2007 En Popüler Şarkılar

KIŞ , 9(2) Karabiber vd. görünmektedir. Aksak ölçü yapısı %2’nin mod) açısından değerlendirmek de altındadır4. mümkündür. Örneğin, yukarıdaki üç tempo gurubunda ortanca (medyan) Bir diğer göze çarpan bulgu, 3 vuruşlu tempolar aşağıdaki gibidir: 2’şerli ölçü tipine hiç rastlanmamış olmasıdır. Yine de şarkıların dans karakteri Tablo 9. Ortanca tempolar açısından buna en yakın ölçü tipi olan 2 vuruşlu 3’erli ölçüler %6 oranında tespit Tür Ortalama edilmiştir. Bu ölçü tipine yerel müziklerde Düşük 78 de rastlamak mümkündür. Orta 88 Tempo Yüksek Türüne, enerjisine ya da düzenleme tarzına bakılmaksızın şarkıların aritmetik Bunların yanı sıra, bir diğer ilgi çekici ortalama temposu metronom5 olarak bulgu, söz konusu tempo grupları bulunmuştur. Genel olarak bakıldığında arasında en sık kullanılan tempo sayıları orta hızda görülebilecek bu tempo üzerinedir. Bazı tempo sayılarına, elbette ki farklı işlevler, farklı türlerdeki diğerlerine oranla sık rastlanmıştır. Bu şarkılar arasında ayrıca değerlendirilmeli aşamada, tempo ölçümlerinin bilgisayar ve ortalama ona göre alınmalıdır. yazılımı desteği ile hassas bir şekilde tespit edildiğini vurgulamakta fayda Tempo ortalamalarının en doğru şekilde vardır. Aşağıdaki üç tempo grubunda en yorumlanabilmesi açısından karakterlerine sık rastlanan tempo şarkıların stüdyo göre şarkılar tiplere ayrılmıştır. Bu tipler ortamında belirlenen temposunun birebir düşük, orta ve yüksek tempolu olarak üç aynısıdır. Geniş bir sayı dizisi içerisinde, gruba ayrıldığında her bir grup için ortaya tek bir tempo sayısının öne çıkıyor olması çıkan ortalamalar şu şekildedir: düşündürücüdür. Öyle ki, bu durum endüstriyel üretim kaygıları içerisinde Tablo 8. Tempo ortalamaları (aritmetik) belirli bir tip ya da enerjideki şarkıların spesifik bir sayıya (tempoya) hassas bir şekilde ayarlandığını, konuyla ilgili bir Tür Ortalama bilincin, eğilimin olduğunu gösteriyor Düşük 78 olabilir. Buna göre, üç tempo gurubunda Orta 89 en sık rastlanan tempo sayıları ve grup Yüksek içerisinde kullanılma oranları şöyledir: Diğer yandan, tempo ölçümlerini Tablo Sık kullanılan tempolar farklı ortalama türleri (medyan ve Tür Mod % 4 Bu konu sonuç bölümünde ayrıca ele alınmıştır. Şarkılar içerisinde 4 vuruşlu 2’şerli olarak görülen Düşük 78 11 birtakım ölçülerin bağlayıcı ritmik ögelerinin 3 vuruşlu Orta 92 8 aksak özellikler gösterdiği görülür. Ancak, buna rağmen bu gibi şarkılardaki ölçü yapıları “aksak” olarak Yüksek 9 sınıflandırılmamıştır. 5 Dakikadaki vuruş sayısını belirtmek için BPM (Beats Per Minute) yerine metronom (MM) terimi tercih edilmiştir. Türkiye popüler müziğinin salt müziksel eğilimleri Tempo Değişimi tabloda perdeler sırası ile verilirken Tempo değişimi, tıpkı modülasyon konusu oranlar sıralanmamıştır. altında değinileceği gibi bölmeler ya da müzik düşünceleri arasındaki uzaklığın Tablo Eksen sesi ya da bu gibi ögelerin çeşitliliğinin belirlenmesinde önemli bir etkendir. Perde Genel % Kadınlarda Erkeklerde La Tablo Tempo değişimi La© / Si Tür % Si Do Tempo değişimi var Do© / Re Tempo değişimi yok Re Re© / Mi İncelenen şarkıların büyük Mi kısmında (%) tempo değişimine rastlanmamıştır. Değişimin