Aöf Etkili Iletişim Ders Notları

Açıköğretim olarak öğrenim gören öğrenciler derslere fiziksel olarak katılamadıkları için evde kendilerinin ders çalışması gerekiyor. Açıköğretim ders kitaplarının fiziksel olarak dağıtımı durdurulup sadece e-kitap şeklinde e-kampüs sayfasında yer almaktadır. Öğrenciler, öğrenci sayfalarına giderek ders kitabını pdf olarak indirebildikleri gibi bu sayfadan da erişim sağlayabilirler.

Açıköğretim ders kitabını fiziki olarak almak isteyenler ise kitap başına bedel ödeyerek ders kitaplarını temin edebilmektedir. ( Kitap bedeli her yıl değişkenlik göstermektedir. )

Ders kitapları fiziksel olarak dağıtılmadığı için ders kitaplarını e-kitap olarak sizlerle paylaşmaya çalışıyoruz. Sizlerde öğrenci sayfanızdan indirdiğiniz ders kitaplarını bizlere göndererek sayfada paylaşılabilmesini sağlayabilirsiniz.

Aşağıda açıköğretim derslerinden bir tanesi olan Etkili İletişim Teknikleri ( İLTU ) dersinin e-kitabını görüyorsunuz. Açıköğretim ders kitaplarında zaman zaman değişiklikler yapılabilmektedir. Ekampüs sayfanızdan kitabın son halini kontrol etmenizi öneririz. Güncellenmiş olan ders kitabını bize ilettiğinizde sayfamıza ekleyebiliriz.

Ders Kitabı E-Kitap şeklinde olup dosyanın boyutuna göre yüklenmesi uzun sürebilmektedir.

Etkili İletişim Teknikleri ( İLTU ) Ders e-Kitabı:

Not: Ders kitapları zaman zaman güncellendiği için buraya tıklayarak ders kitabının güncellik kontrolünü yapmanızı öneririz. Sayfamızda ders kitabı güncel değil ise e-kampüs sayfasından ders e-kitabını alarak BURAYA tıklayıp bizlere gönderebilirsiniz. Sizlerin adına sayfamızda paylaşabiliriz.

ETKİLİ İLETİŞİM TEKNİKLERİ ÇIKMIŞ SINAV SORULARI

Etkili İletişim Teknikleri ( iltu ) dersine e-kitap üzerinden çalıştıktan sonra sınav öncesi çıkmış soruları kesinlikle çözmelisiniz. Çıkmış soruların benzeri hatta aynısı sınavda gelebilmektedir. Etkili İletişim Teknikleri ( iltu ) çıkmış sınav soruları için aşağıdaki butona tıkayınız.

ETKİLİ İLETİŞİM TEKNİKLERİ ÇIKMIŞ SINAV SORULARI

Aöf Etkili İletişim Teknikleri Ders Notları ( Ünite)

ÜNİTE 1

İletişim Bir Bütündür :
İletişim, kelimeler, ses tonu ve beden dilinden oluşan bir bütündür. Kelimeler “ne” söylediğimizle; ses tonu ve beden dili “nasıl” söylediğimizle ilgilidir. İletişimi yapılandırmada, kelimeler aynı kalmak koşuluyla, kelimeler %10, ses %30 ve beden dili de %60 oranında rol oynar.
Beden Dili:
Başarılı iletişimin en temel önceliği olan doğru anlama eylemini etkili bir biçimde gerçekleştirebilmek için karşımızdaki kişinin beden dilinin nasıl okunması gerektiğini, bedenimizin iletişim kurarken aslında sözlerimizden daha önemli olduğunu ve beden dilimizi nasıl doğru kullanabileceğimizi bilgili ve becerikli olmamız gerekmektedir. Doğru ve başarılı anlamak için karşımızdaki kişinin ses tonu ve konuşmasının akıcılığı, beden duruşu, mimikleri ile mesafe ve bedensel temas önemlidir.
Ses Tonu ve Konuşmanın Akıcılığı
Sesin etkili bir biçimde kullanılması, kişinin kendini ortaya koyuşu ve mesajını iletmesindeki etkinlik açısından büyük önem taşır. Ortama ve mesaja uygun bir ses tonu, akıcı bir üslup, açık, işitilir ve düzgün cümlelerle yapılan bir konuşma, dinleyende rahatlık uyandıracak ve söylenenleri etkili kılacaktır.
Beden Duruşu
Karşımızdaki kişinin (alıcının) bizi doğru anlaması için beden duruşumuzun önemi de büyüktür. Verdiğimiz mesajın alıcı tarafından anlaşılması noktasında, alıcı bizim beden duruşumuzu ve onun verdiği mesajı okumaya ve anlamaya çalışır.
Mimikler
Kişi, duygu ve düşüncelerini beden diliyle, en çok da mimikleriyle dışa vurur. Yüz ifadesi, verilen mesajla uyum içinde olur ya da alınan mesaja göre şekillenir. Dolayısıyla, verdiğimiz mesajın alıcı tarafından etkili bir biçimde anlaşılmasında mimiklerimizin etkisi büyüktür.
Mesafe ve Bedensel Temas
İnsanlar, çevrelerinde oluşturdukları boş mekanlar yoluyla da iletişimde bulunurlar. Başkalarına olan uzaklığımızı ayarlayarak onlara bazı mesajlar iletiriz. Bir insana çok yakın durmak ve bedensel temas, ilişkiye belirli bir yakınlık ve sıcaklık katar.
İLETİŞİMDE ALGININ ROLÜ
Dış dünyanın farkındalığı algıyla başlar. Algı, duyu organlarımızdan beynimize ulaşan verilerin örgütlenmesi, yorumlanması ve anlamlandırılmasıdır. Algıyı belirleyen ya da etkileyen en önemli süreçlerden biri de seafoodplus.info bağlı olarak bilgi işleme süreçlerinin temelini algılama ve dikkat oluşturmaktadır. Algı olmadan düşünce, düşünce olmadan da iletişim sağlamak mümkün olamaz. Algı, iletişimden kuvvetle etkilenen bireyin kendisine özel çevresinin farkına varma hali olarak tanımlanmaktadır.
Her insanın mutluluk göstergesi olan gülmek; kırsalda ve ya doğuda utanç, kibir anlamına gelebilir: kentte ve ya Batı’da ise doğal bir istek ve davranış anlamına gelebilir. Görüldüğü üzere insan davranışları, algıları ve iletişimi çok farklı değişkenlerden etkilenmektedir.

