Altın Tozu Ayrıştırma

altın tozu ayrıştırma

(Popüler Bilim Dergisi Mart , sayı sayfa da yayınlandı)

ALTIN ÜRETİMİ SORUNU

Ülkemizde son günlerde altın üretimi, altının siyanürlü yöntemle üretimine karşı gösteriler, mahkeme kararları çok tartışılmış, hatta grevcileri yabancı vakıfların desteklediği ileri sürülmüştür. Kamu oyunun yakından ilgilendiği TV kanallarında üzerinde bir çok tartışmaların yer aldığı altın üretimi konusunda bir kimyacı olarak hiçbir süpekülasyona girmeden bilgi vermek istiyorum.

Altın metali bakır, gümüş ve meteor demiri ile birlikte cilalı taş devrinden bu yana bilinen metallerdendir. M.Ö. yılından itibaren Mısır’lıların ve M.Ö. yıllarında Sümerlerin Mezopotamya’da altın üreterek kullandıklarına dair kesin bulgular vardır. Sudan, kuru ve yaş havadan, oksijen ve ozondan, kükürt ve hidrojen sülfürden, azottan ve hidrojenden hatta yüksek sıcaklıkta bile oksijenden, asitli ve bazik çözeltilerden etkilenmediğinden doğada metalik halde bulunan ender metallerden biridir. Bu üstün özellikleri, kendine özgü rengini ve parlaklığını hiç kaybetmediğinden süs ve ziynet yapımında, kral ve zenginlerin özel eşyalarının yapımında, hatta zenginlik göstergesi olarak tarih boyunca kıymetli madde ve para olarak kabul görmüştür. Doğa da az bulunmasına karşın metalik halde bulunduğundan ve kolay elde edildiği ve işlendiğinden ilk çağlardan bu yana hep üretilmiştir. Roma İmparatorluğu dönemi sonuna kadar t, orta çağda t ve Amerika kıtasının keşfinden sonra da yılda 5 ton kadar altın üretildiği tahmin edilmektedir. yıllarında yıllık ton olan dünya altın üretimi, yılında Kaliforniya altın yataklarının bulunmasından sonra t a ulaşan altın üretimi, yılında G. Afrika altın yataklarının keşfi ile yılda t a, yılında da t a ulaşmıştır. Günümüzde ise yılda tonun üzerinde altın üretilmektedir. Tüm tarih boyunca günümüze kadar tonun biraz üzerinde altın üretildiği tahmin edilmektedir.

Son yıllarda altının ziynet, para ve servet değerine, uygun fiziksel ve kimyasal özellikleri nedeniyle yüksek teknolojide, özellikle en iyi iletken ve kaplama metali gibi kullanımı da eklenince halen kıymetli metal olarak önemini korumaktadır. Bu önemi nedeniyle altın içeren her cevher, her alaşım, metal ve atıktan hiç kayıpsız, en ekonomik altın üretimi daha da önem kazanmıştır.

Tarih boyunca altın üretimi, altının doğada saf halde bulunuşu ve g/cm³ yoğunluğu ile bulunduğu ortamdaki tüm mineral ve taşlardan çok daha ağır olmasına dayandırılmıştır. Altın içeren cevher ve mineraller kırılıp ufalandıktan sonra kovboy filmlerinde de gördüğümüz gibi dibi çukur kap içersinde bol suyla çalkalanır. Ağır altın taneleri kabın dibinde kalırken, çok daha hafif olan diğer mineraller, kum ve çamur suyla sürüklenir. Kabın dibinde toplanan altın parçacıkları potalarda eritilerek altın külçe haline getirilir. Altın çoğu kez gümüş ve bakır da içerir. Saf altın elde etmek için bakır ve gümüş içeren altın önce yüksek sıcaklıkta tuzla kavrularak gümüş klorür bileşiğine çevrilirken, bakır da kurşun ilavesi ile cüruf haline çevrilir ve kurşun buharlaştırılarak saf altın dipte kalır. Altının bakır ve gümüşten ayrılma tekniğinin M.Ö yılından beri bilindiği antik bulgulardan anlaşılmaktadır. Orta çağda simyacılar bir yandan altın cevherlerinden yukarıdaki teknikle ve kurşunla kavurma ile saflaştırırken bir yandan da diğer metalleri altına çevirmeğe çalışmışlar, bunu başaramasalar da altın üretim tekniğini geliştirmişlerdir.

Eski çağlarda ve kısmen daha sonra da kullanılan altın üretme tekniklerinde ince taneli olup dibe çökmeyen ve koloidal halde çamur içinde dağılan altını kazanmak mümkün olmuyordu. Eski altın yatakları ve altın üretim alanlarındaki mil ve kumların halen önemli oranda altın içermesi de bu kaçakların olduğunu göstermektedir.

Altın içeren cevher ve tozlardaki tüm altını kayıpsız kazanmak amaçlı çalışmalardan ikisi, yani cıva amalgam tekniği ve siyanür tekniği bu gün de kullanılan tekniklerdir. Altın içeren metal parçaları ve eski malzemelerdeki altını kazanmada kurşunlu kavurma tekniği de kullanılmaktadır. Her üç teknik de çevre dostu değildir ve aynı derecede canlılara ve insan sağlığına zararlı kurşun, cıva metalleri ve siyanür çözeltisi ile çevreyi kirletme riski vardır. Altının bu teknikler dışında başka yolu da yoktur. Gerçi altın yalnız altın maden ve bileşiklerinden değil, aynı zamanda antimon, arsenik, platin grubu elementleri, gümüş ve bakır üretimleri sırasında yan ürün olarak da üretilir. Ancak bu üretimlerin azlığı yanında altını ayırmak için yine yukarıdaki ana üretim teknikleri kullanılır.

Amalgam Tekniği

Yüzyılda geliştirilen amalgam tekniği ile altın üretiminde altın içeren cevher ve taşlar öğütüldükten sonra bol suyla çamur haline getirilir. Sulu çamur, üzerine cıva sürülen 1 cm kalınlığında 1x2 m bakır levhalar üzerinden su akımı ile sürüklenir. Çamurun içerdiği altın, cıva üzerinde amalgam halinde tutulurken, diğer maddeler suyla sürüklenir. Belirli aralıklarla levhalar üzerindeki amalgam kazınarak alınır. Yeniden cıva sürülen levhalar tekrar aynı şekilde yeni çamurdan altını tutmak için kullanılırken, kazınarak alınan amalgam silindirik buharlaştırıcı- yoğunlaştırıcı özel döner kaplarda ^oC cıva buharlaştırılıp tekrar yoğunlaştırılır ( yani damıtılır), dipte kalan altın özel eritme potalarında eritilir. Cıva ise tekrar üretim sisteminde kullanılır. Damıtma ve amalgam sırasında kaçaklarla çevreyi cıva ile kirletme riski çok yüksek olan bu teknik asıl üretimde terk edilmiş olup, ancak küçük tesislerde ve yıkama- çalkalama ile üretim yapan tesislere ek olarak kullanılır.

Siyanür Tekniği

Dünyada bugün en yaygın kullanılan altın üretimi tekniği siyanürlü tekniktir. Zira diğer tekniklerden cevherin içerdiği altının en çok % 75 i kazanılabilir. Diğer tekniklerde Mikrometre ve daha küçük çaplı altın, çöktürülmeden koloidal halde çamurla sürüklenir. Bu teknik sonrası G. Afrika’da geliştirilmiş ve altın üretiminde devrim niteliğinde olmuştur.

Siyanürle altın üretim tekniğinin temeli öğütülerek toz haline getirilen altın cevherlerinin önce % lik kalsiyum oksit çözeltisiyle bazik hale getirildikten sonra kütlece % arası olacak şekilde sodyum siyanür çözeltisiyle karıştırılarak altının siyanür kompleksi halinde çözülmesi, daha sonra da çamurdan ayrılan altın çözeltisine metalik çinko eklenerek siyanürün çinko kompleksi halinde tutulurken, altının metalik halde çöktürülerek ayrılmasına dayanır. Çöktürülerek ayrılan altın ^oC da kavrularak yanındaki kirlilik yapan metaller oksitlenir. ^oC biraz boraks ve silikat ilavesi ile eritilen altının içerdiği kurşun, çinko, demir gibi diğer metal oksitleri ve silikatlar cüruf halinde üste çıkar ve erimiş altın külçeler halinde döküldüğünde metalik altından diğer bileşenler kolayca üstten ayrılır.

Siyanür çözeltisine metalik çinko yanında kolay çözünen kurşun nitrat veya kurşun asetat ilavesi altının çöküşünü daha kolaylaştırır. Özel pres filtreden süzülerek altın ayrıldıktan sonra kalan, çinko siyanür ve kurşun içeren sodyum siyanür çözeltisine sülfat veya seyreltik sülfürik asit eklenerek çinko ve kurşun sülfatları halinde çöktürülür. Süzülen ve başlıca artan sodyum siyanür içeren çözelti tekrar üretim işlemi için siyanürleme tankına gönderilir.

Bu güne kadar geçen süre içersinde daha az siyanür kullanmak amacıyla cevheri kuru olarak mekanik kırıp, altın içermediği kesin olan taş ve mineralleri ayıkladıktan sonra yaş öğütülen sulu çamurdan çalkalama ile kolayca dipte toplanabilecek iri taneli altını ayırdıktan sonra siyanürlemek, amalgam tekniğini ve siyanür tekniğini birlikte kullanmak, çinko kurşun tekniği ile çöktürülen altını elektrolizle saflaştırmak gibi bir çok kombine teknikler de geliştirilmiştir. Yine altının sülfür bileşiği şeklinde bulunması halinde önce flatosyon işlemiyle zenginleştirdikten sonra siyanür tekniğiyle üretmek gibi özel teknikler kullanılsa da cevherin içerdiği tüm altını kayıpsız kazanmak için halen siyanür tekniğinden daha iyi bir teknik geliştirilememiştir.

Çevre kirlenmesi ve Siyanürün uzaklaştırılması

Siyanür asidin 50 mg’ı, sodyum siyanürün mg ı insanı öldürebilir. Atık sular litresinde mg üzerinde siyanür içerirse balıkları ve çoğu su canlılarını öldürdüğü bilindiğinden çoğu çevreci kuruluşlar ve kamuoyu siyanürlü altın üretimine karşıdır. Bu tepki ve hassasiyet haksız değildir. Ancak dünyanın her yerinde, özellikle G. Afrika Cumhuriyetinin 5 milyon nüfuslu Johannesburg şehrinin şehir merkezinde onlarca altın üretim tesisi siyanür tekniği ile altın üretmektedir (Çok sayıda fotoğraf elimde mevcut). Altın üretim tesislerinde kuru cevher kırma ve mekanik ayıklamadan sonra yaklaşık % 20 ye indirilen altın cevherinin kuru tonu başına 1 kg sönmemiş kireç (kalsiyum oksit) eklenir ve suyla ıslak öğütülerek mikrometre altına indirildikten sonra çalkalayıcı ile işlem sonucu çamurdaki katı cevherin de % 50 si atıldır. Sulu çamurdaki altını bağlamak için kuru ton cevher başına g sodyum siyanür katılır. Tekniği en pahalı yapan sodyum siyanür fiyatları günümüzde bol miktarda üretildiğinden daha da ucuzlamıştır. Çevre kirliliği ve olası bir depremde yer altı sulara karışmasından korkulursa tekrar çevrime göndermek amacıyla içinde kalan çamur çinko ve kurşunun çökmesi için özel havuzlarda bekletilen siyanürlü çözeltideki tüm siyanür yine ucuz olan sodyum hipokloritin (bildiğimiz çamaşır suyu) biraz fazlasının eklenmesi ile azot haline çevrilerek zararsız hale getirilebilir. Siyanürlenmiş çamurlu cevher atığı bazik kaldığı sürece siyanür asidini çevreye salmaz. Bu kuşkudan kurtulmak için de atığa çamaşır suyu veya sodyum sülfit eklenebilir. Daha korkulursa ozon veya hidrojen peroksitle de siyanür parçalanarak uzaklaştırılabilir.

