Located in the East Black Sea Region, Rize carries the most characteristic features of the region. It separates from other regions of Anatolia with its unique cultural structure, as well as its geographical features. With its steep slope valleys, peaks-reachable mountains, glacial lakes, all tones of green plateaus, historical bridges and castles, strong flowing streams, it is an amazing tourism spot.
There is limited information about Rize in prehistoric times. Thanks to its large woods covering the city, almost no archeological artifacts could have been found until now. In Greek, the word “Rhisos” means “rice”. In Romaic, it transforms into “Rıza”, meaning piedmont. In Ottoman Turkish, “Rize” means “small crumb”.
The very first known hosts of the Rize region are Asia-rooted tribes. These tribes used to make animal husbandry and agriculture. About BC , Cimmerians invaded the East Black Sea Region, including Rize.
During the war between Cimmerians and Sakas, Sakas had to migrate from their lands. That migration resulted in a Turkish tribe called Kalaç settled in Rize.
The Roman traveler Pilinus (AC ) states in his books that a tribe called Laz’oi lives in the region and they rule coast side of the area. Today, this tribe is well-known in Turkey as Lazlar.
From AC 10 to , the region has been ruled by Romans. After , Byzantines took the wheel and ruled until In , Greeks of Trabzon founded the Pontus Greek State, including both Trabzon and Rize.
Until , Pontus Greek State reigned the region and later on, Mehmet the Conquerer came and conquered these lands. Until , Rize was only a district of Lazistan region of Ottoman Empire. In , Rize became a city.
Rize is raising its tourism potential day by day where local and foreign tourists flocks in summer and spring. Rize has a warm weather all year, which is the most rainy city in Turkey. People of Rize used to go up to plateaus and live there all summer, since it becomes too hot and plateaus are cool enough to spend summer. Almost half of the city is covered with woods, including some special species. Rize holds the 25% of woods of Turkey in its borders.
Since the city gets too much rain every year, most of the agricultural area is made of tea fields. Tea growing is the most important economy in Rize. Special organic tea growing is being made in the city, including black, green and white tea. The tea of Rize is imported more than countries and it contributes to the economy of Turkish Republic. Hazelnut is the most important that is grown in Rize after tea. Nearly 70% of the people is making agriculture in Rize. Industry in Rize is based on tea producing factories.
It is 16 kilometers away from Çamlıhemşin district. Kaçkar Mountains National Park consists of hectare area, which was announced as a national park in There are 9 villages and 33 plateaus in the park. It has a very rich flora with Fırtına and Hemşin Streams as well as Kaçkar Mountains and different small lakes. In the park, you can see different plant species and different animal species.
There is also some wild animals like bear, wolf, fox, pig and deer. It has the feature of untouched forests in the Fırtına Stream and Palovit Valley districts of the park.
Anzer Plateau, which 35 kilometers away from Rize’s İkizdere district, is not only Rize’s but also Turkey’s one of the most important geographical areas thanks to its natural beauties and flora. The plateau is famous with its honey, which was announced as tourism point in It is shown as one of the most expensive honeys around the world, which is made of endemic plants that is grown only in Anzer Plateau. It is considered as a heaven for photographers where you can also make hiking, rafting and paragliding. It is one of the best locations in Rize to visit, especially in summer when yellow and red plants grow and give a fantastic look to the plateau.
Ayder Plateau is 19 kilometers away from Çamlıhemşin district and 69 kilometers away from Rize city center. It is considered as one of the best plateau not only in Rize but also in Turkey thanks to its amazing atmosphere and nature covered in different coloured plants. From start to end, you can come across with spruce and beech trees.
In , the plateau was set as tourism point and in , it has gone under protection by the state. Ayder Plateau is also famous with its hot springs, which is the most visited plateau all around the East Black Sea Region. There are many hotels, restaurants and cafes in the plateau where you can spend a nice holiday with the refreshing oxygen of the plateau. You can taste beautiful hamsi buğulama, hamsi köfte and muhlama in Ayder Plateau.
Being 15 kilometers away from Çamlıhemlin, Zil Castle was buit in the west sides of the Fırtına Stream. It is meters high from the sea and meters from the stream itself.
It was constructed to provide security for the caravan road which goes up to Bayburt city. After Ottoman Empire conquered the region, they kept using the castle for border security.
Even though it is not known exactly when the castle was built, it is estimated that Zil Kalde was constructed around 14th century. It is consisted of an inner castle, outer castle and castle walls. One can reach the castle by a path in the northwest side of the building.
The castle is one of the most visited places by foreign tourists since it is the highest point in the area and it is in a good shape even after centuries.
Fırtına Stream starts from the Ayder Plateau and spills into the sea in Ardeşen district’s 2 kilometers west. It lies in the breath taking green forests of Rize and goes until Kaçkar Mountains. The stream is 57 kilometers in length. It hosts the biggest rafting parkur in Turkey, that’s why it is very popular. The parkour is 23 kilometers in length, many people from all over the world join this amazing experience. You can also experience the rafting parkour all of the year.
It is one of the most important historical places in Rize, located in the city center. It succeeded to become very famous since it is in the city center and very easy to visit. It is consisted of inner castle, outer castle and castle walls. Even though inner castle and castle walls are still alive today, outer castle is an almost demolished ruin. Khorassan mortar and chipped stone is used to build the castle. Although the inner castle which is known to be used by Genoese was devastated in time, it was rebuilt by Byzantines. You see a magnificent view of the city, from the top of the castle.
Pokut Plateau stands on high mountains, being meters high from the sea level and 21 kilometers away from the Çamlıhemşin district. Even though it looks near to Çamlıhemşin district, because of its rugged path, it takes almost 2 hours to reach to plateau. The word Pokut comes from Armenian, meaning “Windy valley”. Even if it is not exactly known when the very first settlement has been made, it is estimated years ago. Being a small plateau, it has only about houses. Some of them serves as a hostel. Pokut Plateau is known as the best terrace of Kaçkar Mountains. It is one of the most beautiful sight-seeing places in the whole Black Sea Region. By making a walking about minutes, you can also reach another great place, Sal Plateau.
Pileki Cave is the biggest cave among the ones in İyidere district. Known as a handmade cave, Pileki stone is carved since the beginning of BC , until s. Since the technology has improved, the stone is not carved anymore. There are many tunnels, wells and lakes in the cave, which is very popular as a touristic spot.
Gito Plateau is located in Çamlıhemşin district of Rize, like many other famous natural artifacts. It is considered as a virgin plateau since it is not as popular as some other ones and doesn’t have touristic buildings. It is kilometers higher than the sea level. You should follow a path after Zil Castle to reach Gito Plateau. But it is very difficult to reach since the path is not in a good shape. This natural beauty is famous for mostly photographers and mountainers. There are 50 houses on the plateau and most probably you will have to make a camp to spend the night.
Just like its own culture and atmosphere, Rize also has a unique cousine. Even though there are nearly hundreds of different, delicious meals unique to Rize region, some of them are considered as world-famous. These are muhlama, etli kuru fasulye, Rize kavurması, saç kavurma, Rize pidesi, pepeçura, Laz böreği, sütlaç, enişte lokumu, hamsili pilav, mısır ekmeği, pazı tavalısı, hamsi kolu, hamsi çığırtası, kara lahana çorbası, and of course, the famous Rize tea.
A VILLAGE SPECTACLE IN ARTVİN CITY ŞAVŞAT DISTRICT: BEROBANA
Öz:In this study, "Berobana", a village spectacle play that has been tried to be performed traditionally, especially in recent years, was introduced in the Kocabey Village of Şavşat district of Artvin province. The aim of the study is to determine the playing time and place, structure, fiction, actor features of Berobana played in Kocabey Village of Şavşat district in Artvin province, and to determine the functions of the play in social life with the motifs thought to take place in the play and contribute to the cultural transfer by promoting the funduszeue.info accomplish these aims, the related data is gathered about the game was collected by scanning the written sources, using observation and interview methods. Artvin city Şavşat district is preferred in this study because especially the village people of Kocabey have tried to keep this tradition alive. The analysis reveals that the play which is performed at Christmas time mostly includes various traces of ancient Turkish culture have been seen in the context of Shamanism and Turkish mythology. The data puts forward that the play fulfills the four functions of folklore in functional terms along with taking attention with its peculiar fiction and structure compared to other plays.
