Hamilelikte Kan Uyuşmazlığı Testi

   Çiftlerde kan grubu uyuşmazlıkları bebekte ciddi sorunlara yol açabilmektedir. Burada özellikle kırmızı kan hücreleri (alyuvarlar) antijenlerine karşı oluşan antikorlar, oksijen taşınması ve özellikle beyin beslenmesi üzerine ciddi zararlar verebilmekte, bebekte ciddi kansızlığa yol açabilmektedir.

     Kan grubu antijenleri yüzlerce çeşit olmakla birlikte, klinik olarak anne karnındaki bebek için tehlikeli sonuçlara sahip olma olasılığı yüksek olanlar, RhD, Rhc, Kell antijenine karşı olanlardır. Üzerinde en fazla çalışma yapılmış olan ise, RhD antijenidir. Rh negatif annenin bebeği, babadan gelen Rh antijeni açısından pozitif ise, bu antijen bebekten anneye kan ve plasenta yoluyla geçebilmekte, Rh negatif anneyi duyarlayabilmektedir. Duyarlanma doğumda olabildiği gibi, erken gebelik kayıplarında, anne karnına sert darbe durumlarında, gebelikte yapılan perinatolojik girişimsel işlemlerde de olabilmektedir. Bu olaydan sonra, çoğunlukla ilk gebelikte değil, sonraki bir gebelikte Rh pozitif bebek taşıyan anneden antikorlar bebeğe plasenta yoluyla geçerek bebeğin alyuvarlarını parçalayarak kansızlığa yol açmaktadır. Ciddiyeti artan klinik tabloda, artık bebeğe ek kan yapmaya çalışan karaciğer zorlanmakta, protein sentezinde de zorlandığı için protein eksikliği ödeme yol açmaktadır. Ödem karın boşluğunda daha sık başlangıç göstermekle birlikte, göğüs boşluğu, tüm vücut cilt altı doku, ilerlerse kalp zarında da görülebilmekte, bebeğin anne karnında ölüm riskini arttırmaktadır. Ancak, her hastada yukarıda saydığımız durumlarda duyarlanma olmayabileceği gibi, duyarlanmış hastadan bebeğe geçen antikorlar da her zaman kansızlık yapmayabilir.

     Peki, bu durumun teşhis ve takibinde neler yapılabilmektedir? İndirekt Coombs adlı test, annede alyuvarlara karşı antikor varlığı açısından önemli bir testtir. Özellikle Rh negatif kan grubu olan annelere bir kez gebeliğin başlarında, bir kez yedinci ayında, bir kez de doğumdan sonra bu testin bakılması önerilmektedir. Test pozitif çıkarsa, gebeliğin haftasından sonra 2 ila 4 haftada bir bebeğin beyninin orta atardamarı (MCA) üzerinde renkli Doppler ultrasonografi işlemiyle ölçüm yapılmalıdır. Daha önceden kan uyuşmazlığı nedeniyle sorun yaşamış bebek hikayesi olan hastada ise, bu işlemlerin gebelik haftasından itibaren başlaması önerilmektedir. Peki, bu Doppler ultrasonografi sonucu sorunlu gözlenen bebeklere ne yapabiliriz? Bu bebeklerin kan uyuşmazlığından önemli derecede etkilenme veya etkilenmiş olma olasılığı vardır. Kansızlık riskinden dolayı, bu bebeklerin kordonundan anne karnında iken iğneyle kan alınarak, kan sayımı ve kan grubu tayini yapılmalıdır. Kan sayımında kansızlık çıkan bebeklere aynı seansta işlem öncesi hazır bekletilen uygun kan verilip, kan düzeyi yükseltilmek suretiyle tedavi yapılabilmektedir. Bu işlemin gebelik boyunca hafta aralıklarla  tekrarlanması bazı bebeklerde gerekebilmektedir. Bu şekilde anne karınında tedavi olarak sağlıklı olan çok sayıda bebek bulunmaktadır. Bunu kendi klinik tecrübemizde defalarca gördük. Gebelik boyunca 6 kez kan verilen ayrı ayrı iki hasta olmak üzere, ikiz kan uyuşmazlığı olan olgularımızın bebekleri sağlıklı bir şekilde doğmuş, sağlıklı bir şekilde evlerine gitmişlerdir. Bu durumun önemi, tek bebeklerde bile riskli bir işlem olan göbek kordonundan kan alma ve kan verme işlemlerinin aynı hastanın ikiz bebeklerine ayrı ayrı ve tekrar tekrar yapılması ve sonucun başarılı olmasıdır. Dünya çapında bildirilmiş bu şekilde nadir vakalar vardır.

     Tabii ki, her bebekte bahsettiğimiz Doppler çalışması anormal çıkmamaktadır. Normal çıkan hastaları haftada bir tekrar Doppler ultrasonografi takibine almaktayız. Bu şekilde, indirekt Coombs testi pozitif çıkıp da Doppler ultrasonografi takibi normal devam eden ve doğuma kadar girişimsel işlemler gerekmeyip sağlıklı doğum yapan çok sayıda hasta da mevcuttur. Bu konularda doktorunuzun yönlendirmesine uymanız tavsiye edilir.

Kan temelde alyuvar, akyuvar ve trombositlerden oluşan kırmızı renkli bir sıvı olmasına rağmen farklı sınıfları bulunur. Bu sınıflandırma, alyuvarlarda bulunan ve eritrosit olarak tanımlanan protein yapısına göre yapılır.

Protein yapıları tip A ve tip B olmak üzere iki çeşide ayrılır. Tıpta antijen olarak bilinen bu protein yapılarının, alyuvar hücrelerinin üzerindeki varlığına göre kan grupları A, B, AB ve 0 olarak 4 ayrı gruba ayrılır.

A grubu tip A, B grubu tip B, AB grubu hem tip A hem tip B antijenini taşırken; 0 grubu bu antijenlerin hiçbirini taşımaz. Kan gruplarının yanı sıra, bir de Rh faktörü olarak tanımlanan negatif ve pozitif birimler bulunur.

Kanda bağışıklık sistemi tarafından fark edilen yabancı organizmalar ile mücadele etmek üzere antikor üretimine yol açan antijenler bulunur.

Bu antijenlerden biri olan, tip D antijeninin varlığı, Rh(+) olarak tanımlanırken, yokluğu Rh(-) olarak tanımlanır. Böylece 8 farklı kan grubu ortaya çıkmış olur.

Hamilelikte Kan Uyuşmazlığı Nedir?

Anne adayının kanı Rh(-), baba adayının kanı Rh(+) olması durumunda kan uyuşmazlığı olarak da bilinen Rh uyuşmazlığı meydana gelebilir. Ancak bu durumun bebek için mutlak bir sorun yaratacağı söylenemez.

Anne adayının Rh(-), baba adayının Rh(+) olduğu bir senaryoda, bebek Rh pozitif ya da negatif olarak doğabilir. Anne adayı ile uyumlu bir şekilde bebeğin kanı Rh(-) olması problem yaratmazken Rh(+) olması, kan uyuşmazlığı riskini doğurur.

Ana rahmindeki bebeğin kanının Rh(+) olması durumunda, anne adayının bağışıklık sistemindeki antikorlar, bebeğin kan hücrelerini yabancı organizma olarak algılar.

İlk hamilelikte kan uyuşmazlığı olsa dahi, anne adayının bağışıklık sistemi, yabancı organizma olarak algıladığı bebeğin kanı ile savaşmak için kendini geliştirene kadar doğum gerçekleşir.

Ancak ikinci gebelikte kan uyuşmazlığı olması durumunda, anne adayının bağışıklık sistemi, bu durumla başa çıkmanın yolunu daha önce öğrendiği için kendi bünyesi olan anne vücudunu savunma amacıyla bebeğin kan hücreleri ile savaşmaya başlar.