Ülkemizde durum

Ülkemizde genellikle ton başına gram altın içeren bir çok altın maden alanı saptanmış ve rezervleri belirlenmiştir. Bergama Ovacık yatağında ortalama altın tenörü 10 g/ton dur. Ayrıca gümüş ve bakır cevherleri de altın içerir. Bakır üretiminde altın elektroliz sırasında birçok kıymetli madde ile birlikte çökerek anot çamurunda kalır. Gümüş üretimi de bir tesisimizde yıllardan beri siyanür tekniği ile yapılmaktadır. Altın ülkemizde ziynet olarak çok satın alınan tek metaldir. Döviz sıkıntısında bile döviz ödeyerek ithal ediyoruz ve kendi altınımız maden yatağında atıl beklerken biz ekonomik krizler yaşıyoruz. Yukarıdaki bilimsel gerçeklere rağmen sözde kendini bilim adamı sayan profesörlerimiz “siyanürle altın üretimi tehlikelidir” diye rapor verebiliyor ve bu raporlar ışığında bazı hakim ve mahkemelerimiz “üretim durdurulsun” diye karar verebiliyor. Sonra da kimimiz çıkıyor ve “ yabancı vakıflar altın üretimimizi engelliyor” diye ahkam kesiyor.

Hiç kimseyi suçlamadan ülkemiz kaynaklarını en iyi ve verimli şekilde değerlendirmeliyiz. Ülkemiz petrol ve doğal gaz fakiridir. Ancak altından başka örnek olarak en zengin bor ve toryum yatakları ülkemizdedir. Ülkemiz krom, barit, alçı taşı, granit ve mermerce de zengindir. Bu maden ve minerallerin çoğunu işlemeden ham olarak çok ucuz fiyatla ihraç ediyoruz. Bu maden ve zenginliklerimizi, en pahalı ürünlerine çevirecek teknolojileri geliştirerek en iyi değerlendirerek pazarlamak için her tür araştırmayı yapmak, önlemi almak zorundayız. Öğünmeğe çalıştığımız araştırmalarımız da ülkemize yarar getirecek bu ve benzeri alanlarda olursa bir önem kazanır.

EK: Tepkimelerin formülü

Üretim aşaması: 4 Au + 8 NaCN + O₂ + H₂O = 4 NaAu(CN)₂ +4 NaOH

2 NaAu(CN)₂ + Zn = Na₂Zn(CN)₄ +2 Au

Siyanür uzaklaştırma: a)CN^- +OH^- = OCN^- + Cl^- + H₂O

b)OCN^- + 3 OCl^- + 2 OH^- = N₂ + CO₃⁼ + C^l- H₂O

2) H₂O₂ +CN^- = OCN^- + H₂O ( daha az atık ve şüphe halinde)

Alt&#x;n ve gümüş, nehir ve akarsu yataklar&#x;ndaki alüvyal birikintilerde küçük tanecikler ve külçeler biçimindeki doğal bir alaş&#x;m olarak, beraber ortaya ç&#x;kmaktad&#x;r. Bu alaş&#x;ma yayg&#x;n olarak elektrum; alüvyal tortulardan ç&#x;kar&#x;lan elektruma ise ikincil ya da plaser (alüvyon/alüvyon maden yatağ&#x;) alt&#x;n denilmektedir. &#x;kincil ya da plaser alt&#x;n çok meşhur olarak antik kentin içinden geçen Paktolos Çay&#x;&#x;nda fakat ayr&#x;ca Tmolus Dağ&#x;&#x;n&#x;n (modern Boz Dağ) kuzey taraf&#x;ndaki diğer akarsular&#x;n yataklar&#x;nda olmak üzere Sardeis bölgesinde bulunmaktad&#x;r.¹

MÖ yedinci yüzy&#x;lda madeni paran&#x;n icad&#x; ve en erken sikkeler için elektrumun kullan&#x;lmas&#x; (bkz. Kroll, Sardeis Sikkeleri ) doğal alaş&#x;m&#x;, alaş&#x;mdaki gümüş içeriğini artt&#x;rarak ve ya alt&#x;n ile gümüşü ayr&#x;şt&#x;rarak değiştirme çabalar&#x;n&#x; harekete geçirmiş olabilirdi. Böylesi değişiklikler için kan&#x;t MÖ geç yedinci - erken alt&#x;nc&#x; yüzy&#x;l elektrum sikkelerinin ikincil alt&#x;n normallerinden daha yüksek oranda gümüş içermesi ki bu da gümüş içeriğinin yapay olarak yükseltildiğine işaret etmektedir ve MÖ alt&#x;nc&#x; yüzy&#x;l ortalar&#x;ndan k&#x;sa zaman öncesinde (Kroisos yönetimi s&#x;ras&#x;nda) bas&#x;lan sikkelerin bağ&#x;ms&#x;z olarak saf alt&#x;n ve saf gümüşten olmas&#x;d&#x;r. Ramage ve Craddock sementasyon-ayr&#x;şt&#x;rma sürecinin doğrudan takas&#x;n vas&#x;tas&#x; olarak kabul edilen madeni para sisteminin ortaya ç&#x;k&#x;ş&#x; ile ilgili olduğunu; sikkelerin tutarl&#x; safl&#x;ğ&#x;na -bu safl&#x;ğ&#x; çok değişken gümüş ayar&#x;na sahip alüvyal alt&#x;n ile elde etmek zordur- duyulan ihtiyac&#x;n, alüvyal alt&#x;n&#x; (çekirdeğinde olduğu kadar yüzeyinde de) gümüş ve alt&#x;na ayr&#x;şt&#x;racak bir işlemin gelişmesini tetiklediğini iddia etmişlerdir (Alüvyal alt&#x;n&#x;n yüzeyini zenginleştirmek ve yüzeydeki gümüşü ç&#x;kararak yüzeyin daha koyu sar&#x; görünmesini sağlamak için bununla ilgili bir işlem uzun sürelerden beri bilinmektedir).