Anahtar Kelime:1 BÖLÜM 1 Artvin in Genel Tanıtımı Özgür EMİNAĞAOĞLU, Hayal AKYILDIRIM BEĞEN, Güven AKSU Topoğrafik Yapısı ve Coğrafi Konumu Artvin ili; Doğu Karadeniz Bölgesinde ile kuzey enlemleri ve ile doğu boylamları arasında yer almakta olup, doğusunda Ardahan, güneyinde Erzurum, batısında Rize, kuzey batısında Karadeniz ve kuzeyinde Gürcistan Cumhuriyeti bulunmaktadır. Artvin Artvin, sekiz ilçe ve köy yerleşimi ile deniz seviyesinden başlayarak metre yükseltiye ulaşan, km2 lik alana sahip bir ildir. 1
2 ARTVİN İN DOĞAL BİTKİLERİ Dağlar Artvin ve çevresinde üç büyük dağ grubu olan Doğu Karadeniz Dağları, Mescit Dağları ve Yalnızçam Dağları bulunmaktadır. Karadeniz kıyısına paralel olarak uzanan Doğu Karadeniz Dağları, Artvin in topoğrafyasının esas yapısını oluşturur. Doğu Karadeniz Dağlarının il sınırları içindeki önemli uzantıları; Kaçkar, Altıparmak, Kükürtlü, İskaristi Dağları olup Gürcistan sınırına kadar uzanmaktadır. Bu dağ silsilesinde yer alan ve m yüksekliğindeki Kaçkar Dağı Karadeniz Dağları nın en yüksek noktasını oluşturur. Şavşat ve Borçka ilçeleri arasında yer alan, Çoruh ve Berta vadileri ile Gürcistan sınırına kadar uzanan Karçal Dağı ise m yüksekliği ile ilin ikinci en yüksek dağıdır. Artvin in diğer önemli dağları ve yükseltileri şöyledir: Mihrap dağı ( m), Sahara dağı ( m), Kükürttepe dağı ( m), Karyan dağı ( m), Arsiyan dağı ( m), Kara dağ ( m.), Çadır dağı ( m), Büyük Yurt dağı ( m), Kürdevan dağı ( m), Genya dağı ( m) ve Kartal dağı ( m). İlin genel topoğrafyasına hakim olan Çoruh vadisi ve Karadeniz sıradağlarının sarp karakteristikleri nedeniyle düz alanlar yok denecek kadar azdır. Bununla birlikte, yaylalar ve alpin çayırlar ilde geniş yer kaplamaktadır. Karçal Dağı, Borçka Karçal Dağı, Borçka 2
3 Artvin in Genel Tanıtımı Ovalar İl sınırı içerisinde ova özelliği gösteren yerler hemen hemen yoktur. İl topraklarının ancak % alanını kaplayan düzlüklere rastlanır. Kıyıda akarsu birikintilerinin meydana getirdiği alüvyal ovalara rastlanmaz. Çünkü dağların denize bakan yamaçlarında kaynaklarını alan Hopa ve Arhavi Deresi nin suları az ve uzunlukları kısa olduğundan birikinti ovalarının büyüklüğünü sınırlamıştır. Bütün bunlara rağmen Hopa ilçesinde, Sundura Deresinin ağzında ve Arhavi ilçesinin Kabirse Deresinin ağzında birer küçük delta ovalar oluşmuştur. Kemalpaşa, Hopa Hopa 3
4 ARTVİN İN DOĞAL BİTKİLERİ Vadiler Artvin ili yüzey şekilleri, genellikle yer altı kırılmaları ve volkanik faaliyetler sonucunda meydana gelmiştir. Vadilerin bir bölümü ise bu tektonik kırılmalar sonucunda meydana gelen fay ve çizgilerine uyarak oluşmuş dağ sıralarını birbirinden ayıran, dağlara paralel çizgiler halindedir. İlin en önemli vadileri arasında; Çoruh Vadisi, Ardanuç Deresi Vadileri, Ortaköy Vadisi, Altıparmak Vadisi ve Murgul Vadisi dir. Meydancık, Şavşat Salikvan, Yusufeli 4 Kireçli, Şavşat
5 Artvin in Genel Tanıtımı Çoruh Vadisi: Vadide; Artvin il merkezi ile Yusufeli ve Borçka ilçe merkezlerinin yanı sıra birçok köy yerleşmesi bulunmaktadır. Çoruh Irmağı Doğu Karadeniz kütlesi (Pontidler) ile Doğu Anadolu kıvrım sisteminin (Anadolitler) kuzey kısmı arasında, güneybatı kuzeydoğu yönünde uzanan ve bu iki dağ grubu arasındaki tektonik sınırı takip eden oluşumu bir fay vadisi karakterindedir. Çoruh Vadisi Çoruh Vadisinin bulunduğu sahadaki mevcut jeomorfolojik görünümü dağlar ve bunlar arasına yerleşmiş olan dar ve derin vadiler oluşturur. Dağlık ve yüksek eğimli dik yamaçlardan oluşan bir topoğrafik yapıya sahip Çoruh vadisi Karadeniz Bölgesinin yer şekillerinin özelliklerini yansıtır. Çoruh ırmağının il sınırına girdiği yerden başlayıp Muratlı Bucağında il sınırını terk ettiği yere kadar uzanan km uzunluğunda bir vadidir. Genellikle çok dar ve derin V ve U şeklinde boğazlar halinde uzanır. 5
