe umursamaz davranmak, kötülüğü bizzat yapmaktan farklı bir şey değildir. Bunu anlatan sevdiğim sözlerden biri de Haksızlığa susan dilsiz şeytandır sözüdür. Bu atasözünde böyle davranmak öğütlenmemektedir elbette. Atasözünde kendisinden uzakta olan kötülüklere karşı umursamaz davranışların varlığına dikkat çekilmeye çalışılmaktadır. Benzer davranan kimselerin durumlarını tam olarak tanımlamak için atasözü dile getirilmektedir.
Kısaca toparlamak gerekirse, kötülük size uğramasa da kötülüktür ve buna sessiz kalınmamalıdır. Zaten bana bir zararı yok diye yaklaşılsa bile eninde sonunda o yılan bir gün sizi de sokacaktır.
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası