Lüküs Hayat Bestecisi

Tiyatro tarihinin klasikleşen ve sevilen eserlerinden, Cemal Reşit Rey'in 'te kaleme aldığı "Lüküs Hayat" müzikali, Devlet Tiyatrolarında (DT) ilk kez seyircisiyle buluşmaya hazırlanıyor. 

Ankara Devlet Tiyatrosunun, sanat sezonunda sanatseverlerin beğenisine sunacağı Lüküs Hayat'ın rejisörlüğünü usta tiyatro sanatçısı Murat Atak üstleniyor.

Cüneyt Gökçer Sahnesi'nde 5 Ekim'de prömiyeri yapılacak eserin rejisörü Atak, oyunun provalarında, AA muhabirine temsilin çalışmalarını anlattı, eserle ilgili bilgi verdi.

Atak, sanat hayatı boyunca Devlet Tiyatrolarının 12 bölgesinde ve Devlet Opera ve Balesinde 60'ın üzerinde eser sahneye koyduğunu söyledi.

Lüküs Hayat'ın kendisi için ayrı bir yeri olduğunu belirten Atak, "Lüküs Hayat, Devlet Tiyatrolarında ilk kez sahnelenecek. Başarılı, keyifli hoş bir eser. Tüm seyircilerimizi bekliyoruz. Bu eser, 'te yazılmaya başladığında Cemal Reşit Rey, bir taraftan Yıl Marşını yazıyor. İkisini bir arada götürmeye çalışıyor. Cumhuriyet'in 10'uncu yılında ülkemizin kazanımları var ancak bir başka kesim var ki, onlarda Batı hayranlığı devam ediyor. Bu hayranlık balolarla, yaşantı biçimleriyle sürüyor. Oyunda biri lüks içinde, diğeri sıkıntı içinde yaşayan iki ayrı kesim. İşte oyunda bu yaşantılardan örnekler görüyoruz." ifadelerini kullandı.

Atak, eserin 'ten bu yana insana dair bazı şeylerin pek değişmediğini ortaya koyduğunu aktararak, dün de bugün de bazı insanların aynen eser karakterlerinde olduğu gibi borç harç içinde lüks yaşantıyı sürdürdüğünü ifade etti.

- 65 kişilik oyuncu kadrosu 

"Çok hoş bir operet. Koskoca bir orkestra için yazılmış bir eserle karşı karşıyayız. Bunu 20 kişilik bir orkestraya indirebildik." diyen Atak, eserin yönetmenliğini yapmaktan memnuniyet duyduğunu, DT Genel Müdürü Mustafa Kurt'un, eserin rejisörlüğünü teklif ettiğinde, düşünmeden "evet" dediğini anlattı.

Lüküs Hayat'ın daha önce İstanbul Şehir Tiyatrolarında ve Eskişehir Şehir Tiyatrolarında oynandığını ama DT'de yer almadığını hatırlatan Atak, hepsi birbirinden değerli sanatçılarla çalıştığını dile getirdi.

Atak, sözlerini şöyle sürdürdü.

"Oyuncularımızın disiplinleri, çalışma azimleri öyle kuvvetli ki bazen o disiplin ve kulis adabı, dans, şarkı söyleme ve diğer yeteneklerin önüne geçebiliyor. Biz bu konuda çok şanslıyız. Hem çok yetenekli hem çok disiplinli kişilerle çalışıyoruz. Güzel bir çalışma ortamının içindeyiz. Biz zevk alınca, seyirci de zevk alacaktır." 

DT'de eskiden My Fair Lady, Damdaki Kemancı gibi klasikleşen müzikallerin ve komedi oyunlarının sahnelendiğini ve o oyunlarda oynayan büyük üstatların öğreticiliğinde yetiştiklerini söyleyen Atak, hocalarının mizansenlerini de yeni oyununa taşıdığını kaydetti.

"Geleneksel Türk tiyatromuzun bütün ögeleriyle süslemeye çalışıyorum oyunu. Bir tek Ankara Devlet Tiyatrosunun seyircisi değil sığabildiğimiz bütün sahnelerde oynamayı çok istiyoruz." diyen Atak, esere 65 oyuncu ve güçlü bir teknik ekip ile 'den fazla kişinin emek verdiğini dile getirdi.

İnci Kangal Özgür'ün, kostüm tasarımlarını, Sertel Çetiner'in de ışık tasarımlarını üstlendiğini belirten Murat Atak, "Sertel Çetiner usta bir dekoratördür. Döner sahne hazırladık. Yalılar, köşkler, balo salonları sahne döndükçe görünecek, müthiş bir dekorasyon hazırlıyoruz." dedi.

- "Tiyatro er meydanı"

Cüneyt Gökçer Sahnesi'nde sahnelenen ilk oyunun yönetmenliğini de kendisinin yaptığından sahneyi tanıdığını ve seyirciyi ışık dünyasının içinde gezdirmeyi planladıklarını ifade eden Atak, şöyle devam etti:

"Bazı seyirciler televizyonda gördüğü küçük skeçlere, gülmece programlarına da tiyatro diyorlar. Tiyatro er meydanı. Televizyonda herkes oynuyor. Üst kat komşunuzu da, horozu da oynatabiliyorsunuz. Devlet Tiyatroları sahnesine çıkabilmek her baba yiğidin harcı değil diye düşünüyorum. Bu yılın repertuvarının en prestijli oyunlarından birisi olacağı iddiasıyla çalışıyoruz." 

- Tango, vals bu oyunda

Oyunun koreografı Ömür Uyanık ise, Lüküs Hayat müzikalinde yer almanın kendisi için bir şans olduğunu vurguladı.

Uyanık, "Sayın yönetmenime teşekkür ediyorum benimle çalışmayı tercih ettiği için. Çok heyecanlıyım. Çalıştığım ekip o kadar güzel ki. Oyuna sadece hizmet etmeyi düşünüyorum. Oyunun bir karakteri var ve oyunun karakterlerine vereceğim adımların, kesinlikle o döneme ve onların yapabilirliklerine uygun olması gerekiyor." diye konuştu.

- "Sevdiğim bir süreci yaşıyorum"

Oyunda Rıza karakterini canlandıran usta oyuncu Levent Çelmen ise metnin sade olduğunu, 'de yazılan metni seyircinin keyifle izleyebileceği hale getirmek için çalıştıklarına değindi.

Çelmen, "Günde 9 saatten fazla provamız var. Müzik, sahne, dans çalışmalarımız sürüyor. Rolüm sahne sayısı, şarkı yönünde bir hayli yoğun. Zorlandığım ama sevdiğim bir süreci yaşıyorum. Her rolde böyle aslında ve sonunda bugünleri de sevgiyle anıyorum." ifadelerini kullandı.

- Komedi ile müzikal iç içe

Lüküs Hayat, küçük hırsızlıklarla geçinen Rıza ile Fıstık'ın, zengin bir eve girince kendilerini kıyafet balosunda bulmasıyla başlıyor.

İkilinin içine düştüğü bu yeni ortam, batılılaşma özentisinin ortasına düşmüş halktan insanların durumunu yansıtıyor. Çelişkilerin iyice keskinleştiği yaşam biçimleri, oyunda komik olaylara neden oluyor ve oyun müzik ve dansın iç içe geçtiği zengin bir içerikle sunuluyor.

Bestecisi Cemal Reşit Rey, yazarı Ekrem Reşit Rey'e ait olan Lüküs Hayat'ın rejisörlüğünü Murat Atak, rejisör yardımcılığını ise Ayşe Atak üstleniyor.

Koreografisi Ömür Uyanık, müzik düzenlemeleri Aytuğ Ülgen, müzik çalıştırıcılığı Malahat İsmayılova'ya ait olan eserin, kostüm tasarımını İnci Kangal Özgür, dekor tasarımını ise Sertel Çetiner üstleniyor.

Oyunda Levent Çelmen, Rengin Samurçay, Pelin Dikmenoğlu, Alev Buharalı, Şahap Sayılgan, Berrin Demir, Serkan Ekşioğlu, Mehmet Ali Toklu, Çağrı Turan, Özge Mirzali, Akın Erozan, Süheyla Gürkan, Can Öztopçu, Engin Özsayın, Gönül Orbey, Ayşe Akınsal, Buket İnger, Bülent Çiftçi, Bahadır Karasu, Umut Karadağ ve Güven Besimoğlu rol alıyor.

ANKARA DEVLET TİYATROSU YAPIMI

Ankara DT yapımını Murat Atak’ın rejisiyle izliyoruz. Hemen hemen bütün şarkılara el çırparak eşlik eden Ankara seyircisi, ünlü Lüküs Hayat şarkısı söylenirken de sanatçılara coşkuyla katılıyor.

Yazılıp sahnelendiği ’lu yıllardan bu yana şarkıları -beş kuşaktır- dillerde dolaşan, yazarı Ekrem Reşit Rey’i, bestecisi Cemal Reşit Rey’i, Rıza karakterinin yorumcusu Hazım Körmükçü’yü bir anda “gösteri tarihinin unutulmazları” arasına katan ‘Lüküs Hayat’ opereti Ankara Devlet Tiyatrosu’nda ilk kez sahnelendi.

“Lüküs Hayat”ı sahneleme şampiyonu, ’lerde İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Şehir Tiyatroları, ’lerde de Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları’nda yaptığı -her ikisi de uzun soluklu olmuş- çalışmaların yaratıcısı Haldun Dormen’dir.

Ankara DT yapımını Murat Atak’ın rejisiyle izliyoruz. Hemen hemen bütün şarkılara el çırparak eşlik eden Ankara seyircisi, ünlü Lüküs Hayat şarkısı söylenirken de sanatçılara coşkuyla katılıyor. Bu yeni yapımın da uzun süre seyirci bulacağı anlaşılıyor.

Görsellikte kusursuzluk amaçlanmış

Müzik direktörü ve orkestra şefi Melahat İsmayilova’nın ardından sahne üstündeki yerini alan 18 kişilik orkestra, oyunun görsel açıdan parlak olacağının ilk göstergesi. Uvertürle birlikte, müzisyenlerin bulunduğu platform yavaşça orkestra çukuruna iniyor ve seyirci sahneye yerleştirilmiş -daha sonra birkaç kez hareketlenecek olan- köşk dekoruyla buluşturuluyor.

Sertel Çetiner’in dekor tasarımı, oyunun gerektirdiği pek çok giriş çıkışı doğal kılan, buna karşılık “operet” türünün “teatral” biçemi içinde aykırı kaçmayan yapaylıklarıyla (bahçedeki yapma çiçekler vb.) göze çok hoş görünüyor. Zeynel Işık’ın sahneyi neşelendiren ışık tasarımı ve İnci Kangal Özgür’ün ’ları yansıtan- çoğu çok göz alıcı, şık giysileriyle, yapımın -usta işi ellerden çıkmış- görsel alt yapısı tamamlanıyor.

Alaturkalıktan alafrangalığa geçişin gülünçlemesi

Ardından ülkenin ’lu yıllarda içinde yaşadığı “alaturka”lıktan “alafranga”lığa geçiş dönemine özgü “hazımsızlığı” gülünçleştiren olaylar dizisi başlıyor. Kişilerin çalışmak yerine, “hazır para”ya konarak “lüküs hayat” sürme çabası oyunu baştan sona sarıp sarmalıyor. “Lüküs” bir yaşam için yeni kaynaklar peşinde koşan köşk sahipleri ve kimi başka karakterler için en kestirme çözüm aileden birilerinin zengin kişilerle evlenmesidir.

Borçlarından kurtulmak için “yolunacak tavuk” arayan köşk sahiplerinin o gece verdikleri “davet”te, aynı “alafranga yaşam”ın yolcusu olan ahbap ve komşuların da, “toplumsal gülünçleme”si yapılırken, aynı zamanda “zengin evi” sandıkları köşkü soymaya gelen alt tabakadan “hırsız takımı” ile üst tabakanın sözde namuslu “züppe takımı”nın “ahlak” anlayışları arasındaki benzerlik gösteriliyor.

Şarkıların tadı mikrofonsuz da çıkardı

Böylece oluşan kurgu içinde, 18 karakter, yanlış anlamalar, kimlik yanılmaları, kötü ve iyi rastlantılar içinde devinirken, oyunun tadına doyum olmaz şarkıları birbirini izlemekte, 27 kişilik “koro” Ömür Uyanık’ın koreografisi doğrultusunda yaman bir sahne cümbüşü oluşturmaktadır. Başta hırsız Rıza’yı oynayan Levent Çelmen, yerim olmadığı için isimleriyle anamadığım sanatçıların çoğu şarkıları güzel seslendiriyor. Öyleyse neden mikrofon kullanılıyor? Bu çeşit “önlem alma”lar tiyatromuzda bir alışkanlık oldu.

Sonuçta, kusursuzluğu amaçlayan bir sahne olayı izliyoruz. Ancak yorumlar başarılı olsa da, oyunculukta -sahneleri uzatan- bir “ağırdan alma” görülüyor. Bunun bir nedeni, geleneksel tiyatromuzun oyunculuk biçemlerinin kullanılmış olması. Pişekâr, Kavuklu, Zenne, kukla, vb. tiplemelerinde yapılan “geleneksel kanırtmalar” ile hızlı, uçucu bir devinim gerektiren “operet yorumculuğu” uyuşmamış sanki.

Dileğimiz, bu özenli çalışmanın zamanla, sanatçılar seyirciyle daha çok kaynaştıkça, daha bir kıvraklaşması.

EKREM REŞİT REY’İN YAZDIĞI VE CEMAL REŞİT REY’İN BESTESİNİ GERÇEKLEŞTİRDİĞİ LÜKÜS HAYAT MÜZİKALİ, TÜRKİYE’NİN TOPLUMSAL YAPISINA BUGÜN DE IŞIK TUTAN BİR TİYATRO BAŞYAPITI. MÜZİKAL ’DE YÖNETMEN LÜTFİ AKAD TARAFINDAN İLK OLARAK SİNEMAYA UYARLANMIŞTIR. ’DE İSE TV’DE YAYINLANMAK ÜZERE TİYATRO OYUNU OLARAK HALDUN DORMEN TARAFINDAN FİLME ALINMIŞTIR.

Mizah ve dramın harmanlandığı, gerçekçilik ve romantizm unsurlarının uygulandığı eleştirel bir tiyatro eseridir, Lüküs Hayat. ’ların Türkiye’sini konu alan ama içeriği itibarıyla günümüz için de genel geçer nitelik taşıyan eser, Türkiye’nin sosyoekonomik ve sosyokültürel yapısına da ışık tutuyor.

DOĞUŞU

Lüküs Hayat, Türk tiyatrosunun duayen ismi Muhsin Ertuğrul’un bir fikri üzerine doğar. Kapanma tehlikesiyle karşı karşıya kalan İstanbul Şehir Tiyatroları’na müzikal oyunlar kazandırmak isteyen Ertuğrul, besteci kardeşler Cemal ve Ekrem Reşit Rey’e eser yazmayı teklif eder. Eser, Cumhuriyet’in yılında Cemal Reşit Rey tarafından bir müzikal oyun olarak bestelenir.

KAPALI GİŞE GÖSTERİM

İstanbul Şehir Tiyatroları’nda aynı yıl, ’te izleyiciyle buluşan Lüküs Hayat, kesintili de olsa günümüze kadar beğeniyle izlendi. Ünlü tiyatro oyuncuları Zihni Göktay ve Suna Pekuysal’la herkesin zihnine kazınan Lüküs Hayat, kapalı gişe gösterimine bugün de farklı oyuncu kadrolarıyla devam ediyor.

FARKLI SINIFLARIN BİR ARAYA GELİŞİ

Lüküs Hayat, Türkiye’nin batılılaşma hamlesinin tarihi, kültürel, sosyolojik yönlerini bir kenara bırakarak sahte bir kibarlık gösterisine dönüştüren, çıkarları için her şeyi göze alabilecek zengin bir sınıfın yaşadıklarını ortaya koyar. Toplumun ekonomik olarak alt sınıfını temsil eden hırsızların, bu gösteriye ve yaşam biçimine hem eleştirisini hem de kendilerinin de geçiş isteğini yansıtır.

“Lüküs hayat, lüküs hayat
bak keyfine yan gel de yat
ne güzel şey,
oh ne rahat
yoktur eşin lüküs hayat”

Ophthalmology Life Sayı