6 ARTVİN İN DOĞAL BİTKİLERİ Ardanuç Deresi Vadileri: Çoruh Nehrinin kollarından olan Ardanuç suyunun açtığı dar ve derin bir vadi olan Cehennem Deresi Vadisi dik bir duvarı andıran ve metreyi aşan yükseltisiyle oldukça dikkat çekicidir. Ardanuç Cehennem Deresi Vadisi içerisinde bulunan ve girişi İlçe merkezinin 4 km kuzeybatısında, Artvin il merkezinden yaklaşık 34 kilometre mesafede yer alan Kanyon, ilgi çekici doğal yapısı ile ilimizdeki görülmeye değer yerlerdendir. 1. Derece Doğal Sit alanı olan Cehennem Deresi Kanyonu yaklaşık m2 yüzölçümüne sahip, m uzunluğunda, 70 m genişliğindedir. Murgul Vadisi: Murgul Deresinin meydana getirdiği bu vadinin dağlık alanları Alp kıvrım sisteminin Anadolu daki kuzey kanadı içerisinde yer alır. Vadi, Borçka Barajından ( m) başlayarak m ye kadar yükselmektedir. Murgul çayının kolları vadinin yüksek dağlık alanlarını dik ve derin bir şekilde yarmıştır. Murgul vadisini çevreleyen başlıca dağları Otluca Dağı, Alacadağ ve Balıklı Dağı oluşturmaktadır. Cehennem Deresi Kanyanu Ardanuç Murgul Vadisi 6
7 Artvin in Genel Tanıtımı Papart vadisi: Kültür ve Turizm Bakanlığı, Trabzon Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 4 Ağustos da Papart Vadisi nin büyük bölümü 1 inci, vadideki yerleşim yerleri ise 3 üncü derece Doğal SİT alanı ilan edilmiştir. Papart vadisi sadece bitki örtüsü ve peyzaj açısından önemli biyoçeşitlilik kaynakları ile değil yaban hayatı açısından da önem arz etmektedir. Vadinin aşağı kısımlarında dere tabanının eğiminin azalması ile birlikte alüvyon toprakların oluşturduğu küçük düzlükler bulunmaktadır. Bu yapı bölgede ender görülen niteliklerdir. Papart vadisi, doğal yaşlı ormanları, anıt nitelikli göknar ve ladin ağaçları ayrıca zengin floristik içeriği ile eşsiz bir doğal güzelliğe sahiptir. 7
8 ARTVİN İN DOĞAL BİTKİLERİ Altıparmak Vadisi: Yusufeli İlçesi sınırları içinde m ile m yükseltiler arasında yer alan vadi Barhal Deresine yataklık eder. Vadiyi Altıparmak Dağı ile Karataş, Kara Sançerler, Önbolat, Libin, Kırmızı Gedik ve Satal Tepeleri çevreler. Vadi zirvesinde çok sayıda irili ufaklı buzul göl mevcuttur. Altıparmak Vadisi, Yusufeli Ortaköy (Berta) Vadisi: Çoruh Nehri ( m) den başlayarak Karçal Dağlarına ( m) kadar uzanan ve Berta Deresine yataklık eden, adınıda merkezindeki köyden alan vadidir. Berta Vadisi, Artvin 8
9 Artvin in Genel Tanıtımı Yaylalar ve Yaylacılık Yayla; deniz seviyesinden yüksek, düzlüklerin belirgin olarak bulunduğu yeryüzü parçası anlamına gelir. Fazla engebeli olmayıp düz ve otlaklarla kaplı, suyu bol olan yaylalar hayvancılıkla geçimlerini sağlayan bölge halkı tarafından yılın belirli aylarında hayvanlarına taze ot temini ve aynı zamanda hayvansal üretimlerini (süt, peynir, yağ gibi) yapmak amacıyla kullanılır. Geleneksel kültürümüzün önemli bir öğesi olan yaylacılık faaliyetleri, yoğun olarak günümüzde de devam etmektedir. Merata Yaylası, Şavşat Kocabey Yaylası, Şavşat Yaylalar, yaklaşık metre olan orman sınırının hemen üzerinden başlayıp, bölgeler arası farklılıklarla metre yükseltiye kadar bulunmaktadır. Yaylacılık, halk takvimi ve meteorolojisinden, halk veterinerliğine, halk tıbbından halk mutfağına kadar geniş bir geleneksel kültür yapısını bünyesinde barındırmaktadır. Yılın ayını tüm yaşam faaliyetleriyle birlikte yaylada geçiren topluluğun oluşturduğu kültürel yapının bu zenginlikte olması normaldir. Yaylaya çıkış, Nisan ayı ortaları, Mayıs sonu arasında iken Ağustos-Eylül aylarında ise köye dönülür. Yaylalar Artvin topraklarının yaklaşık % 51 ini kaplar. Artvin in başlıca yaylaları arasında; Aşağıkoyunlu, Meşeli, Kurudere, Düzenli, Kireçli, Yığılı, Kapik, Irmaklar, Bilbilan, Çamlıca, Hanlıköy, Ballı, Yoncalı, Taşköprü, Meydancık, Mısırlı, Oba, Keşoğlu, Çamlık, Mağara, İnekli, Kocakarılı, Dikme ve Taşkınlık yaylaları sayılabilir. Kocabey Kışlası, Şavşat 9