Elektrumdan alt&#x;n ve gümüş elde etme işlemi Sardeis&#x;te MÖ alt&#x;nc&#x; yüzy&#x;l&#x;n ilk yar&#x;s&#x;nda Paktolos Çay&#x;&#x;na yak&#x;n, şehir duvarlar&#x; d&#x;ş&#x;ndaki basit donan&#x;mlarda başar&#x;lm&#x;şt&#x;r (Şek. 1).¹ Arkeolojik kal&#x;nt&#x;lardan iki metalürjik teknik doğrudan tespit edilmiştir: ikincil ya da plaser alt&#x;n&#x;n içindeki gümüşü ve diğer metalleri alt&#x;ndan ayr&#x;şt&#x;rmak için kullan&#x;lan sementasyon ve sementasyon sonras&#x; gümüşün metalik formunu geri kazanmas&#x; ve belki de sementasyon öncesi ikincil veya plaser alt&#x;n&#x;n içinde alt&#x;n ve gümüş ile beraber bulunan temel metalleri (bak&#x;r gibi) ay&#x;rmak için kullan&#x;lan küpellasyon.

Sementasyon PN Sektöründe küçük kerpiç ocaklarda gerçekleştirilmişti. Ayr&#x;şt&#x;rma işlemi için haz&#x;rl&#x;kta, geniş parçalar halindeki elektrum, tepkime için daha geniş yüzeyler yaratmak ad&#x;na muhtemelen tuz (belki ayr&#x;ca sülfitler, alüminyum sülfat da dahil) gibi arac&#x; ayr&#x;şt&#x;r&#x;c&#x;lar eşliğinde dövülerek ince saclar haline getirilirdi. Bu saclar ve alüvyal alt&#x;n&#x;n küçük tanecikleri aras&#x;na tuz tabakalar&#x; ile muhtemelen kar&#x;ş&#x;k şekilde kaba keramik kaplar içindeki kil ya da kerpiç tozu taş&#x;y&#x;c&#x;lar s&#x;k&#x;şt&#x;r&#x;l&#x;rd&#x;. Bu kaplar Lidya pişirme kaplar&#x;n&#x; and&#x;rmaktad&#x;r ki onlar&#x; içeriyor da olabilir (No. 61, 63; Şek. 2). Dolu muhafaza kaplar&#x; ocaklara yerleştirilip ° C gibi nispeten düşük s&#x;cakl&#x;klarda uzun saatler hatta belki günlerce &#x;s&#x;t&#x;l&#x;rd&#x;. Is&#x;tma sürecinde tuz buhar&#x; elektrum ile tepkimeye girer ve gümüşü, yan&#x; baş&#x;ndaki kil ve kerpiç tozu taş&#x;y&#x;c&#x;lar &#x; da içeren kil materyallerce, keramik kaplarca ve ocağ&#x;n kerpiçlerince tutulan gümüş klorüre çevirirdi. &#x;şlemden sonra alt&#x;n temelde saf hâle gelirdi.

Sementasyondan sonra alt&#x;n test edilirdi ya da sağl&#x;ğ&#x;n&#x; belirlemek için denenirdi, daha sonra toplanarak şehrin başka bir yerine büyük miktarlarda konsolidasyon için götürülürdü (PN Sektöründe maden potalar&#x;n&#x;n yokluğu konsolidasyonun başka bir yerde yap&#x;ld&#x;ğ&#x;n&#x; göstermektedir). Safl&#x;ğ&#x;n&#x; kontrol etmek için alt&#x;n parçalar&#x; sementasyon için kullan&#x;lanlara benzer kaba gereçlerin parçalar&#x; üzerinde (bunun gibi üzerinde erimiş alt&#x;n&#x;n izlerini taş&#x;yan birçok parça PN sektöründeki kaz&#x;larda ortaya ç&#x;kar&#x;lm&#x;şt&#x;r) eritilir, bir Lidya evinde bulunmuş olan No. 16 gibi, mihenk taş&#x;na sürtülür ve yüzeyde sürtme ile ç&#x;kan izler safl&#x;ğ&#x; bilinen alt&#x;n bir iğnenin oluşturduğu izler ile karş&#x;laşt&#x;r&#x;l&#x;rd&#x;.²