olduğu Fa şarkılarda ise genellikle giriş Fa© / Sol 5 bölmelerindeki kısa çalgısal kesitler Sol etkili olmuştur. Şarkıların temel biçim Sol© / La ögeleri ve müzik düşünceleri açısından belirgin bir tempo kullanımı, değişimi ya da çeşitliliğinden bahsetmek güçtür. Öncelikle göze çarpan bulgu La bölgesinin hem kadın hem de erkek grupları içinde Eksen (Karar) Sesi baskın olduğudur. Kadın ses grubunda en Eksen sesi ile ilgili incelemeler yüksek oran Fa olarak gözükse de La’nın genel ortalamanın yanı sıra kadın ve yarım ses pes (Sol© / La¨) ve 1 ses tiz (Si) erkek ses gruplarının yoğun olarak uzaklığı, yani La odaklı bu bölge belirgin kümelendiği perdeleri belirtecek bir şekilde baskındır. şekilde de yapılmıştır. Öncelikle, bu iki ses gurubunun biyolojik/fizyolojik Diğer yandan, erkek ses grubunun ağırlıklı özellikler bakımından farklı perdelerde kullandığı eksen perdesi La olarak çıkmış yoğunlaşmış olması gayet doğaldır. Diğer olsa da Si, Do ve Mi perdelerinde de yandan, her iki ses gurubu arasında, söz yoğunluk olduğu göze çarpar. Özellikle konusu farklılıklar bakımından 1 sekizli Mi perdesinin %13’e yakın oranda sonuç mesafenin olduğunu da belirtmek yerinde vermesi ve bu bakımdan en baskın kadın olacaktır. Öyle ki, kadın ses grubu bölgesi grubu eksen perdesine çok yakın olması orta sekizli, erkek ses grubu bölgesi ilginçtir. ise küçük oktav ağırlıklıdır6. Aşağıdaki 6 Sekizlilerin isimlendirilmesi konusunda karışıklık Bilhassa, sekizli aşırı ezgi genişliği yaşanmaması adına orta sekizlideki perdelerin aynı zamanda (farklı gösterim sistemlerinde) 4. sekizli olan şarkılarda Mi ekseni erkek vokal (örneğin orta La için La4 ya da A4), küçük sekizlideki icrası açısından zorluklar içerebilir; perdelerin ise 3. sekizli (örneğin küçük La için La3 ya ancak, böylesi durumlarda özellikle da A3) şeklinde gösterildiğini belirtmekte fayda vardır. Rast MÜZİKOLOJİ DERGİSİ KIŞ , 9(2) Karabiber vd. Tonalite Tablo Ton Eksen sesi başlığı altında gerek kadın gerek erkek icracılarda La bölgesinin Ton % baskınlığından bahsedilmişti. Majör/ minör tonalitesi içerisinde olduğu La¨ minör belirlenen şarkılarda da bu bölge La minör ağırlıklıdır. Ancak, burada La’dan Fa Si Majör diyeze kadar uzanan bölgede hemen hemen eşit bir dağılım görülmüştür. Si¨ Majör Ton merkezlerinin genellikle diyatonik Si minör sesler üzerinden gitmesi ilgi çekicidir. Do Majör Diğer yandan, bir şarkının Majör/minör Do minör tonalitesinde olup olmadığının, diğer Re minör bir deyişle tonal olup olmadığının ayrıca Mi minör netleştirilmesi gerekebilir. Burada esas alınan ölçütlerin başında tonal dizi Fa© minör içerisindeki hiyerarşi ve buna bağlı Fa minör olarak oluşan armonik yapı önemlidir. Sol Majör Çeken (dominant) akoru bölgesinin belirginliği, eksene (tonic) bağlanış Sol minör biçimleri; kalış (kadans) özellikleri söz konusu ölçütleri belirleyen başlıca Tıpkı eksen çekirdeği konusunda olduğu unsurlardır. gibi, tonal olarak kabul edilebilecek şarkılarda da minör tonalitenin baskınlığı Eşlik yapısı başlığı altında da görüleceği göze çarpar. Tonal şarkıların sadece üzere dikey (armonik) eşlik, şarkının %13’ü majördür. tonal olup olmamasından bağımsız olarak