10 ARTVİN İN DOĞAL BİTKİLERİ Jeoloji ve Jeomorfoloji Artvin, Kuzey Anadolu orojenik kusagı dahilinde yer almaktadır. Bölgenin en eski arazisini meydana getiren metamorfik seri, Çoruh Nehrinin aşağı kesimlerinden başlayarak Sirya üzerinden kuzey doğuya doğru yayılmaktadır. Seri içerisinde kuvars, piritli siyah sist, metamorfoze olmuş lavlar, mikaşistler, klotritli, biyotitli ve feldspatlı şistler, klotritli ve biyotitli gnayslar ve bunların içine sokulmuş iri taneli, pembe renkli granit ve granodioritler bulunmaktadır. Metamorfik serinin üstüne gelen Jura alt kretase serisi gelmektedir. Bu seri alt kısımlarında koyu renkli diyabaz, serpantin, andezit, marnlı ve tüflü kalkerlerden meydana gelmektedir. Artvin merkezinde görülen kırmızı renkli tabakalar bu seriye aittir. Serideki konglomeralar üst kısımlarda kırmızı ve ince taneli gre haline dönüşmektedir. Hatila Vadisi, Artvin Konglomeranın çakılları arasında, koyu renkli bazik lavlar, kırmızı radyolarit marn parçaları ve gri renkli kalkerler yer almaktadır. Artvin ve yöresinin en büyük jeolojik ünitesi üst kretase volkanik serisi ve volkanosedimanter serisidir. Bu seri, asit ve nötr lavlarla bunlara ait glomera ve tüflerden, bunlar arasında ince yataklar halinde yer alan ve çogunlugu kırmızı renkli olan marn ve kalker tabakalarından meydana gelmektedir. Lav serisi içerisinde dasit, andezit, kiparit, kuvarsporfirler bulunmaktadır. Peri Bacaları Meşeli Köyü, Şavşat 10
11 Artvin in Genel Tanıtımı Akarsular Artvin deki en büyük akarsu Çoruh Irmağı dır. İl topraklarında irili ufaklı çok sayıda dere ve çay da bulunmaktadır. Üzerinde 7 büyük baraj projesi uygulanan Çoruh Nehri dışında ilin başlıca akarsuları ise; Şavşat Deresi, Murgul Deresi, Madenler (Hod) Deresi, İçkale Deresi, Deviskel Deresi, Ardanuç Deresi, Berta Deresi ve Klaskur Deresidir. Hod Deresi, Artvin 11
12 ARTVİN İN DOĞAL BİTKİLERİ Çoruh Nehri; Ülkemizin ve Karadeniz Bölgesi nin en önemli akarsularından biri Çoruh tur. Ana kaynaklarını Soğanlı, Otlukbeli ve Mescit dağlarından alır. Masat çayı adıyla Bayburt ilinin sularını topladıktan sonra Erzurum ilinin Pazaryolu ve İspir ilçelerinden geçer. Yusufeli ilçesine Bağlı Yokuşlu Köyü mevkiinde Artvin ili sınırlarına girer. Yusufeli kasabasında kaynaklarını Kaçkar Dağlarından alan Barhal Çayı ile birleşir. Sukavuşumu mevkiinde Oltu Çayı koluyla birleşerek Deriner Barajına ulaşmaktadır. Deriner Barajından bırakılan sular önce Borçka Barajına devamında Muratlı Barajına ulaştıktan sonra Muratlı (Maradit) da sınırlarımızı terk eder. Batum un güneybatısında Karadeniz e dökülür. Çoruh Irmağının toplam uzunluğu km olup bunun 24 km lik kısmı Gürcistan da kalmaktadır. Bahral Deresi: Kaçkar Dağları ndan kaynağını alır. Erzincan, Yüncüler, Çevreli ve Dört Kilise derelerini alarak Çoruh Nehri ne karışır. Şavşat Deresi: Şavşat, irili ufaklı 13 deresi bulunması ile su zenginliğine sahip bir ilçemizdir. Şavşat deresi Ortaköy deresinin kaynağı olup Ardanuç deresiyle birleşerek Çoruh Nehri ne kavuşur. Kaynağını Sahara dağlarından alarak Şavşat suyuna birleşir. 12 Oltu Deresi: Karga pazarı dağlarından kaynağını alır. Yusufeli yakınlarında Tortum Çayı ile birleşir. Güralp kayası denilen yerde Çoruh Irmağına kavuşur.