Sementasyon esnas&#x;nda elektrumdan ayr&#x;lan gümüş değerliydi ve onu geri kazanmak için öncelikle sementasyon esnas&#x;nda gümüş tuzlar&#x;n&#x; soğuran ayr&#x;şt&#x;rma kaplar&#x;n&#x;n killeri, tuz, kil ve kerpiç tozu (taş&#x;y&#x;c&#x;lar ) ve ocağ&#x;n kerpiçleri kurşun ile ergitilirdi. PN Sektöründeki kaz&#x;larda bir eritme ocağ&#x;na ait olabilecek iki parça aç&#x;ğa ç&#x;kar&#x;lm&#x;şt&#x;r. Ergitme gümüş tuzlar&#x;n&#x; metalik gümüşe dönüştürür ve kurşun ile birleştirirdi. Daha sonra gümüş ve kurşun küpellasyonda ayr&#x;şt&#x;r&#x;l&#x;rd&#x;. Maden potalar&#x; (&#x;ng. cupels; bu potalar&#x;n şekilleri yaz&#x;l&#x; kaynaklarda tarif edilenden farkl&#x; olduğu için bunlara kase ocaklar&#x; demek yerinde olacakt&#x;r) gözenekli duvarl&#x;yd&#x;, yere gömülü bir sos tabağ&#x; şeklinde oyuklar gibi durmaktayd&#x; (Şek. 3). Gümüş-kurşun alaş&#x;m&#x; bu oyuklar&#x;n dibine yerleştirilir, yakacak ile kapat&#x;l&#x;r ve yükseltgen ortamda körükler vas&#x;tas&#x;yla yaklaş&#x;k ° C&#x;ye kadar &#x;s&#x;t&#x;l&#x;rd&#x;. Is&#x; ve oksijenin birleşmesi temel metalleri yükseltger; böylece kurşun mürdesenk veyahut kurşun okside dönüşerek gümüşü serbest b&#x;rak&#x;rd&#x; ki bu gümüş, kolayca çekilip al&#x;nabilecek şekilde s&#x;kl&#x;kla düğme gibi bir formda (Şek. 4, 5) yoğunlaş&#x;rd&#x;. Kaz&#x;larda kadar kase ocağ&#x; n&#x;n yan&#x; s&#x;ra demir bir üfleç borusunun ucu ve yüksek &#x;s&#x;ya dayanabilecek şekilde tasarlanm&#x;ş körük üfleçleri (maden ocağ&#x;na hava veren borular, No. 15 gibi) aç&#x;ğa ç&#x;kar&#x;lm&#x;şt&#x;r.³

Ocaklar, ayr&#x;şt&#x;rma gereçlerinin parçalar&#x; (baz&#x;lar&#x; alt&#x;n damlalar&#x; içermekte), alt&#x;n sac parçalar&#x; ve ilişkili diğer materyaller, sementasyon işleminin herhangi bir yerde bilinen en erken kan&#x;tlar&#x;d&#x;r.

Şek. 1
Sardis’teki PN Sektörü’nde altın saflaştırma işleminin canlandırma denemesi, ince levhaların üretilmesini (aşağıda solda), sementasyonu (yukarıda) ve küpellasyonu (aşağıda) göstermekte (Telif hakkı Sart Amerikan Hafriyat Heyeti / Harvard Üniversitesi)
Şek. 2
PN Sektöründeki antik sementasyon fırınına kurulmuş Lidya pişirme kabı (Telif hakkı Sart Amerikan Hafriyat Heyeti / Harvard Üniversitesi)
Şek. 3
PN Sektöründe metalik gümüşü kurşundan serbestleştiren maden potaları “cupel” (Telif hakkı Sart Amerikan Hafriyat Heyeti / Harvard Üniversitesi)
Şek. 4
Mürdesenk “topak”ı, küpellasyonun yan ürünü; üst yüzeyinde gümüş bir “düğme”nin toplanıp çıkarıldığı yerde oluşan boşluğu göstermekte (Telif hakkı Sart Amerikan Hafriyat Heyeti / Harvard Üniversitesi)
Şek. 5
PN sektöründen kurşun oksidi ve metal folyoları. (Crawford H. Greenewalt, jr. şahsi fotoğrafı)

Paktolos Çay&#x; antik dönemde alt&#x;n&#x; ile meşhurdu; Herodotus () bunu Lidya'da görülmeye değer iki şeyden biri olarak anlat&#x;r (Şek. 6).⁴ Bu, Lidyal&#x;lara muazzam bir zenginlik kazand&#x;rm&#x;ş olmal&#x; ve şehirlerini savunma duvarlar&#x; ve teraslarla an&#x;tlaşt&#x;rmalar&#x;na ve Bat&#x; Anadolu'yu fethetmelerini sağlayacak askeri gücü oluşturmalar&#x;na olanak sağlam&#x;ş olmal&#x;d&#x;r.

Uzun bir süre boyunca Kuzey Paktolos'taki rafineri ve Lidya elektrum sikkeleri için kaynağ&#x;n doğal olarak Paktolos'ta ve civardaki diğer çaylarda bulunan yüksek gümüş oranl&#x; alüvyal alt&#x;n olduğu varsay&#x;l&#x;r ve belirtilirdi.⁵ Antik yazarlar çoğu zaman alt&#x;n ve elektrum ile alt&#x;n ve Yunanlar&#x;n ifade ettiği şekilde beyaz alt&#x;n aras&#x;ndaki farka değinmezler; Herodotus Paktolos'taki alt&#x;n taneciklerini tasvir ederken saf alt&#x;ndan ya da elektrumdan bahsediyor olabilir. Günümüz biliminsanlar&#x; Lidyal&#x;lar&#x;n ilk sikkeleri alt&#x;n ve gümüş yerine elektrumdan darp etmelerini Paktolos'un zengin elektrum kaynağ&#x;na bağlarlar.

Bu çaylardan ve Sardeis civar&#x;ndaki diğer kaynaklardan al&#x;nan doğal alt&#x;n üzerinde yap&#x;lan son analizler, cevherin hemen hemen hiç gümüş içermediğini, özünde saf alt&#x;n olduğunu ortaya koymuştur.⁶ Bu akla bir dizi soru getirir. Öncelikle eğer Lidyal&#x;lar saf alt&#x;na sahip ise neden elektrum sikke darp ettiler ve bu elektrum nereden geldi? ve ikinci olarak eğer çaydan gelen alt&#x;n saf alt&#x;n ise Lidyal&#x;lar bu endüstriyel komplekste ne işlediler?