Ünite 2

Önemli Notlar
Amigdala bizim kızmamıza sebep olan yerdir. Amigdala babanın beyninde “sana bir çakarsam, görürsün gerçek arabayı, bacak kadar boyuyla istediği şeye bak” düşüncesini oluşturan ve belki de yaptıran yerdir.
Prefrontal lob Beynimizde yer alan, kızgınlığımızı ve düşüncelerimizi doğru anlatmada bize yardımcı olan süzgeçtir.

ÜNİTE 3

İletişim Bağlamı:Bazı zamanlarda bu bağlam ince ve zarif bir biçimde kendini gösterebilir; bazı durumlarda arka planda çalan bir müzik parçası gibi olabilir. Bazen de bu bağlam daha net ve sert bir biçimde de olabilir. Örneğin bir cenaze evindeki ince ve sessiz ortam ile bir futbol müsabakasındaki ortam arasındaki fark gibi düşünebiliriz. İletişim bağlamının üç boyutu; fiziksel, sosyo-psikolojik ve zamansal boyut olarak sınıflandırılır.
Kaynak ve Alıcılar: Genel olarak iletilerimizi konuşarak, yazarak, mimik hareketlerimizle ya da gülerek göndeririz. Bize gelen iletileri de dinleyerek, okuyarak, koklayarak, dokunarak vb. yollardan alırız. İletileri almamızda en önemli unsur beş duyumuzdur.
Kodlama ve Kod Açma: İletişim çalışmalarında konuşma ve anlama, ya da yazma ve yazılanları okuyarak anlama süreci kodlama ve kod çözme işlemleri olarak tanımlanmaktadır. Konuşma ve yazma diğer bir deyişle iletişimde ileti üretme süreci, iletişim çalışmalarında, iletiyi kodlama olarak tanımlanmaktadır. Görüş ve fikirleri bir biçimde konuşmaya veya yazıya dönüştürmek iletileri kodlama anlamına gelmektedir. Kodlanmış iletileri diğer bir deyişle ses ya da yazı biçimine dönüştürülmüş iletilerin kodlarını çözme işlemine de iletinin kodunu çözmek veya kod açma denir.
Yansıma: Kaynağa geri gönderilen bilgi ya da iletiye yansıma diyoruz. Yansıma bireyin kendinden (kaynaktan) gelebileceği gibi diğerlerinden de gelebilir (alıcıdan). Yansıma hem olumlu hem de olumsuz olabilir. Aynı zamanda, yansıma, anında ya da gecikmeli de olabilir.
Olumlu ve Olumsuz Yansıma: Yansıma hem olumlu hem de olumsuz biçimde olabilir. Olumlu yansıma kaynağa gönderdiğin iletiler yerine ulaştı ve olumlu bir izlenim yarattı mesajını iletir. Olumsuz yansıma ise kaynağa başka deyişle iletileri gönderene şunu der: “Gönderdiğin iletiler karşı tarafta olumsuz bir izlenim yarattı, iletinin biçimini ya da davranışını değiştir.” Olumsuz yansıma, kaynağa iletinin değiştirilmesi ve yeniden yapılandırılması gerektiğini söyler. Etkili iletişim, kaynağın aldığı geribildirimle gönderdiği iletileri yeniden düzenlemesi ve tasarlaması ile oluşur.

BİLGİ TOPLUMU
Kuzey Amerika, Avrupa ve Japonya’da benzer zamanlarda ortaya atılmıştır. Bu benzer zamanlar ’lı yılların sonu ile ’li yılların sonu arasındaki 10 yıllık zaman dilimi kapsar.
Amerika Birleşik Devletleri’nde bir yönetim gurusu (guru: bir çalışma alanında en yetkin kişi olarak kabul gören birey) olan Peter Drucker yılında yazdığı The Age of Discontinuity (Süreksizlik Çağı) adlı eserinde modern ekonominin temel zenginliğinin yaratıcısı olarak bilgi ekonomisini vurgulamaktaydı.
Medya Tarihçesi:
Medyanın kısa tarihçesine göz attığımızda 19 Ağustos ’da Paris’te meraklı kalabalığın bakışları arasında Louis Degauerre’un müthiş buluşunu halka tanıttığını gözlemliyoruz. Degauerre’nin buluşuna ilk ticari fotoğraf işleme ünitesi denilebilir. Bulduğu mekanizmaya yine kendi adından esinlenerek Degauerreotype adını vermiştir. Bu mekanizma ışığa duyarlı maddelerle bir nevi fotoğraf elde etme yöseafoodplus.info durum tarihte ilk fotoğrafçılık olayı olarak da kabul seafoodplus.info asıl önemli olan konu, bu tarih aynı zamanda, Manovich () ’e göre medya çılgınlığının da başlangıcı olarak kabul edilir.
Medya tarihindeki turumuza devam ettiğimizde ’lı yıllarda hareketsiz görüntülerin yanına hareketli görüntülerin de eklendiğini görmekteyiz. yılında ilk film stüdyosu olan Edison’u medya tarihinin kilometre taşları arasında gözlemliyoruz. Bundan iki sene sonra Lumiere kardeşler yeni icatları olan sinematografi kamerasını tanıtmışlardır.
Daha eskilere baktığımızda, kitle iletişiminin en önemli unsurlarından biri olan kitabın seri olarak basılması yılında matbaanın bulunmasına kadar gider.Tarih turumuzda yılında ilk gazetenin yayınlamasına şahit oluyoruz.
İlk ses kaydı ise yılında yapılmıştır. Ses kayıtlarını büyük kitlelere taşımak için de 17 yıl beklenmişti. Tahmin edeceğiniz gibi ses kayıtlarını taşıyan plaklar yılında üretilmeye başlanmıştır.
Sesleri kitlelere taşımada en etkili araçlardan biri olan radyo ise yılında bulunmuş ve günümüze kadar en etkili kitle iletişim araçlarından biri olarak evlerimizde, arabalarımızda, yanımızda ve taşınabildiği hemen her yerde yerini almıştır.
Televizyon, diğer bir deyişle, hem sesi hem de hareketli görüntüleri taşıyabilen müthiş araç için insanların yılını beklemesi gerekmekteydi.
YENİ MEDYA ARAÇLARI
Yeni medya iletişim ortam ve araçlarını akıllı taşınabilir ortamlar, internet, internet uygulamaları ve ara yüzleri ve sayısal görsel oyunlar olarak sıralayabiliriz.
İkinci Kuşak Web Hizmetleri
Blog: Türkçede internet günlüğü olarak adlandırılan (Web Log) teriminin kısaltmasıdır. Bireyler ya da gruplar tarafından yapılan serbest yorumlar ardışık sıra ile listelenir.
RSS:İngilizce Really Simple Syndication kelimelerinin kısaltmasıdır. Web kullanıcılarının içerikte yapılan değişikleri otomatik olarak almalarını sağlayan bir tür güncelleme sistemidir.
Wiki:Wiki Türkçe “çabuk” kelimesinin Hawicesidir. Kullanıcıların web içeriği oluşturmalarına ve düzenlemelerine olanak veren bir tür yazılımdır
Sosyal Ağlar:Bireyleri internet sistemi üzerinden birbiriyle buluşturan ve metin, ses ve video paylaşarak eşzamanlı ve eşzamansız sosyalleşmelerini sağlayan bir tür yazılımdır.