13 Artvin in Genel Tanıtımı Göller Artvin de, irili ufaklı çok sayıda göl vardır. Çoğunlukla buzul vadilerinin diplerinde oluşmuş olan ve önleri moren yığınıyla dolu olan bu göller derindir ve çoğunda bol alabalık bulunur. Doğa harikası olan bu göllerin en önemlileri, Şavşat, Borçka ve Murgul da bulunan ve Karagöl adıyla anılan göllerdir. Karagöl, Borçka Borçka Karagöl; Borçka ilçesinin Aralık köyü sınırlarında, yaklaşık m rakımda bulunan göl m2 büyüklüğündedir. Doğu Ladini, Doğu Karadeniz Göknarı, Doğu Kayını ve Anadolu Kestanesi gibi ağaçların oluşturduğu ormanlarla çevrilidir. Karagöl, Murgul Murgul Karagöl; Murgul İlçesinde m rakımda yer alan gölde çok sayıda Drosera rotundifolia, Narthecium balancae, Eriophorum vaginatum gibi nadir sucul bitkiler bulunmaktadır. 13
14 ARTVİN İN DOĞAL BİTKİLERİ Şavşat Karagöl; Meşeli Köyü nün kuzeyinde m yükseltide Doğu Ladini ve Sarıçam ormanları arasında bulunan, alanı m2 yi bulan bu gölün gideri olmayıp, dipten akıntısı bulunduğu sanılmaktadır. Gölün kenarında Orman İşletme Müdürlüğü tarafından yapılan dinlenme tesisleri bulunmaktadır. Şavşat ın önemli mesire yerlerinden biridir. Karagöl, Şavşat Arsiyan Gölleri; Şavşat İlçesi sınırlarında, Arsiyan Dağı nın üzerinde, yaklaşık m yükseltiler arasında, birbirine yakın olan 7 adet gölden oluşmaktadır. Bu göller; Postanın Gölü, Boğa Gölü, Kız Gölü, Yüzen Göl, Çimli Göl, Kalp Gölü ve Koyun Gölüdür. Göller üzerinde bulunan 12 adet yüzen ada ile oldukça önemli bir turizm potansiyeline sahiptir. 14
15 Artvin in Genel Tanıtımı Saklı Göl (Balık Göl); Şavşat İlçesi, Aşağıkoyunlu köyünde yaklaşık m rakımda bulunan gölde alabalık yetişmekte olup derinliği 8 m dir. Saklı Göl, Şavşat Yıldız Gölü; Artvin de buzul gölü karakterini gösteren çok sayıda göl vardır. Borçka İlçesi, Camili Bölgesi, Beyazsu Yaylası civarında bulunan Yıldız gölü, bunlar içerisinde en büyük ve en yüksek rakımda ( m) olanıdır. Yıldız Gölü, Borçka 15
16 ARTVİN İN DOĞAL BİTKİLERİ Rutavın Gölü; Şavşat İlçesi Yukarıkoyunlu Köyü sınırlarında m rakımda yer alan, Üvez, Akçaağaç, Yabani Fındık gibi yapraklı türlerle çevrili olan, sonbahar renklenmesinin her tonunun görülebildiği nadir göllerdendir. 16
17 Artvin in Genel Tanıtımı Şelaleler Akarsu yatağının, dike yakın bir biçimde âniden düştüğü, suların yüksekten dökülerek aktığı kısmına şelale denir. Dünyanın en yüksek şelalesi Venezuella da bulunan m yükseklikten dökülen Angel Şelâlesi dir. Artvin Yusufeli ilçesinin Özgüven köyünde bulunan, birden çok basamak şeklinde olan ve yaklaşık metre yükseklikten düşen Çiro Şelalesi, Türkiye nin en yüksek şelalesidir. Ayrıca Borçka da Maral Şelalesi, Hopa da Güneşli Şelalesi, Arhavi de Mençuna Şelalesi, Şavşat ta Suatılan Şelalesi gibi pekçok şelaleye sahip olan Artvin ili Şelaleler Kenti olarak bilinir. Ciro Şelalesi Yusufeli Foto: O. Kurtuluş Aralık Köyü Şelalesi Borçka Suatılan Şelalesi Aşağıkoyunlu Şavşat 17
18 ARTVİN İN DOĞAL BİTKİLERİ Maral Şelalesi Borçka 18
19 Artvin in Genel Tanıtımı Büyük Toprak Grupları Artvin ilinde yayılan topraklar altı grupta toplanmaktadır. Bunlar, kahverengi ve kireçsiz kahverengi orman toprağı, kırmızı topraklar, sarı podzolik topraklar, yüksek dag çayır toprakları, alüviyal ve koluviyal topraklardır. Koluviyal Topraklar: Çoğunlukla dik eğimli yamaçların etek kısımlarında veya vadinin mansaba yakın kısımlarında bulunurlar. Yerçekimi, toprak kayması, yüzey akısı ve yan dereler vasıtasıyla taşınarak etek kısımlarda biriken materyaller üzerinde oluşurlar. AC horizonlarına sahip genç topraklardır. Profil kesiti boyunca, yüzeysel akısın yoğunluğuna ve eğim derecesine göre farklı büyüklükteki parçaları içeren katlara rastlanmaktadır. Bu katlar alüviyal topraklardaki gibi birbirine paralel olmayıp düzensiz dağılımlıdır. İldeki toprakların hektarı (% ) koluviyal