baskındır. Ancak, tonal olarak Eksen kayması, yine tonal ilişkiler kabul edilebilecek şarkılara da bir bakımından sıkça kullanılan bir terimdir. o kadar az rastlanmıştır. Bu durum, Ancak, bu araştırmadaki kapsamı akorlar arasındaki tonal ilişkinin de tonal olmayan şarkıları da ele alacak az olduğunu gösterir. Bunun bir diğer şekilde düşünülmüştür. Bilindiği üzere, göstergesi, Tablo 17 ve 20’de gösterilen modülasyon en temel tanımıyla, bir eksen kayması vemodülasyon tondan başka bir tona geçişi ifade oranlarıdır. eder. Ancak, bu geçiş aynı zamanda kalışlar yoluyla ya da yeni eksen sesini oldukça vurgulayacak bir yapı/kurgu ile dinleyicinin kulağını yeni bir tona hazırlamalıdır. Başka bir deyişle, kulağın tam olarak yeni eksene alışmadığı ya da ezginin, çoksesli dokunun böylesi bir biçimde kurgulanmadığı geçici ve nispeten kısa kesitler eksen kayması olarak değerlendirilmiştir. Türkiye popüler müziğinin salt müziksel eğilimleri Tablo Eksen kayması yeni bir müzik düşüncesi olarak kabul edilebileceği şarkılar kısıtlıdır. Bu gibi Tür % C bölmeleri Amerikan popüler şarkı Eksen kayması yok formu (AABA) ya da Ballad Form olarak Eksen kayması var da bilinen 32 ölçülük şarkı formundaki C bölmesine (Middle-8) benzer. Bunların bazılarındaki C bölmeleri, B bölmesinden Ton başlığı altında müzik düşünceleri sonra A’ya dönüş sağlayan bir dönüş arasındaki uzaklaşmadan ve köprüsü görevini üstlenmişlerdir. modülasyonun buradaki öneminde bahsedilmişti. Eksen kaymaları bu Yardımcı Biçim Ögeleri konuda ton değişimleri kadar önem arz Örneklemi oluşturan şarkıların yardımcı etmese de ezgi yapıları ve ezgi seyrinin biçim ögeleri açısından çok zengin olduğu genel eğilimleri hatta çokseslenmesi söylenemez. Şarkıların %’sinde bakımından fikir vericidir. Yukarıdaki yardımcı bir görev üstlenen biçim tablodan da anlaşılacağı üzere ögesine rastlanmamıştır. Bu noktada, söz şarkıların 1/3’ünden azı eksen kayması konusu “yardımcı” tanımının üzerinde içermektedir. durmakta fayda vardır. Bu çalışmada, bir biçim ögesinin temel/genel/ana bir öge Genel Biçim olarak tanımlanabilmesi için kendine Şarkıların genel biçim yapısı büyük oranda özgü, belirgin bir müzik düşüncesini birbirine benzemektedir. Bu benzerliğin barındırması ölçütü uygun görülmüştür. başlıca sebebi “kıta+nakarat” düzeninin Buna göre, asıl müzik düşüncelerini oldukça baskın olmasıdır. Başka bir tekrar etmeyen ancak onlara yardımcı deyişle, şarkıların büyük çoğunluğunda görevler üstlenen biçim ögeleri “yardımcı sadece iki farklı temel müzik düşüncesi biçim ögeleri” olarak tanımlanmıştır. Söz vardır ve bu da “AB” şeklinde bir konusu görevler şu şekilde açıklanabilir: biçimtipi ortaya çıkarmaktadır. ● Hazırlayıcı ögeler (Nakarat-önü [pre-chorus]ve giriş [introduction]) Tablo Genel biçim şemaları ● Bağlayıcı/Birleştirici ögeler (Köprü Biçim % [Bridge]) AB ● Pekiştirici ögeler (Çıkış [Outro], ABC Kuyruk [Coda] ve tüm geliştirme AAA bölmeleri) Özellikle halk müziklerinde sıkça görülen AAA şeması en az rastlanan biçim türü olmuştur. Diğer yandan, ABC şemasındaki C bölmesi her şarkıda aynı karakterde ya da görevde değildir. C bölmesinin Rast MÜZİKOLOJİ DERGİSİ

nest...

117794 117795 117796 117797 117798