Günümüz yönetim yaklaşımlarında -hem özel hem de kamu sektöründe- önemli bir değişim süreci yaşanmaktadır. Kamu yönetiminin geleneksel ön kabulleri süratle değişme eğilimine girmektedir. Ülkemizde de bir çok kamu hizmeti sunan kuruluşun yukarıda sıralanan yaklaşım ve yönelimleri benimseme gayreti içindedir. Bu noktada özel sektöre özgü rekabetçi bir ortam olmamakla birlikte kamu kuruluşlarını değişime zorlayan en önemli nedenleri vatandaşların bilinçlenmesi, katılım duyarlılığı, hesap sorabilirlik, şeffaflık, ve hizmet kalitesine dair beklentilerin artması olarak sıralanabilir.

Hizmet kavramının ticari rekabette kazandığı öneme benzer değerlendirmeleri kamu yönetimine de uyarlayabiliriz. Kamu hizmetinin kalitesi, kamu yönetiminin etkinliği ve başarısını ifade etmektedir. Bunun ön koşulu da hizmeti alanların (vatandaşların) memnuniyeti ve tatminidir. Güvenlik hizmetini alan vatandaşların en temel beklentileri suça ve suçlulara karşı korunmaktır. Kamu yönetiminde bir felsefe değişiminin gerektiği, bu yönde bir çok uygulamanın hayata geçirilmesi gündeme gelmektedir. Vatandaş mutluluğunu ilke edinen bir kamu yönetimi anlayışı, Devlet -Vatandaş ilişkilerini olumlu, iş birliğine dayalı bir konuma getirecektir. Günümüz modern toplumlarında devlet adına, kamu düzeni ve yasaların uygulatılmasında temel görev iç güvenlik birimleri tarafından gerçekleştirilmektedir. İç güvenlik birimlerinden beklenilen, varolan düzen konusunda bir uzlaşma ve huzuru korumaktır.

Günümüzde hem özel hem de kamu yönetimlerinin sahip olması gereken temel özelliklerin bir çoğu, kurum ve kuruluşların iletişim kurma biçimi ile doğrudan ilişkilidir. Kurumların topluma yönelik iletişimin etkin ve sürekli olmasına yönelik çabalar halkla ilişkilerin uzun yıllardır sistemleştirdiği bir bilgi birikimi ile gerçekleştirilebilir. Sonuçta halkla ilişkiler, tarihsel olarak kamuoyunu bilgilendirme, yorumlama ve etkileme etkinliklerini konu almaktadır. Kamu kuruluşlarında halka ilişkiler, Kamu kuruluşunun ilişkide bulunduğu toplum kesiminin güven ve desteğini sağlamak için giriştiği iki yönlü iletişime dayalı, kuruluş ile çevresi arasında uyumlu, dengeli bir uzlaşma sağlamasına yönelik sistemli ve sürekli çabaları kapsar. Kitle iletişim araçlarının kamuoyu ve gündem oluşundaki etkisi kamu yönetimi açısından iki noktada önem kazanır. Bunlardan ilki halkı çeşitli konu ya da sorun alanlarında doğrudan hızlı bir şekilde bilgilendirme olanağı sunmaktadır. Kitle iletişim aynı zamanda imaj oluşumunda, iç güvenlik güçlerinin medyadaki temsilinde önemli rol oynar.

İmaj gündelik dilimize yerleşmiş bir sözcük haline geldi. Çoğu zaman imajı olumsuz, yalan, aldatmaca gibi sıfatlarla birlikte kullanırız. Gerçek olmayanı, yapay ve yalanı ima eden bir anlamda. Oysa imaj, bizlerin kurum ya da kişiler hakkında sahip olduğumuz bilgileri özetleyen kanı ve inançlardır. Güvenlik güçleri için kurumsal çağrışımların ilki kamu hizmeti kalitesi bağlamında, suçu önlemede asayişi sağlamadaki hız ve yetkinliktir. Verimli, sorumlu, hızlı sonuç alan bir güvenlik hizmetinin sunulmasıdır. Bir diğer çağrışım ise kurumun hizmetini sunarken sahip olduğu sorumluluk, hizmetin kişisel yönüne ilişkin inanç ve duyguları ifade eder. Güvenlik güçleri açısından sözü edilen çağrışımın amacı, hizmetin sunumundaki iletişim tarzı, insan haklarına saygı gibi çerçevelerle ilişkilidir. İç güvenlik güçlerinin kurumsal imajının oluşmasında güvenlik güçlerinin vatandaşlarla iletişim, medya ile ilişkiler ve üst yönetimin halkla ilişkiler faaliyetleri belirleyicidir.