topraklardır. Alüviyal Topraklar: Havza içindeki akarsuların taşıyarak mansaba yakın yerde depoladıkları materyal üzerinde oluşan, nadiren A-C horizonlarına sahip genç topraklardır. Mineral bileşimleri akarsu havzasının litolojik bileşimi ile jeolojik periyotlarda yer alan toprak gelişimi sırasındaki taşınma ve birikme dönemlerine bağlı olup, heterojen bir yapıya sahiptir. Alüviyal alanlarda, üst toprak alt toprağa belirsiz olarak geçiş yapar. İnce tekstürlü ve taban suyu yüksek alanlarda düşey yöndeki geçirgenlik oranı az, yüzeyi nemli ve organik maddece zengindir. Kaba tekstürlü topraklar iyi drene olduklarından yüzeyi çabuk kurumaktadır. Toprakların üzerindeki bitki örtüsü mevcut iklime bağlıdır. Bulundukları iklime uyabilen her türlü kültür bitkilerinin yetiştirilmesine elverişli üretken topraklardır. İldeki toprakların % ü ( ha) alüviyal topraklardır. Kırmızı Sarı Podzolik Topraklar: Toprak profili boyunca A-B ve C horizonlarına sahip oldukları için zonal topraklar olarak adlandırılırlar. A1 horizonu nispeten ince olup koyu renklidir. Karakteristik özelliği, B horizonunun koyu kırmızıdan-koyu sarıya doğru değişen renkte ve yuvarlak köseli ve blok yapıda olmasıdır. Renklenmedeki bu değişiklik demirin oksitlenmesi ve hidratlaşmasından meydana gelmektedir. Profil içerisinde A2 ve B horizonu arasındaki sınır belirgindir. A horizonundan yıkanarak gelen kil, demir, alüminyum ve organik madde B horizonunda birikir. Profilin alt kısımlarında renk lekelenmeleri ve demir konkresyonlarına rastlanabilir. İldeki toprakların % i ( ha) kırmızı-sarı podzolik topraklardır. Yusufeli 19
20 ARTVİN İN DOĞAL BİTKİLERİ Kahverengi Orman Toprakları: Toprak profili içerisinde horizonların dağılımı A-B-C seklindedir. Bazı durumlarda profil içerisinde B horizonuna rastlanmayabilir. Genellikle A horizonu iyi gelişmiş, koyu kahve renkli ve kırıntılı bir yapıdadır. Horizonlar arasındaki geçiş tedricidir. B horizonu açık kahve renkli, bazen kırmızımtırak kahverenginde yuvarlak veya köseli blok yapıdadır. B horizonunun alt kısımlarında kısmen kireç birikmelerine rastlanabilir. Bu topraklar genel olarak yapraklı ağaçlarında altında gelişir. Toprak tepkimesi hafif asit veya nötr özelliktedir. İldeki toprakların % ( ha) kahverengi orman toprağıdır. Kireçsiz Kahverengi Orman Toprağı: Toprak profili içerisinde horizonların dağılımı A-B-C seklindedir. Bazı durumlarda profil içerisinde B horizonuna rastlanmayabilir. A horizonun gelişimi oldukça iyidir. A horizonu gözenekli ve kırıntılı bir yapıdadır. B horizonundaki gelişim A horizonu kadar belirgin değildir ve zayıf bir gelişim gösterir. Genel olarak bu horizonda kil birikimi oldukça azdır veya hiç olmayabilir. Horizonlar arasındaki geçiş tedricidir. Genel olarak bu topraklar yapraklı orman ağaçlarının altında gelişir. İldeki toprakların % sı ( ha) kireçsiz kahverengi orman topraklarından oluşmaktadır. Yüksek Dag Çayır Toprakları: Genel olarak yüksek rakımlarda ve orman sınırının daha yukarı kısımlarındaki sahalarda yer alan bu topraklar, yıl içindeki toprak oluşum süresinin kısa olması sebebiyle profil oluşumu gelişmemiş, çoğu kez A-C horizonlarına sahip olan intrazonal topraklardır. Bu toprak tipinde üst toprak koyu kahverengi veya grimsi kahverenginden siyaha kadar değişmektedir. Çoğunlukla sığ ve taslı olan bu topraklarda, bazen alt toprak mevcut olup, bunların içinde sarı pas veya gri renkli düzensiz çizgiler veya lekeler bulunmaktadır. Organik madde ayrışması, parçalanması yeter derecede olmadığından, topraklar organik madde yönünden zengindir. İldeki toprakların % ü ( ha) yüksek dağ çayır toprakları ile kaplıdır. 20