Mermnad sülalesinin en erken dönemlerinden itibaren Lidyal&#x;lar&#x;n Troya ve civar&#x;na ilgileri büyüktü. Alt&#x;n zengini Gyges, Astyra ve Cremaste gibi ünlü alt&#x;n madenlerin yer ald&#x;ğ&#x; Troas'&#x;n tamam&#x;n&#x; kontrol alt&#x;na alm&#x;şt&#x;r. ⁷ Pergamon ve Atarneus aras&#x;ndaki alt&#x;n madenleri genç bir vali olarak Adramytteion yak&#x;nlar&#x;nda görev yapan Krezüs'ün saltanat&#x; s&#x;ras&#x;nda işletilmekteydiler.⁸ Her ne kadar Herodotos Lidyal&#x;lar&#x;n Ionia seferlerine odaklansa da, Lidyal&#x;lar&#x;n Mysia ve Troas bölgelerine ilgileri, bat&#x; seferleri kadar belki de daha erken dönemlere tarihlenmektedir ve bunlar daha büyük bir stratejik öneme bağl&#x; olabilirler. Ve bu bölgeden gelen alt&#x;n önemli miktarda gümüş içermektedir.⁹ Buna bağl&#x; olarak Lidya elektrum sikkelerinde kullan&#x;lan elektrumun Paktolos'tan değil ancak Troas'taki Lidya madenlerinden geldiğini ve Paktolos'tan gelen alt&#x;n&#x;n saf olmas&#x;ndan dolay&#x; başka eserlerin yap&#x;m&#x;nda ya da külçe olarak kullan&#x;ld&#x;ğ&#x;n&#x; varsayabiliriz.

Eğer Kuzey Paktolos'taki tesis Paktolos'tan gelen doğal elektrumun ayr&#x;şt&#x;r&#x;lmas&#x;nda kullan&#x;lm&#x;yorsa ne ayr&#x;şt&#x;rmaktayd&#x;? Buray&#x; büyük ölçekli, hükümdarl&#x;k kontrolü alt&#x;nda olan bir alan yerine konutsal komplekslerle çevrelenmiş küçük ölçekli bir işlik olarak da ele alabiliriz ve bu alan Lidya şehrinin merkezinde değil (ilk kaz&#x; yap&#x;ld&#x;ğ&#x; y&#x;llarda bu alan&#x;n merkezde olduğuna inan&#x;l&#x;yordu) ancak banliyöde yer alan bir mekand&#x; (bkz. Cahill, Sardeis Şehri ).

Bu alan doğal cevheri işlemektense, art&#x;k kullan&#x;mda olmayan elektrum sikkelerin ve diğer objelerin saf gümüş ve alt&#x;n olarak ayr&#x;şt&#x;r&#x;lmas&#x;n&#x;n gerçekleştiği bir alan da olabilir.¹⁰ (NDC)

Şek. 6
Sardeis’in yakınlarından alüvyal altın (Telif hakkı Sart Amerikan Hafriyat Heyeti / Harvard Üniversitesi)

1Saflaşt&#x;rma donan&#x;mlar&#x; kaz&#x; sektörü PN&#x;de (KuzeyPaktolos) konumlanm&#x;şt&#x;r. Bunlar ve &#x;da A. Ramage (Cornell Üniversitesi) denetiminde kaz&#x;lm&#x;ş olup, sonuçlar Ramage ve Craddock &#x;de bas&#x;lm&#x;şt&#x;r.
2Mihenk taşlar&#x; alt&#x;n&#x;n b&#x;rakt&#x;ğ&#x; izleri artt&#x;rmak için genellikle siyah ve ince granüllüdür ve Lidya alt&#x;n&#x; ile ilişkili olmalar&#x;ndan ötürü genellikle Lidya Taşlar&#x; olarak adland&#x;r&#x;lmaktad&#x;r (Theophrastus, De Lapidibus ; &#x;47). Mihenk taşlar&#x; Moore ve Oddy ve Ramage ve Craddock , &#x;de ele al&#x;nmaktad&#x;r.
3&#x;ridyum-Osmiyum-Rutenyum alaş&#x;mlar&#x; formunda bulunan Platin Grubu Elementi (PGE) katk&#x;lar&#x; alüvyal alt&#x;nda s&#x;kl&#x;kla bulunur ve Lidya&#x;n&#x;n elektrum ya da saflaşt&#x;r&#x;lm&#x;ş alt&#x;n sikkelerinde düzenli olarak kendilerini gösterirler ancak PN sektöründe ortaya ç&#x;kar&#x;lan alt&#x;n levhalar&#x;nda bu katk&#x;lara rastlanmam&#x;şt&#x;r. Katk&#x;lar alüvyal alt&#x;n&#x;n ilk küpellasyon aşamas&#x;nda ortamdan uzaklaşt&#x;r&#x;lm&#x;ş ve saflaşt&#x;r&#x;lm&#x;ş alt&#x;n, sikkeler d&#x;ş&#x;ndaki başka çeşitlere yönlendirilmiş olabilirdi. Konu, Ramage ve Craddock , &#x; ve Craddock et al. &#x;de ele al&#x;nm&#x;şt&#x;r.
4Paktolos'taki alt&#x;n tozu (ψῆγμα [χρυσοῦ]) için erken bir kaynak Herodotus'tur (, ); diğer Yunan ve Roma kaynaklar&#x;, Pedley , 70&#x;72 nos. , &#x; içerisinde derlenmiştir. Antik kelime elektrum baz&#x; modern biliminsanlar&#x; taraf&#x;ndan sadece insan yap&#x;m&#x; eserler için kullan&#x;lmaktad&#x;r, doğal kaynak için değil (Ramage and Craddock , , n. 1 içerisinde Cowell ve Hyne).
5 Head , xxxiv; Ramage and Craddock , , ve daha başka birçok tart&#x;şma.
6Cahill et al.
7Gyges: Archilochus fr. 15; Abydos ve Astyra: Strabo , Cremaste: Xen. Hell.
8Pergamon ve Atarneus yak&#x;nlar&#x;ndaki Lidya madenleri: Strabo , [Aristot] De Mirab. Ausc. Adramytteion: Strabo ; Adramytteion'da Krezüs: Nicolaus of Damascus, FGrHist 90 F65; Pedley , no. 64; cf. Strabo ,
9Cahill et al.
10Cahill et al.

Madencilik sektöründeyseniz veya madenlerle ilgili bir işiniz varsa, altın toz ayırma makinesi sizin için önemli bir ekipmandır. funduszeue.info'da harika bir seçim bulabilirsiniz. altın toz ayırma makinesi Hassas çalışan ve işinizi büyük ölçüde kolaylaştıran makineler .. altın toz ayırma makinesi makineler, yüksek hacimli tarama sonuçları sağlar ve minerallerin ayrılması için kaçınılmazdır. Bu makineleri karlı anlaşmalar ve periyodik teklifler için bulabilirsiniz.

Optimum performans gösteren ve aynı zamanda düşük bakım maliyetleriyle çalışan bir makineye gitmek istiyorsanız, bunlardan başkasına bakmayın. Bu açıdan üstün olan altın toz ayırma makinesi makineler. . altın toz ayırma makinesi satışa sunulan makineler, uzun süre olağanüstü kalite ve sabit performans sağlayan önde gelen satıcılar ve güvenilir üreticilerdendir. Bunlar motorlu. altın toz ayırma makinesi makinelerin çeşitli farklı modelleri mevcuttur ve kapasiteleri her biri için değişiklik gösterebilir.

The. funduszeue.info'da gösterilen altın toz ayırma makinesi kategorisi, tam gereksinimlerinize bağlı olarak seçebileceğiniz çeşitli yarı otomatik, otomatik ve manuel sürümlerden oluşur. ISO ve CE sertifikalıdır ve son derece sürdürülebilirdir. Ağır motor gücü ve kolay manevra kabiliyeti ile bunlar. altın toz ayırma makinesi, sektörler ve işletmeler için idealdir. Bunlar. altın toz ayırma makinesi daha hafiftir, daha iyi ve daha büyük üretim kapasitelerinin yanı sıra kompakt yapılara sahiptir.

Bu makinelerin yardımıyla üretim verimliliğini ikiye katlayın ve çıktılarınızı artırın ve daha geniş bir yelpazeden seçim yapın. altın toz ayırma makinesi seçenekleri ile çok para tasarrufu yapın Güvenilirliği de garanti eden kalite sertifikaları ile birlikte gelirler. Özel paketleme seçenekleri ile OEM siparişleri kabul edilmektedir.

ALTIN

Doğal altının, insan oğlunun yararlandığı ilk metal olduğu düşünülmektedir. Bozulmaması, pırıltısı ve az bulunması, her dönemde ilgi görmesine neden olmuştur.
Atom numarası Z=79, atom ağırlığı M=,, simgesi Au olan geçiş elementi; bakır ve gümüş gibi elementler çizelgesinin BI sütununda yer alır.

Siyanürleme yöntemi, cevherlerden altın - gümüş üretiminde yaklaşık yıldan beri kullanılmaktadır. Son yıllarda işlevi daha ekonomik ve verimli kılan yeni proseslerin de geliştirilmesi sonucu bu yöntem, günümüz madenciliğinde özellikle, küçük tane boyutlu altın içeren düşük tenörlü yatakların değerlendirilmesinde tek seçenek olmuştur.

Genel olarak, cevherdeki altın ve gümüşün anyonik siyanür kompleksleri halinde çözündürülerek sulu faza özütlenmesi (liç) ve sulu fazdan kazanılması proseslerini kapsamaktadır. Çözünen altın ve gümüşün sulu faza özütlenmesi için uygulanacak proseslerin belirlenmesinde, cevherin rezerv ve tenörü ile mineralojik, geçirgenlik ve difüzyon gibi yapısal özellikleri dikkate alınmaktadır. Başlıca iki özütleme (liç) yöntemi uygulanmaktadır:

Yığın özütleme
Karıştırmalı özütleme

Geçirgenlik ve difüzyon yönünden sorun yaratmayan altın cevherlerine doğrudan yığın özütleme (Heap Leaching); daha yüksek tenörlerdeki cevherlere ise kırma - öğütme gibi cevher hazırlama ön işlemlerini takiben tank içerisinde karıştırmalı özütleme uygulanmaktadır. Yatak oluşum yapısının uygun olması koşuluyla çok düşük tenörlü cevherlerin düşük verimlilikle de olsa değerlendirilmesinde yerinde özütleme (In Situ Leaching) prosesi çözüm sağlamaktadır.

Siyanürleme sonucu katı fazdan sıvı faza özütlenen altın ve gümüşün sıvı fazdan geri kazanımı, altın - gümüş derişimlerine ve çözünme kinetiklerine bağlı olarak, CIP (Carbon In Pulp), CIL (Carbon In Leach) ve CIC (Carbon In Column) gibi aktif karbona yüzey soğurma (adsorption) ve geri sıyırma (Desorption) işlemleriyle ön zenginleştirmeden sonra veya doğrudan çinko tozu ile çöktürme veya elektroliz (electrowinning) ve ergitme yoluyla gerçekleşmektedir. Elde edilen külçe ürünler rafinasyon tesislerinde saflaştırılmaktadır.

Altın doğada çok yaygındır; ama yüzde oranlarının çok düşük olması nedeniyle, verimli işletmeciliğe elverişli bölgelere çok az rastlanır. Deniz suyunda altın oranı , bir ton su başına, yörelere göre mg arasında değişir. Altın yatakları ikiye ayrılır : Birincil yataklar, ikincil yataklar. Birincil yataklar genelde kuvars bakımından zengin kayalardan oluşur; söz konusu kayalar, gümüş ve altın tellürürlerin (silvanit, kadaverit, krennerit, petzit, vb.) yanı sıra, çeşitli sülfürler (pirit, blend, stibit, galen, vb.) de içerir. İkincil yataklar birincil yatakların aşınmasından kaynaklanan alüvyon kökenli çökellerdir ve boyları milimetrenin 1/ ünü geçmeyen altın tanecikleri, yoğunlukları nedeniyle toplaşarak, kg lık kütleler oluşturabilir.
Dünyada üretilen altının aşağı yukarı tümü, kuvarslı yada şistli damarlardan ve altınlı kumlardan çıkarılır. Altını ayırmak için mineraller mekanik yada kimyasal işlemler uygulanır. Mekanik yöntemde, mineral öğütülerek ince toz haline getirilir, sonra su ve yağlı bir madde karışımında yıkanır. İkinci yöntemde, altın yataklarının işletme olanakları çok çeşitlidir. Minerali öğütme yada yıkama sırasında, malgamalama (cıvayla alaşım) işlemine başvurulabilir. Elde edilen malgama damıtılarak altın ayrılır. Ayrıca klor suyuyla (özellikle malgamaladan sonra) işleme olanağı verir (klorürleme). Günümüzde genellikle siyanürleme yöntemi uygulanır; metal, geniş havuzlarda potasyum siyanür yada sodyum siyanür içinde çözündürülüp, sonra bir başka metalle (çinko, alüminyum) işlenerek, altının çökelmesi sağlanır. Bazı karmaşık altın minarellerini işlemede kolay yükseltgenen metaller, gerek ayrımsal yükseltgeme yoluyla, gerek bazı asit yada buharların etkisiyle elenebilir. Altını arındırmak için, metal önce altın klorüre dönüştürülüp, bu bileşik elektrolizle ayrıştırılır; yabancı metaller çamur içinde toplaşır.

Arı altına (1 ′ de 1 ) “24 ayar altın” adı verilir. 1 ′ de lük altın para (kesin değer 0,) 22 ayar altından basılır. Merkez bankalarına yatırılan ve kuyumculara verilen altının kapsamı, yaklaşık %99,5 tir. Arı altın kolay dövülür ve bu yüzden sertliğini artırmak için başka metallerle alaşım yapılır.

Kuyumculukta işlenen altının ayarı ülkeden ülkeye değişir: 22 ayar, 18 ayar, 14 ayar, 10 ayar. Altından üretilen şeylerin üstüne, ayarlarını belirten damgalar vurulur. Altın alaşımlarında en çok kullanılan metaller, bakır, platin (ender olarak) ve gümüş’ tüfunduszeue.infoır, altın para yada sarı altında; gümüşse %10 oranında ingiliz altınında ve %50 oranında beyaz altında yer alır. Kuyumculukta beyaz altın formulune göre hazırlanmış altın-gümüş alaşımının kullanımı günden güne yaygınlaşmaya ve sanayide kullanılması nedeniyle çok pahalı olan platinin yerini almaya başlamıştır.

Arı altın, yansıma nedeniyle sarı, saydamlığı yüzünden yeşil görünen, çok yoğun (19 kg / m³) ve yumuşak bir metaldir. 1 °C’ de erir, 2 °C de, olağan basınç altında kaynar ve yeşilimsi sarı bir buhar çıkarır. Altın tel çekmeye en elverişli (1 gr altından 1 km tel çekilebilir), en kolay dövülen metaldir. 0,1 um kalınlığında yapraklar elde adilebilir.(yani bir milimetrelik kalınlığa ulaşmak için bu yapraklarda 10 tanesini üst üste koymak gerekir).

Altın elektropozitif özelliği en zayıf metal olduğundan, kimyasal etkinliği çok düşüktür ve doğal olarak bozunmaz. B ileşiklerini oluştururken +I , +II (ender olarak) ve +III değerleriyle yükseltgenir. Holejenler altınla doğrudan doğruya bileşen aşağı yukarı tek element grubunu oluşturur. Altının önemli bileşiklerinden biri altın III klorürdür. Söz konusu bileşiğin hidrokilorik asit çözeltilerinden birinin hidrazi, fosfor, formik aldehit, vb indirgenmesi sonucunda, altının sudaki kolloyidal çözeltisi hazırlanabilir. Söz gelimi Cassius kırmızısı, rengini altın taneciklerinden alan sulandırılmış bir kalay IV oksittir ve altın II klorürün, kalay klorürle indirgenmesiyle elde edilir.

Bir altın III klorür çözeltisine hidroklorik asit katılmasıyla elde edilir. Halojenlerin altın üstündeki etkisi, bu maddeler oluşurken kolaylaşır. Olay altın suyunun altına etki etmesinin nedenini açıklar. Siyanür çözeltileri, oksijen eşliğinde altını çözündürür ve çok kararlı siyonorat iyonları oluştururlar; tepkimeden, mineralleri siyanürleme işleminde yararlanılır. Altının civayla bir araya gelmesini önlemek gerekir; çünkü bileşerek toz halinde bir alaşım (malgama) oluştururlar.

nest...

180558 180559 180560 180561 180562