İletişim, nerede nasıl yaşıyor, hangi işi yapıyor olursak olalım, kendimizle ve başkalarıyla anlaşmamızı sağlayan, bizi içinde yaşadığımız toplumun üyesi kılan, son derece önemli bir olaydır. Bu nedenle iletişim, işimizle ilgili olduğu kadar, insan olarak başta ailemiz olmak üzere yakın ve uzak çevremizle olan tüm ilişkilerimizde yaşadığımız bir olaydır. İletişim olgusu bu bağlamda toplumsal ve kişisel yaşantımızda temel bir öğe olarak yerini alır.

İletişim kavramını yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda tekrar özetleyecek olursak: iletişim, duygu, düşünce ve bilgilerin paylaşımı ile gerçekleşen çift yönlü bir süreçtir. İletişim, bu edimi gerçekleştirenlerin toplumsal bir öbek içinde yaşamalarından ve etkileşime dayalı bir edim olma gibi özelliklerinden dolayı belli bir süreklilik özelliği taşır. Bu nedenle iletişim, belli bir başlangıcı ve sonu bulunmayan, dinamik ve çeşitli unsurlarla etkileşim içinde olan karmaşık bir dizi süreçlerin bileşkesi ve bütünü olarak ortaya çıkmaktadır. İletişimi kuranlar arasında etkileşiminin nerede başlayıp nerede bittiğini belirlemek son derece zor olduğundan, iletişim sürecinde belli ve kesin bir başlangıç ve sondan söz edebilmemiz de oldukça zordur. İletişim bir süreç olarak çeşitli öğelerden oluşur: kaynak, mesaj, kodlama-kod açma, alıcı, geribildirim ve gürültü.

Kaynak, iletişim sürecini başlatan, mesajlarını alıcıya gönderen kişi ya da kişiler ya da örgütlerdir. Mesaj, bir şeyi iletmeyi isteyen kaynağın ürettiği sözel, görsel ve görsel işitsel sembollerdir. Kodlama, bilginin, düşüncenin, duygunun iletime uygun, hazır bir mesaj biçimine dönüştürülmesidir. kod açma, mesajın yorumlanarak anlamlı bir biçime sokulması süreci olarak kavranabilir. Kanal, ışık, radyo ve ses dalgaları, telefon kabloları ve sinir sistemi gibi mesajı taşıyan araçlardır. Alıcı, kaynağın gönderdiği mesaja hedef olan kişi, grup ya da kitledir. Geribildirim, alıcının, kaynağın mesajına verdiği yanıttır. Gürültü öğesi ise iletişim sürecini bozan unsurlar olarak değerlendirebiliriz. Bunlar, iletişim sürecini oluşturdukları gibi sürecin niteliğini de belirleyen unsurlar olarak karşımıza çıkar.

Bir anlamda &#;vicdan muhasebesi&#; olarak da tanımlayabileceğimiz özkişisel iletişim, kişinin kendisini tanıması, iletişim becerilerini geliştirmesi açısından son derece gereklidir. Çünkü iletişim herşeyden önce kişinin kendisinden başlar. Bu noktada, bir insanın düşünmesini, duygulanmasını, kişisel ihtiyaçlarının farkına varmasını, iç gözlem yapmasını, rüya görerek kendi içinden mesaj almasını ya da kendine sorular sorarak bunlara yanıtlar üretmesini iç iletişim ya da özkişisel iletişim olarak açıklayabiliriz. Bu süreç içinde insan, kısa sürelerle hem kaynak, hem de alıcı olmakta, iki ayrı kişinin rolünü tek başına oynayarak kendi kendisiyle iletişime geçmektedir. Kişiler arası iletişim ise en yalın ifadeyle, kaynağını ve hedefini insanların oluşturduğu iletişimlerdir. Bununla birlikte iletişim araştırmacılarının insanlar arasında gerçekleşen her tür iletişimi kişilerarası iletişim olarak tanımlamadıklarını da belirtmek gerekir.

Özellikle, sosyal iletişim ve sosyal etkileşim terimleriyle kişilerarası iletişim teriminin bazen eş anlamlı, bazen de farklı anlamlarda kullanıldığı görülmektedir. Kaynak ve göndericinin insan olduğu iletişim biçimi olarak tanımlanan sosyal iletişimde gönderici ve alıcı arasında zaman ve mekân birliği bulunması şartı aranmaz. Gönderici ve alıcı arasında zaman ve mekân birliğinin bulunması durumunda ise, bu iletişim şekline &#;sosyal etkileşim&#; adı verilir. &#;Sosyal etkileşim&#; olarak adlandırılan davranış şekline, kişiler arası iletişim adı da verilmektedir. Kişiler arası iletişim, insanların yüz yüze kurdukları bir iletişim biçimi olduğu için sözlü ve sözsüz iletişim biçimleri aracılığıyla gerçekleşir.

Bu nedenle kişiler arası iletişimi, sözlü ve sözsüz olmak üzere iki ana başlıkta sınıflandırabiliriz: sözlü: dil, dil ötesi, niyet edilmiş, niyet edilmemiş; sözsüz: yüz ve beden, bedensel temas, mekân kullanımı, araçlar, niyet edilmiş, niyet edilmemiş. İletişim sürecine katılan bireyler her hangi bir sorunun ortaya çıkmaması için doğru kod açımı yapmak ve tepkisel değil analizci bir yaklaşımla var olan duruma yaklaşmak zorundadırlar. Bu bağlamda iletişim sorunlarının çözümü, iyi niyete ve bu sorunların altında yatan psikososyal süreçlerin bilinmesine bağlıdır. İletişim konusunda teknik bilgiler ve beceriler gerekli, fakat kendi başına yeterli değildir. İletişim bilgi ve becerilerinin arkasında gönül zenginliği, sevgi, anlayış ve hoşgörü olmalıdır.