21 Artvin in Genel Tanıtımı İklim Özellikleri Artvin İlinde, 8 adet Otomatik Meteoroloji Gözlem İstasyonu (Ardanuç, Hopa, Artvin, Şavşat, Yusufeli, Arhavi, Borçka, Murgul), 1 adet Denizcilik Faaliyetlerine Destek Maksatlı Otomatik Meteoroloji Gözlem İstasyonu (Hopa Ana Mendirek Feneri) kurulmuştur. İlimizin iklim özelliklerinin belirlenmesinde Artvin Meteoroloji İstasyonunun uzun süreli ( yılları arası) gözlem değerleri kullanılmıştır. Artvin İlinde iklimin karakteristiği, kışların ılık, yazların sıcak ve çok yüksek yağışların sıkça görülmesidir. Çoruh Nehri ve Cankurtaran Geçidinden gelen nemli hava ile hem Karadeniz in etkisi altında bulunmakta hem de yüksek bir arazi yapısına sahip olduğu için sık sık yağış görülmekte ve sis oluşmaktadır. Yıllık ortalama sıcaklık C, yıllık ortalama yüksek sıcaklık C, yıllık ortalama düşük sıcaklık C dır. İldeki Meteoroloji İstasyonlarına ait Yılları Arası İklimsel Verilere ilişkin tablolar ve Walter yöntemine göre su bilançosu grafikleri aşağıda verilmiştir. Artvin AYLAR Yıllık Ort. Sıc.( C) Max. Sıc. ( C) Min. Sıc. ( C) Top. Yağ. Ort (mm) Max. Yağ. (mm) Ardanuç AYLAR Yıllık Ort. Sıc.( C) Max. Sıc. ( C) Min. Sıc. ( C) Top. Yağ. Ort. (mm) Max. Yağ. (mm) 38, Arhavi AYLAR Yıllık Ort. Sıc.( C) Max. Sıc. ( C) Min. Sıc. ( C) Top. Yağ. Ort. (mm) Max. Yağ. (mm)
22 ARTVİN İN DOĞAL BİTKİLERİ Borçka AYLAR Yıllık Ort. Sıc.( C) Max. Sıc. ( C) Min. Sıc. ( C) Top. Yağ. Ort. (mm) Max. Yağ. (mm) Hopa AYLAR Yıllık Ort. Sıc.( C) Max. Sıc. ( C) Min. Sıc. ( C) Top. Yağ. Ort. (mm) Max. Yağ. (mm) Şavşat AYLAR Yıllık Ort. Sıc.( C) Max. Sıc. ( C) Min. Sıc. ( C) Top. Yağ. Ort. (mm) Max. Yağ. (mm) Yusufeli AYLAR Yıllık Ort. Sıc.( C) Max. Sıc. ( C) Min. Sıc. ( C) Top. Yağ. Ort. (mm) Max. Yağ. (mm)
23 23 Artvin in Genel Tanıtımı
24 ARTVİN İN DOĞAL BİTKİLERİ 24
25 Artvin in Genel Tanıtımı İl merkezinde yıllık ortalama yağış ,5 mm, kıyıdaki Hopa da ,9 mm, Arhavi de ,7 mm, Şavşat ta ,4 mm, Ardanuç ta ,7 mm ve Yusufeli nde ,4 mm dir. Aylık en fazla yağış Artvin de Şubat ayında 68,8 mm, Hopa ve Arhavi de Ağustos ayında sırasıyla ,5 ve ,1 mm, Ardanuç ta Temmuz 90,0 mm, Şavşat ta Aralık ayında 59,8 mm ve Yusufeli nde ise Temmuz ayında 56,0 mm dir. Artvin, Doğu Karadeniz Bölgesinin iklim yönünden en çok değişkenlik gösteren ilidir. Kıyı kesimi ile Cankurtaran dağları silsilesinin içine aldığı alanda tipik her mevsim yağışlı Karadeniz İklimi görülmektedir. Cankurtaran dağları silsilesinden Borçka ve Artvin Merkez e kadar olan alanda iklim daha soğuk kışlar ve daha az yaz yağışları olan Karadeniz iklimi şeklindedir. Bu alana Şavşat ve civarını da eklemek mümkündür. Ardanuç ve Yusufeli ile özellikle Çoruh Vadisinin bu bölgedeki kısımlarında ise kısmen Karasal iklim ile Akdeniz ikliminin bir karışımı olan yazları sıcak ve kurak, kışları ise normal karasal iklime oranla kısmen ılık ve daha az yağışlı bir iklim söz konusudur. Hatta bu alanın bazı kesimlerinde iklim Akdeniz iklimine çok yaklaşmaktadır (özellikle vadi tabanlarında). Türkiye de Standart zamanlarda gerçekleşen maksimum yağışlar incelendiğinde kısa sürelerde en şiddetli yağışlar Hopa da gerçekleşmektedir. KAYNAKLAR Atalay, İ., Türkiye Jeomorfolojisine Giriş (Genişletilmiş 2. Baskı). İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları. Ceylan, S., Artvin Yöresinin Coğrafi Etüdü, Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum. Doka, Artvin Tanıtım Dökümanı, Artvin: Hamam Yayıncılık. Erinç, S., Jeomorfoloji I (III. Baskı). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları. Kalay, H. Z., Tufekçioğlu, A., Yılmaz, M., Göktaş (Murgul) Bakır İşletmelerinin çevreye özellikle toprak özelliklerine etkisi, I. Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi, Bildiriler Kitabı, cilt III, URLhttp: funduszeue.info (12 Kasım , ) Ünver C. M., Doğan Y., Küçük M., Tüfekçioğlu A., Farklı Bitki Örtüsü Altındaki Topraklarda Mineralleşme Potansiyeli (Artvin-Genya Dağı Yöresi- Türkiye), Ekoloji,
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası