Musahipzade Celal Sahnesi
kaynağı değiştir]
kaynağı değiştir]
31 Ağustos günü İstanbul’un Cihangir semtinde dünyaya geldi. Asıl adı Mahmut Celaleddin’dir. Gazhane Başkâtibi Musahipzade Ali Bey ile Fıtnat Ecibe Hanım’ın oğludur. Dedesi, III. Selim’in musahibi bestekâr İzzet Şakir Ağa’dır. ’te çıkarılan Soyadı Kanunu ile Musahipzade soyadını aldı ve Musahipzade Celal adıyla ünlendi.
İstanbul'da Firuzağa Sıbyan Mektebinde ilköğreniminin ardından, Feyziye Rüştiyesini ve Süleymaniye Numune-i Terakki İdadisini bitirdi. yılında, yazı yazma alışkanlığını edineceği Babıâli Tercüme Odası'nda kâtip olarak göreve başladı. Bir yandan da Hukuk Mektebine devam etti ancak bitiremedi.
Tiyatroya olan ilgisi Tercüme Odası'nda görev yapmaktayken ortaya çıktı. Arkadaşları ile arasında orta oyunları tertip edip bizzat kendisi de bu oyunlarda zenne rollerine çıktı.[2]Mardiros Mınakyan’ın Osmanlı Dram Kumpanyası’nın oyunlarını takip etmesiyle oyun yazmaya karşı merak duydu. Tiyatro bilgisini Ahmet Vefik Paşa’nın Moliere çevirilerini inceleyerek arttırdı. ’de Tercüme Bürosu’ndan ayrılınca zamanının büyük bölümünü oyun yazma çalışmalarına ayırdı. Yayımlanan ilk oyunu olan Türk Kızı’nı () bu dönemde yazdı, oyun ’de Köprülüler adıyla Manakyan Tiyatrosu’nda sahnelendi.[3] Belediye işlerine kadıların baktığı devri hicveden İstanbul Efendisi () adlı ilk müzikal oyununun ardından; Macun Hokkası (), baba parası yiyen mevki sahibi kimseler ile yaşamlarını alın terleriyle kazanmaya çalışan emekçilerin arasındaki karşıtlığı anlatan Yedekçi (), Kaşıkçılar (), Atlı Ases, Demirbaş Şarl gibi oyunları yazmaya ve sahnelenmeye devam etti. yılları arasında yazdığı oyunların hepsi Osmanlı Operet Heyeti ( yılında İstanbul Operet Heyeti adını aldı) tarafından sahnelendi. Lale Devri adlı oyunu, İstanbul’da ilk defa kadınların tiyatroya gelmesini sağlayan oyun oldu. O sene ramazan ayında ilk defa kadınların da gece tiyatroya gelip bu oyunu izlemesi için izin verildi. Oyun yazmayı sürdürürken memuriyet hayatına ′de Üsküdar livasında bandrol memuru olarak devam etti. ′de bandrol örgütü kaldırılınca görevi Maliye tahsil memurluğuna aktarıldı. yılında Üsküdar defterdarı iken emekliye ayrıldı.
Musahipzade Celal, emekliliğinden sonra bir süre "Evkaf Müzesi"nde koleksiyon uzmanlığı yaptı. yılında kütüphane görevlisi olarak Darülbedayi'ye girince geçmişten gelen, tiyatroya olan ilgisini geliştirme olanağı buldu. Ardı ardına tarihî hiciv özelliğinde eserler kaleme aldı. ’den sonra yazdığı oyunlar Darülbedayi’de (sonra İstanbul Şehir Tiyatroları adını aldı) sahnelendi. ’de Darülbedayi’de sahnelenen Fermanlı Deli Hazretleri adlı eseriyle tanındı. Aynaroz Kadısı (), Kafes Arkasında (), Bir Kavuk Devrildi (), Balaban Ağa () adlı oyunları Darülbedayi’de sahnelendi. Bir Kavuk Devrildi‘de yabancı yatırımların yerli iktisadı iflasa sürüklemesini, bilgisiz yöneticilerin halkı sömürmesini; Balaban Ağa’da yetişmekte olan yükseköğrenim gençliğinin kendi sorunlarıyla baş başa bırakılmasını yerdi. Beklenen ilgiyi görmeyen Selma () adlı dramdan sonra yeni oyun yazmadı; 18 oyunu ’da toplu hâlde yayımlandı. ’de Türk Kızı’nın değiştirilmiş hâli olan Gülsüm'ü () ve ardından Mehmet Şükrü Erden ile Genç Osman () adlı oyunu kaleme aldı.
Türkiye’ye özgü denebilecek bir müzikalkomedi türünün ilk yazarı olma özelliğini taşıyan Musahipzade'nin oyunları yüzyıl Osmanlı toplumundaki idari bozuklukları ve dinî sömürüyü malzeme olarak kullandı. Aynaroz Kadısı ve Bir Kavuk Devrildi adlı oyunları Muhsin Ertuğrul tarafından sinemaya aktarıldı. Eski İstanbul Yaşayışı () adlı kitabında kendi hatıralarını, eski Osmanlı adetlerini ve gündelik hayatın detaylarını anlatmıştır. yılında çıkan bir yangında Bir Kavuk Devrildi filmi yandı.
13 Şubat ’de sanat jübilesi yapıldı. Son yıllarında gözleri görmeyen Musahipzade Celal, oyunlarını yeğenlerine ve onların çocuklarına yazdırdı,[4] 20 Temmuz ’da yaşamını yitirdi.
İstanbul Şehir Tiyatroları'nın Üsküdar sahnesi yazarın adını taşır. Müsahipzade Celal'in mezarı Üsküdar Karacaahmet'tedir.[5]
134880 134881 134882 134883 134884
oksabron ne için kullanılır patates yardımı başvurusu adana yüzme ihtisas spor kulübü izmit doğantepe satılık arsa bir örümceğin kaç bacağı vardır