Stres kavramı bazı şeylerden memnuniyetsizliği ifade eder. Genelde stres kavramı iki farklı şekilde kullanılmaktadır. İlki rahatsızlık, gerilim ve sinir yorgunluğunun meydana gelmesine neden olan dışsal baskı kaynakları anlamındadır. İkincisi ise insanlarda hoşnutsuzluk duygularının meydana gelmesine neden olan iç tepkiler olarak adlandırılmaktadır.

Kişilik özellikleri ile stres arasında doğrudan bir ilişki vardır. Stresten etkilenme derecesi bireyin kişilik yapısına bağlı olarak değişebilir Stresle mücadeleyi zorlaştıran bazı kişilik özelliklerinin olduğu söylenebilir. Örneğin endişeli, sinirli, sabırsız, rekabetçi bir kişilik yapısına sahipseniz stresten daha kolay etkilenebilirsiniz.

Örgütsel stres kaynakları farklı biçimlerde ortaya çıkar bazı meslekler diğerlerine göre daha streslidir. Potansiyel stres kaynakları bazı durumlarda gerçekten stres yaratırken, bazı durumlarda da beklenilen ölçüde bir etki yaratmaz. Kişilik yapısı bireyin olayı algılama biçimi geçmişteki tecrübeleri, inançları, düşmanlıkları, bireyin psikolojik durumu stresten etkilenme düzeyini etkileyebilir.

Günümüzde stresin birçok rahatsızlıkla yakından ilgili olduğu saptanmıştır. Özellikle stresli mesleklerde çalışanlar bu tür risklerle daha sık karşı karşıya kalmaktadırlar. Stresin sonuçlarını fizyolojik, psikolojik ve davranışsal olmak üzere üç grupta inceleyebiliriz.

Stresin yol açtığı fizyolojik rahatsızlıklar çok fazladır. Bu ünitede en yaygın olanları incelenmeye çalışılacaktır. Bunlar kalp hastalıkları ve yüksek tansiyon, migren ülser, kanserdir. Bireyler her zaman iç sıkıntısının, zor çalışma saatlerinin, gelecek endişelerinin geçim sıkıntısının, ölüm korkularının, kişisel çatışmaların etkilerinde kalmışlardır. Stresin sonucunda bireylerde ortaya çıkan psikolojik sonuçlardan en belirginleri endişe, depresyon, uyku problemleri ve psikolojik yorgunluk ve tükenmedir.

Stresten kaçınmak için bireylerin en çok başvurduğu davranış kalıpları arasında sigara, alkol, uyarıcı madde alışkanlığı yer almaktadır. Bunun yanında aşırı iştah veya iştahsızlık, saldırganlık, kaza eğilimi de davranışsal sonuçlar arasında sayılabilir. Stres faktörü uygun bir şekilde yönetilmediğinde ortaya çıkabilecek insan maliyeti çok yüksek olacaktır. Bireyin stresten kurtulmak için başvurduğu bireysel yollardan birisi savunma mekanizmalarıdır. Savunma mekanizmalarını bireyin çevresini idrak etmek, anlamak ve değerlendirmek için kullandığı renkli gözlüklere ve süzgeçlere benzetmek mümkündür.

Stresle başa çıkmada uygulanabilecek diğer bireysel teknikler şöyle sıralanabilir. Düzenli sağlık kontrolü, düzenli tatil alışkanlığı, beslenme ve gıda rejimi, kendi yaşam tarzının yönetimi, fiziki egzersizler, derin gevşeme teknikleri, derin düşünme, psikoterapik yöntemler en yaygın kullanılanlardır. Stresi önleme de bireysel tedbirlerin yanında mutlaka örgütsel tedbirlerinde kullanılması gerekir. Stresi önleme yöntemi bireysel ve örgütsel stresi önleyerek bireylerde örgüt sağlığını koruyabilecek belirli metotları olan bir örgüt felsefesidir. Stres yönetiminde alınabilecek örgütsel tedbirler şunlardır. Katılımlı yönetim, amaçları belirleme faaliyetleri, rol analizi ve sınıflandırılması, zaman yönetimi, sosyal destek, duygusal iklimi kontrol, stres yönetimi eğitimidir.

İnsanın düşüncelerini, bilgilerini iletmede en temel araç olan konuşma dili yani sözlü iletişim, duyguların, heyecanların, coşkuların iletilmesinde çoğu kez yetersiz kalır. Bu nedenle, konuşurken duygularımızı, heyecanlarımızı ifade edecek mimiklere, el kol hareketlerine farkında olmadan başvururuz. Sözsüz iletişim, daha önce birbirini tanımayan kişilerin birbirleri hakkında karar vermelerine neden olabileceği gibi, birbirini tanıyan kişilere de karşılıklı olarak ilişkilerinin yönü ve niteliği hakkında bilgi verir ve iletişimlerini, davranışlarını etkiler. Sözsüz iletişim, bizlere sözlü iletişim mesajlarının yorumlanmasında da ipuçları sağlayarak, yardımcı olur. Bilindiği gibi aynı sözlerin, değişik ses tonlarıyla söylenmesi ya da kişinin gözü ne bakarak, gülümseyerek söylenmesi arasında anlam farklılığı vardır.

Sözsüz iletişim, kişinin gerçekte ne söylediğini ya da söylemek istediğini anlamada güvenilir bir kaynak olarak dev reye girer. Sözsüz iletişim, hem kişiler arası hem de kişinin kendisiyle olan iletişiminde önemli rol oynamaktadır. Beden dili, iletişimde kullandığımız en eski ve etkin araçlardan biridir. Beden dili, insanların ilk anlaşma aracı ve ilk dili olmuştur. Beden varlığımızın dünyaya açılışıdır. Biz kendimizi ve başkalarını ancak kendi bedenimizle algılayabiliriz. Toplumsal statü ve bir grup içindeki hiyerarşi, bireyin kendisini grup içinde algılayışı, grubun yapısı ve insanların toplumsal konumları yani statüleri beden dilleriyle anlaşılır.

Bu dili oluşturan öğeleri altı başlık altında toplayabiliriz: gövde, baş, yüz ifadeleri, eller ve kollar, bacaklar, temas. Sözsüz iletişimde kullanılan araçlardan biri olan temas iliş kinin yönünü ve taraflar arasındaki samimiyet derecesini ortaya koyar. İnsanların birbirine temas etmesi, güven verir. Üst düzey yöneticilerin, astlarının ellerini sıkmaları, kollarını tutmaları, astların kendilerini önemli görmelerine neden olur. Sözsüz iletişimde kullandığımız araçlardan biri olarak mekân kullanımıyla da çeşitli anlamlar paylaşırız. Başkalarıyla aramızda koruduğumuz uzaklık onlara karşı duygularımızla ilgilidir ve onlarla ilişkilerimiz hakkında bazı mesajlar verir. Egemenlik alanı adı verilen bu uzaklığın, mahrem, kişisel, sosyal ve genel olmak üzere dört ana bölgesi vardır. Sözsüz iletişimde kullanılan bir başka araç ses tonudur.

Sözlü iletişim &#;dil ve dil ötesi&#; olmak üzere iki alt sınıfa ayrılmaktadır. Dil-ötesi iletişim, sesin niteliği ile ilgilidir; ses tonu, sesin hızı, şiddeti, hangi sözcüklerin vurgulandığı, duraklamalar ve benzeri özellikler, dil-ötesi iletişim sayılır. Karşımızdaki kişinin sözlerini seslendirme tarzı, söylenen sözün anlamını büyük ölçüde etkilemektedir. Ses tonları kendi içinde yumuşak-inandırıcı, kızgın-sert, sıcak sempatik, soğuk-kayıtsız sesler olarak sınıflandırılır. Konuşurken sesimize bu dört tondan birisini verebiliriz. Bu ses tonlarının her birinin etkisi farklıdır.

Kılık kıyafetimizle de çevremize bir takım mesajlar iletiriz. Çevremizdekilerin bizim hakkımızdaki algıları çoğunlukla bu iletiler ile şekillenir. Bir kişinin giyim tarzı -bunun yanında bayansa makyajı, erkekse, tıraşı, gözlükleri, takıları belirli mesajların temel taşıyıcısıdır. Bu unsurlar genel görünüş ya da nesnel iletişim olarak tanımlanmaktadır. İn san hakkındaki gerçeklerin ve önyargıların -daha yüksek oranda varsayımların temel alınarak değerlendirilmeleri sonucunda izlenimler oluşmaktadır.

İletişimi olumsuz yönde etkileyen etkenlerin ortadan kaldırılması, böylece iletişimin iyileştirilmesi her şeyden önce iletişimde empatik yaklaşımı bilmekten ve kullanmaktan geçmektedir. Başkalarıyla empatik iletişim kurma becerisi gelişmiş insanlar, başkaları tarafından daha çok sevilir, kabul edilir ve onaylanırlar. Empatiyi, kişinin kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak onun duygu ve düşüncelerini anlaması, bunu da karşısındaki kişiye iletmesi şeklinde açıklayabiliriz. Kişiler arası iletişim çatışmalarında &#;Transaksiyonel Analiz&#; olarak bilinen model, empatik iletişim becerisini geliştirmede oldukça yararlı ipuçları sağlamaktadır. Transaksiyonel analize göre, insanın kişiliği üç bölüm den oluşur. Bunlar ana baba, çocuk ve yetişkin benlik durumlarıdır. Bu benlik durumlarına kişisel roller de diyebiliriz. Bu benlik ya da kişisel rollerin özelliklerini şu başlıklar altında değerlendirebiliriz: ana baba benliği, çocuk benliği, yetişkin benliği. Ana baba benliği, kişiliğimizin insanlara nasıl davranmaları gerektiği konusunda öğütler, emirler ve ren bölümüdür. Bu benlik, koruyucu ve yargılayıcı, olmak üzere iki biçimde kendisini gösterir. Koruyucu ana baba, karşısındaki kişiyi kaç yaşında ve toplumsal konumu ne olursa olsun onu korumaya, kollamaya yönelen bir benliktir. Eleştirici, yargılayıcı ana baba benliği ise toplumsal kuralları ve değerleri korumaya, bunları uymayanları eleştirmeye ve gerektiğinde cezalandırmaya yönelik bir benliktir.

Çocukluk çağının içgüdüleriyle duygusal olarak tepki veren çocuk benliği, doğal, küçük profesör ve uyum sağlamış olmak üzere üç farklı şekilde karşımıza çıkar. Doğal çocuk ilkel, fevri, kontrol süz ve yardım bekleyen yani &#;çocuk gibi çocuk&#; diyeceğimiz türden bir kişilik özelliği taşır. Küçük profesör olarak adlandırılan çocuk benliği ise, yaratıcı, sezgileri güçlü ve başkalarını kendi istekleri doğrultusunda idare edebilen bir benlik sergilerler. Uyum sağlamış çocuk ise &#;Ne diyorsam onu yap&#; ter biye anlayışı ile büyütülmenin izlerini taşıdığından, suçluluk, isyan ya da itaat ve uzlaşma özellikleri gösterir. Yetişkin benlik durumu, ana baba ile çocuk benlik arasında uzlaştırıcı, sorun çözücü, bir benlik özelliği gösterir ve kişiliğimizin akılcı yanını oluşturur. İki kişi arasında süren bir iletişimin gözlenmesi sırasında genellikle paralel, çapraz ve ör tülü olarak adlandırdığımız üç değişik iletişim türüyle karşılaşırız. Paralel iletişimde kişiler arası iletişim hiç aksamadan sürerken, çapraz iletişimde kişiler arasında iletişim sorunları çıkar. Bazen de ör tülü iletişimle karşılaşırız. İki kişi arasında geçen iletişimde kişilerden birinin ilettiği mesaja diğeri onun beklediği benlik rolüyle yanıt verirse, burada paralel iletişim görülür. İki kişi arasında geçen iletişimde kişilerden birinin ilettiği mesaja diğeri onun beklediğinden farklı bir benlik rolüyle yanıt verirse burada gerçekleşen iletişimi de çapraz iletişim olarak tanımlayabiliriz.

Örtülü iletişimde kişi, benlik rollerinden birini çok açık bir şekilde sergilemesi ne karşın aslında bunu gizlediği farklı bir amaç için yapmaktadır. Burada genellikle gizli bir mesaj, iletişim kuranların içinde bulundukları toplum ya da çevre tarafından kabul edilebilir bir mesaj kılıfına büründürülerek iletilir. İnsanlar iletişim etkinlikleri sırasında çeşitli davranış kalıpları sergilerler. Çeşitli sorunlar yaşadığımızda, göstereceğimiz tepkiler genellikle, ya saldırganlık ya itaatkâr ya da kendini kabul ettirme olarak adlandırdığımız üç değişik davranış biçiminde ortaya çıkmaktadır. Kendimizi savunduğumuzda itaatkâr, karşı hücuma geçtiğimizde ise saldırgan oluruz, Oysa daha doğru olan üçüncü bir yol ise kendini kabul ettirmedir. Bu üç davranış şekli değişik durumlarda kullandığımız ve karşımızdakilerle ilişkimizi şekillendiren davranışlardır. Empatik iletişim, ancak doğru ve etkin bir dinleme becerisi ile birlikte bir anlam taşır. Birbirini dinlemeyen insanların iletişim kurmaları olanaksızdır. Karşımızdaki kişiyi işitmek değil, gerçekten ne söylediğini duyup, anlayabilmek için iyi bir dinleyici olabilmenin yöntemlerini geliştirmek gerekir. İletişimin kalitesi ancak, dinlemeyi öğrenerek yükseltilebilir. Sözlü iletişim süreci, konuşmayı olduğu kadar dinlemeyi de içerir.

İnsanlar normal olarak işitme yeteneğiyle doğarlar fakat dinleme doğuştan kazanılan bir yetenek değil, okuma, yazma ve konuşma gibi öğrenilerek edinilen bir beceridir. Dinleme genel bir sınıflandırma ile iki şekilde karşımıza çıkar: pasif dinleme, aktif dinleme. Pasif dinleme, dikkatli bir sessizliği ve çok az tepki göstermeyi gerektiren, en basit dinleme türüdür. Aktif dinleme empatik dinleme olarak da adlandırılabilir. Aktif ya da empatik dinleme, karşımızdaki kişinin duygularını onun bakış açısından anlamamızı sağlar. Aynı zamanda konuşanın anlattıklarıyla gerçekten ilgili olduğumuzu gösteren bir iletişim yeteneğidir.

Birer toplumsal sistem olarak organizasyonların oluşturulması ve yaşayabilmesi içte ve dışta kurdukları ilişkileri belirli bir düzen ve yapı içinde sürdürmelerine bağlıdır. Bir başka ifadeyle, organizasyonun varolabilmesi, belirli bir düzen ve yapı içinde etkili iletişim sisteminin varlığını gerektirir. Bir sistem olarak iletişimin en önemli işlevini de kısaca, kurumsal ilişkilerin belirli bir düzen içine sokulması ve böylece kurumsal amaçlarla bireysel amaçlar arasında bilinçli bir dengenin kurulması olarak açıklayabiliriz. Kurum içi iletişimi, kurumun amaçları doğrultusunda işleyişini sağlamak için gerek kurumu meydan getiren çeşitli bölüm ya da birimler, gerekse kurum ile çevresi arasında sürekli bilgi ve düşünce alışverişine dayanan toplumsal bir süreç olarak ifade edebiliriz. Kurum içi iletişim, bireysel, bireyler arası ve gruplar arası iletişimi boyutlarının yanı sıra kurumun dış çevre ile olan iletişim boyutunu da kapsar. Kurum içi iletişim, kurum yönetiminin en önemli aracı olup planlama, eşgüdüm, karar verme, güdüleme ve denetim işlevlerinin sürdürülmesinde etkin bir rol oynar. Kurumlar açısından iletişimin pek çok işlevinden söz edebilmemize karşın, bunların arasında en önemlisi eşgüdüm işlevidir.

Kurum içi iletişimin işlevlerini dört genel başlık altında değerlendirilebilir: bilgi sağlama, etkileme ve ikna etme, birleştirme, emir verme ve öğretim-eğitim. Kurum içi iletişim yapısal olarak biçimsel ve biçimsel olmayan olmak üzere iki şekilde karşımıza çıkar. Biçimsel iletişim, kurumda, yasalar ve kurallar doğrultusunda gerçekleştirilen, kurum üyelerinin kişiliklerinden soyutlanmış, statüler arası bir iletişim türüdür. Biçimsel olmayan iletişim ise çalışanların oluşturdukları biçimsel olmayan gruplar ve bunların arasında gerçekleşen bir iletişimdir. Kurum kültürü ise, kurum üyelerince paylaşılan, anlamlar, inançlar ve değerler bütünüdür. Kurum kültürü, kurumun içinde yer aldığı toplumun kültürel ortamından ve kurumun kendisinin ürettiği kültürel öğelerden beslenerek oluşur. Kurum içi iletişim, hem kurumun kültüründen etkilenir hem de kültürü etkiler. Kurum içi iletişim, kurumun kültürüne bağlı olarak bazı özellikler taşır. Bu özellikleri yukarıda çeşitli başlıklar altında değerlendirdik.

Kurum amaçlarına en etkin ve en kısa zamanda ulaşılması, üst basamaklarla alt basamaklar arasında emir ve bilgi akışını sağlayan dikey iletişim kanallarının sağlıklı işlemesine bağlıdır. Bu kanallar yukarıdan aşağıya ve aşağıdan yukarıya olmak üzere iki yönlü çalışır. Biçimsel iletişim, kurumun faydacı ihtiyaçlarını karşılarken, biçimsel olmayan iletişim, çalışanların insani amaçlarla iletişim kurma ihtiyaçlarının sonucunda gerçekleşir. Biçimsel olmayan iletişim sistemi, biçimsel olarak yapılandırılmış bir organizasyonda, biçimsel düzenlemelere bağlı olmayan iletişimi kapsar. Biçimsel yapı &#;olması gerekeni&#;, biçimsel olmayan yapı ise &#;olanı&#; gösterir. Bu açıdan iki iletişim sistemi, kurumun iletişim sistemini tamamlayan birbirinin eksikliğini gideren bir işlev üstlenirler. Biçimsel olmayan iletişim sistemi, kurum üyeleri arasındaki kişisel yakınlık ve etkileşimler sonucunda ortaya çıkar. Genellikle söylenti veya dedikodu terimleriyle anılan biçimsel olmayan iletişim kanalları, her zaman kurumsal amaçların gerçekleşmesine hizmet etmez. Bir kurumda görevler ne denli iyi düzenlenirse düzenlensin, görev tanımları ne denli açık olursa olsun, görevleri yürütecek çalışanlar arasında sağlıklı işleyen bir iletişim sistemi olmadan eşgüdüm ve amaçlara yönelik etkileşim olmaz. Bu yapısıyla iletişimin, kurumun bütünlüğünü sağlayan ve bir sinir sistemi gibi örgütün her yanını saran bir olgu olduğu söylenebilir. Kurumun her köşesinde varlığını ve önemini kabul ettiren iletişim düzeni, aynı zamanda kurum düzeninin başarısını da yansıtır.

Televizyonlarda, gazetelerde ve diğer haber kaynaklarında kamuoyunun karşısında yer alan haber hazırlanmış bir üründür. Haber olarak hazırlanmış ürünün de nasıl olacağını belirleyen farklı ticari, ideolojik ve teknik nedenler vardır. Haber üzerindeki etkilerin bazılarının bilerek yer aldığını görebilmemiz gerekir. Unutmayalım ki, haberi hazırlayıp aktaran televizyonların, gazetelerin nasıl sahipleri varsa yer verdikleri haberlerin de benzer şekilde sahipleri vardır ve nasıl arabalar belli birleştirme hatlarından geçerek üretiliyorlarsa haberler de sosyal, politik, ticari değerlerin etkisi altında üretilirler.

Habercilerin belirtilen sorumlulukları ve ilkelerinin kamuoyunun doğru bilgilendirilmesi yönünde taşıdığı önemin yanında, ilkeli ve sorumlu gazeteciliğin demokratik katılımın ana araçlarından biri olabileceğini görebilmek gerekir. Haber konularının seçiminden, medyada nasıl yer alacaklarına kadar işlevleri açısından kamuoyu üzerinde etkili olan medya çalışanlarının aynı zamanda gerçeklere ve doğrulara saygılı olması gerekmektedir. Medyada çalışanların insanlığın evrensel değerlerini benimsemesi, kaynağı belli olmayan bilgilerden uzak olması veya bu bilgileri kullandığında kamuoyunu bilgilendirici davranması, yanıltıcı veya tahrif edilmiş bilgi vermekten uzak olması gerekir. Bilgi ve belge edinmede yanıltıcı yöntemlerden kaçınmalı, kişisel maddi ve manevi çıkar sağlamaktan uzak durması, edindiği bilgi ve belgeleri kendi yararına, avantaj sağlayacak şekilde kullanmaktan kaçınmanın yanında edindiği bilgi ve belgelerle tehdit ve şantajdan uzak durmalıdır. Üzerinde çalıştığı konulara ilişkin olarak her türlü baskıyı reddetmeli, meslek ilkelerine sonuna kadar uymaya çalışarak önyargısız hareket etmelidir.

Haber medyasının kamuoyu için ve onun adına öncelikle doğru bilginin toplanmasından ve aktarılmasından sorumlu olduğu unutulmamalıdır. Doğru haber ile beslenen bir kamuoyunun da demokratik yaşam içersinde seçimleri ve tercihleri de bu sağlıklı beslenmeye bağlı olarak gelişecektir. Sorumlu ve ilkeli haberciliğin demokrasiyi de besleyeceği ortaya çıkmaktadır. Doğru bilgilendirilmiş bireylerin toplumsal hayata katılımının ancak sağlıklı görev yapabilen bir haber medyası ile mümkün olabileceğini unutmamak gerekir. Bu yüzden medya, &#;yasama&#;, &#;yürütme&#; ve &#;yargı&#; erkelerinin yanında dördüncü bir erk olarak görülmektedir. Medyanın dördüncü erk olarak toplumun çeşitliğine bağlı farklı mesajları aktarma, toplum adına gözetleyen rolünde bulunma ve eşik bekçiliği yapma, toplumun ilgi duyduğu konularda derinliğine bilgi sağlama gibi temel işlevlerini yanında; belli bir amaçla gündem oluşturma, taraflı davranma, olabildiğince çok kişiye ulaşma konusunda yaklaşımlar ve olaylara bakışla ilgili çerçeveleme gibi sorunlarla da medyada karşılaşılmaktadır. Sonuçta, medyanın temel işlevlerinin yanında kimi olumsuz işlemlerinin ve etkilerinin de göz önünde bulundurulması da doğru olacaktır.

Güvenlik güçlerinin ve habercilerin kamu hizmetinde olumlu şekilde işletilen ortaklığı, karşılıklı anlayış ve güveni demokrasinin desteklenmesi ve zenginleştirilmesinden başlayarak daha farklı birçok alanda olumlu etkiler göstermektedir. Demokratik bir toplumda karar verme ortamlarında doğrudan ya da dolaylı şekilde etkili olabilen bireyin bu etkinliği ancak sahip olduğu sağlıklı, doğru ve tam bilgiye bağlı olarak artmaktadır. Böylece iyi haber edinmiş, iyi bilgilendirilmiş bireylerin etkin olduğu demokrasilerde karar alma süreci hızlı ve doğru çalışmaktadır. Bütün bu mekanizmanın sağlıklı işlemesi aktarılan haberlerin ve bilgilerin tarafsız ve dengeli şekilde topluma ulaşması ile olur. O halde, sadece kişilerin kendi hayatlarını ilgilendiren değil, güvenlik gücünün bir üyesi ve haberci olarak bizlerin de hayatını ilgilendiren kararların alınmasında toplumun doğru ve tam bilgilendirilmesinde görev ne sadece tek başına güvenlik güçlerinin, ne de habercilerindir; görev, bir arada çalışırken diğerinin sorumluluklarını bilerek görevini yapan hem güvenlik güçlerinin, hem de habercilerindir.