Üretilen bu antikorlar, plasentayı geçmesi durumunda, bebeğin alyuvarlarına saldırır. Bunun sonucunda bebekte sarılık, beyin hasarlanmaları, kalp yetmezliği gibi kan uyuşmazlığına bağlı pek çok sorun meydana gelir.

Bebeğin zarar görmemesi ve hamilelikte kan uyuşmazlığı oluşumunu engellemek için anne adayına kan uyuşmazlığı iğnesi uygulanarak Rh uyumsuzluğunun önüne geçilir.

Kan Uyuşmazlığı İğnesi Nedir?

Anne ve baba adaylarının Rh pozitif ve negatif kan gruplarına sahip olmaları durumunda görülen kan uyuşmazlığını, diğer bir deyişle Rh uyuşmazlığını engellemek için anne adayına kan uyuşmazlığı iğnesi uygulanır.

Gebeliğin ilk fark edildiği anda ya da haftasında anne adayından alınan kan ile kan uyuşmazlığı testi yapılır. Yapılan testte Rh farklılığı tespit edilmesi durumunda, gebeliğin haftasında ve doğumdan sonraki 3 gün içinde anneye anti-D immunglobulin olarak bilinen kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır.

Kalçadan ya da koldan yapılan enjeksiyon sayesinde anne adayının bağışıklık sisteminin, bebekte var olan Rh farklılığını fark etmesinin ve bununla mücadele etmek için antikor üretmesinin önüne geçilir.

Bazı hastalar tarafından sorulan &#;Kan uyuşmazlığı iğnesi yapılmazsa ne olur?&#; sorusunun yanıtı ise anne adayının kaçıncı hamileliği olduğu ile bağlantılıdır.

Gebelikte kan uyuşmazlığı iğnesi yapılmaması durumunda, bebek doğduğu anda sarılığın iyileştirilmesi için fototerapi ve kanın değiştirilmesi için transfüzyon yapılması gerekebilir. Kan uyuşmazlığı iğnesinin uygulanmaması, bir sonraki ve ilerleyen dönemdeki diğer gebeliklerde sorun çıkmasına neden olabilir.

Tüp bebek tedavisinde iğne aynı şekilde tüp bebek merkezi tarafınca uygulanır. Böylece Rh uyuşmazlığının önüne geçilmiş olur.

Kan Uyuşmazlığı Testi Nedir?

Anne adayı ile bebeğin Rh gruplarının farklı olması, kan uyuşmazlığının ortaya çıkmasına yol açar. Bu durumun sonucunda bebekte, anemi ve sarılık gibi ciddi sonuçlar doğurabilecek hastalıklar ortaya çıkabilir.

Bu hastalıklar bebekte zeka geriliği ve kalp yetmezliği gibi geri döndürülemez sonuçlara neden olabilir. Bu yüzden Rh farklılığı bulunan çiftlerden anne adayının, hamilelik döneminde ICT testi olarak kısaltılan, İndirekt Coombs Testi&#;ni yaptırması gerekir.

Anne adayının kolundan alınan kan ile kolayca uygulanan bu laboratuvar testi sayesinde anne ve bebek arasında etkileşim olup olmadığı anlaşılır.

Rh farklılığı bulunan çiftlerin sıklıkla sorduğu &#;Kan uyuşmazlığı iğnesi ne zaman yapılır?&#; sorusunun cevabı, gebeliğin haftasında şeklinde cevaplanabilir.

Gebelik fark edildikten sonraki ilk doktor kontrolünde, Rh farklılığı olan çiftten anne adayına ICT testi yapılır. Testin negatif çıkması durumunda ise haftada kan uyuşmazlığı iğnesi yapılır ve doğuma kadar her ay ICT testi tekrarlanır.

Tüp bebek yaptıran hastalarımızın hikayelerini izlemek içintıklayın.

Kan Uyuşmazlığı İğnesi Nasıl Yapılır?

Rh farklılığı olan çiftlerin bebeklerinde kan uyuşmazlığının önüne geçmek için, anne adayına kan uyuşmazlığı iğnesi yapılarak mutlaka önlem alınması gerekir.

Hekimlerin sıklıkla karşılaştığı &#;Kan uyuşmazlığı iğnesi nereden yapılır? sorusunun yanıtı, kalça veya koldan yapıldığı şeklinde verilir. Hamilelikte kan uyuşmazlığı iğnesi, genellikle kalçadan kas içine yapılsa da, bazen koldan damar içine direkt enjeksiyonla da uygulanabilir. Anti-D immunglobulin olarak bilinen bu iğne sayesinde annede antikor gelişimi engellenerek bebek ile istenmeyen etkileşimin önüne geçilir.

Hamilelikte Kan Uyuşmazlığı İğnesi Ne Zaman Yapılır?

Farklı Rh türlerine sahip anne ve baba adaylarının çocuklarında kan uyuşmazlığını engellemek için anne adayına yapılan iğne yapılır ve anne adayının kanına geçecek olan farklı Rh tipini taşıyan hücrelerin fark edilmesi ve buna karşı antikor üretilmesi engellenir.

Konu ile ilgili karşılaşılan bir diğer soru da &#;Kan uyuşmazlığı iğnesi ne zaman vurulur?&#; şeklindedir. Kan uyuşmazlığı iğnesi anne adayına, gebeliğin haftasında genellikle kalçadan kas içine uygulanır. Kan uyuşmazlığı iğnesi fiyatı, kullanılan ilacın markasına göre değişiklik gösterir.

Kan Uyuşmazlığı İğnesi Yapılmazsa Ne Olur?

Kan uyuşmazlığı bulunan hamileliklerde, bebeğe ait kan hücreleri anneye geçebilir. Annenin bağışıklık sistemi tarafından yabancı organizma olarak algılanan bu hücrelerin yok edilmesi için vücut antikor üretir.

Üretilen bu antikorlar, bebeğin kan hücreleri ile savaşmaya başlar. Çoğunlukla ilk gebelikte, antikorların üretilmesi zaman aldığından, bebek bu durumdan etkilenmez. Ancak kan uyuşmazlığı iğnesi yaptırmayan kadınların, sonraki gebeliklerinde bebek daha fazla risk altındadır.

Kan uyuşmazlığı sonucu anne adayının vücudu tarafından üretilen savunma mekanizması, sonraki gebeliklerde hızla devreye girer ve ana rahmindeki bebeğe zarar vermeye başlar.

Anne adayının bağışıklık sistemi bir kez bu antikorları üretmeyi öğrendikten sonra geriye dönük tedavi uygulanamaz. Anne ve baba adaylarının merak ettiği &#;Kan uyuşmazlığı iğnesi kaç yıl etkilidir?&#; sorusuna verilen yanıt, her gebelikte kan uyuşmazlığı iğnesinin tekrar uygulanması gerektiği şeklindedir.

Kan Uyuşmazlığı İğnesinin Yan Etkileri Nelerdir?

Kan uyuşmazlığını engellemek için uygulanan, anti-D immunglobulin iğnesi, kalçadan ya da koldan yapılır. Uygulandığı bölgede enjeksiyona bağlı kızarıklık, ağrı, sertlik, şişlik ve kaşınma görülebilir.

Kan uyuşmazlığı iğnesi yan etkileri arasında nadir olarak bulantı, kusma, döküntü ve nefes darlığı görülebilir. Bu gibi durumlarda en yakın sağlık kuruluşuna giderek durumu bildirmek gerekir.

Kan uyuşmazlığı iğnesi hakkında aklınıza takılan tüm sorularınız için 39 49 numaralı telefondan bize ulaşabilirsiniz.