Nail Kırmızıgül Sıfır Bir

Paso altyaz&#;l&#; dizilerden bahseden insanlara pek imrenirim. Onlar nefes almadan konu&#;urken yüzümdeki bo&#; merakla bakar dururum. Övgü dolu bir sürü hemfikir cümleden sonra içlerinden biri bana dönüp &#;öyle der: “Mutlaka izlemelisin.”

Evimde TV yok. Kom&#;uya “Amerikan dizisi seyredece&#;im” diye gidilmez. Birkaç ayd&#;r internetim var, ama merak etmek zorunda b&#;rak&#;ld&#;&#;&#;m dizilerin önemli bir bölümü birkaç y&#;ld&#;r yay&#;nda. &#;imdi kalk, hepsini izle, sonra i&#;tahl&#; sözcüklerle muhabbete kat&#;l. Uzun i&#;. Ortamda çömez kalmak kaç&#;n&#;lmaz.

Böyle bir deneyimim de var üstelik. Can s&#;k&#;nt&#;s&#;ndan yamaç para&#;ütçülerinin ortam&#;na girmi&#;tim bir ara. Cevval tipler. Hadi dediler Eymir taraf&#;na gidip uçal&#;m. Aya&#;&#;mda terlik var. O terliklerle zirve t&#;rman&#;&#;&#; yapm&#;&#; insan&#;m. San&#;r&#;m insanl&#;k tarihine geçtim! Bir de sürekli rüzgârdan bahsettiler. Ona bakarsan bence de konu&#;maya de&#;er tek konu rüzgârd&#;r, ama i&#;te terlikle yamaç ç&#;karken ne kadar ciddi olabilirsin? Bir daha ayn&#; travmay&#; ya&#;ayamam. Dolay&#;s&#;yla &#;imdilik en iyisi hiçbir &#;ey anlamadan dinlemeye devam etmek. Ama “S&#;f&#;r Bir” dizisinin hayran&#; oldu&#;umu söyleyebilirim. Nas&#;l anlatmal&#; peki?

Böyle Radikal &#;ki allameli&#;i, Defter dergisi sühanperverli&#;i, Birikim dergisi Osmanl&#;cas&#; ile olur mu, emin de&#;ilim. Tercüme edilmi&#; bir fenomenoloji desen, a&#;&#;r kaçar. Kapa&#;&#; Avrupa’ya atm&#;&#; ya da kendine sanal isimler uydurmu&#; gizli IP sahibi cengâverler gibi “cesur” da olam&#;yor insan. AKP bu h&#;zla ad&#;n&#; de&#;i&#;tirip AKP-ML yapsa &#;a&#;&#;rmam ama &#;imdilik OHA-L var yani!

Akl&#;ma Octavio Paz’&#;n “Yaln&#;zl&#;k Dolambac&#;” geliyor. Oradaki “maçolar” ile yerle bir edilmi&#; Sur’un “k&#;r&#;klar”&#; akraba gibidir. Alain Minc’in “Yeni Ortaça&#;’&#; da art&#;k rasyonalize edilemeyecek bir dünyan&#;n marjinallerini imler. Biraz eskiye gidersem, Herbert Marcuse oradan ç&#;k&#;p “beyazlar bluesu sadece icra edebilir” diyecekmi&#; gibi gelir.

&#;ehrin yoksullar&#;n&#;n sanat&#;n sahibi olan seçkinler (burjuvazi desek?) taraf&#;ndan temsilinde her zaman bir “kurgusall&#;k”, bir “icra” olacakt&#;r. “Onlar”&#;n kendi kendilerini oynay&#;p anlatmalar&#; ise yepyeni bir &#;ey. Kamera fiyatlar&#; ucuzlad&#;, malum. Prodüksiyon &#;art de&#;il. TV kanal&#; derdi yok; çek ve internete at. Emansipasyon art&#;k böyle bir &#;ey.

Bildi&#;im ilk örnek, “Yolunda A.&#;.” idi. Öyle ba&#;ar&#;l&#; bir oyunculuk vard&#; ki hiçbirinin rol yapt&#;&#;&#;n&#; dü&#;ünmedim aç&#;kças&#;. &#;nternette yay&#;nland&#;, internetten yay&#;ld&#;. Sonra sinema filmi de oldu. Sinema filmine “sektör”ün bir müdahalesi oldu&#;u için o do&#;all&#;k ve yal&#;nl&#;k gitmi&#;ti. Dizi, sektörle uzla&#;arak de&#;ilse de tan&#;&#;arak kendini yok etti. Bir yerdeki aç&#;k bir TV’de (“Yolunda A.&#;.’nin oyuncular&#;ndan) Erda&#; Yenel’i gördüm. Saçma sapan mafya dizilerinden birinde. O harika oyuncu, uzaktan görünen bir figüran, bir “koruma” olarak orada solup duruyordu adeta.

“S&#;f&#;r Bir”i yukar&#;daki çekinceler ile dü&#;ünüp anlatmaya giri&#;irsem, mahalleden arkada&#;lar&#;n kotard&#;&#;&#; bir i&#; diyerek ba&#;layabilirim. Çok gençler. Bilmedikleri hayatlar&#; oynamak yerine bildikleri yerleri anlatmaya giri&#;mi&#;ler. Mahalle onlar&#;n. Hürriyet Mahallesi. Kendi sokaklar&#;. Ama elbette bu mahalle bir makete dönü&#;türülmü&#;. Bu genç adamlar&#;n dünyas&#;n&#;n merkezi oras&#;, dünyaya bakt&#;klar&#; pencere de.

Cesur mu? Fazla de&#;il. “Spoiler” vermeden söylemeye çal&#;&#;ay&#;m; Sava&#;’&#;n yurdunu ve “Belek”i b&#;rak&#;p Adana’ya gelmesinin nedenini ö&#;renemiyoruz mesela. Mahsun K&#;rm&#;z&#;gül’ün “Güne&#;i Gördüm”ündeki gibi kalender karakol komutan&#;n&#;n ricas&#;yla göç etmiyorlar belki ama söylenen ba&#;ka bir &#;ey de yok. Siirt plakal&#; bir “Toros” araban&#;n üstüne yerle&#;tirilen le&#;enler! Belek’le diyalog da gerçe&#;e uymuyor, zira &#;afiîler köpe&#;e dokunmaz. Ama &#;unu itiraf etmeliyim; dizi o kadar iyi ki insan kusur ar&#;yor!

Pek de sevmedi&#;im &#;smail Hami Dani&#;mend, pek de sevmedi&#;im “Makber”in pek sevdi&#;im tarihli bask&#;s&#;na yazd&#;&#;&#; önsözde büyük eserlerin ha&#;ivle (kusur) büyük eser oldu&#;unu yazar. (Niye akl&#;ma geldiyse &#;imdi!) Abdülhak Hâmid’in bütün edebiyat&#; kusurludur da mevzuya uyan k&#;sm&#;, ha&#;ivli eser i&#;te. “S&#;f&#;r Bir” ha&#;ivden geçilmeyen büyük bir eser. Mesela dizideki polisler polis gibi de&#;il, sosyolog gibi konu&#;up davran&#;yorlar. Oysa “suç”un devlette bir uzant&#;s&#; her zaman vard&#;r.

Cesaret cesaret de bitmek bilmez bir OHAL bu. Belki hepimiz ima ile geçiyoruz. Zaman&#; gelince “bak burada &#;unu demi&#;im; biraz imgesel ama i&#;te anlayana” diyece&#;iz. Bu &#;ekilde zaman&#;nda bir &#;eyi do&#;rudan diyememi&#; olman&#;n yükünü &#;imdiden at&#;yoruz. Öte yandan kimseyi filanca &#;eyi neden do&#;rudan demedi&#;i üzerinden yarg&#;layamay&#;z diye dü&#;ünüyorum. Bu apaç&#;k fa&#;izan, provokatif ve polisin yerine geçmeye hevesli bir dil. Ayn&#; &#;ekilde sadece bugün de&#;il, her zaman ne söylenmedi&#;iyle de&#;il, ne söylendi&#;iyle ilgili olmal&#; diye dü&#;ünüyorum. Bu &#;ekilde “metin merkezli” bir çerçeve içinde kalm&#;&#; olaca&#;&#;z. Bu minvalden bak&#;nca, “S&#;f&#;r Bir” adaletin güçlülerden yana oldu&#;unu biliyor diyebiliriz. O zaman ne yapmal&#;? Formülü basit: Güçlü olmal&#;. Peki nas&#;l?

“S&#;f&#;r Bir”in nas&#;l sorusuna verdi&#;i cevap politik bir sosyoloji içinden gelir. Cevap “dayan&#;&#;ma” ve “ortak bir kimlik” üretmedir. Bu dayan&#;&#;ma ideolojik de&#;il ama politiktir. “Yoksulluk” üzerinden aranan ortak kimlik ise s&#;n&#;fsald&#;r. Bu yüzden Kürt, Arap, Türk-Türkmen, Alevi, Çerkes, Muhacir u&#;aklar&#; ayn&#;la&#;&#;r. Ortak dil, ortamdaki bütün dillerden jestler, telaffuzlar, vurgular, sentaks özellikleri derlemi&#; olan asi bir Türkçedir.

Elbette seçkinlerin dünyas&#; için deh&#;et verici bir atmosferde geçer. Sava&#;, Cio, Özgür, Anafor, Berto, Sars&#;lmaz, Ali&#;, Garip gibileri bir aile olmu&#;tur, fuhu&#; ve uyu&#;turucuya kar&#;&#; dururlar. “Kurtlar Vadisi” gibi racon kesmez, senaristin mikrofonu olmaz, allame laflar etmezler. Bir anlamda &#;stanbul merkezli dizi sektörüne ta&#;radan verilmi&#; güçlü bir cevap diyebiliriz. Merkez dizilerinde hemen her zaman vakit gündüz, mevsim ise bahard&#;r. Ama burada geceyi görürüz daha çok, gecenin örttü&#;ü ne varsa onu görürüz.

&#;iddetin her yere s&#;zd&#;&#;&#; bir hayat&#;n dizisi olan “S&#;f&#;r Bir”, içimizdeki iyili&#;e de&#;er. Gözünü k&#;rpmadan gruplar&#; bütün üyeleriyle öldürenlerden biri olan Anafor’un can çeki&#;en bir sokak köpe&#;ini ac&#; çekmesin diye vurmas&#;na Cio’nun cevab&#; sert bir tokatt&#;r mesela! Kokainman büyükba&#;lara kar&#;&#; çocuksu bir onurla kar&#;&#; dururlar. Bizim gibi zay&#;ft&#;rlar. Bizim gibi birbirlerine tutunurlar. Bir araya her geli&#;imizde ezildi&#;imiz için kendi kö&#;elerimize çekilirken bizi yaralam&#;&#; olan büyükba&#;larla ilgili hayal etti&#;imiz her intikam cümlesini bu çocuklar kurar. Bununla kalmaz kötülerin üstüne giderler. Küçük y&#;lan muamelesi görürken büyük y&#;lanlar&#;n aras&#;na dal&#;p ba&#;lar&#;n&#; ezerler. Efendiyle ilgili intikam hayalimizi gerçe&#;e çevirirler. Bizi isyana sevk ve te&#;vik etmek yerine, bizim yerimize intikam al&#;rlar. Abimiz olmalar&#; bunu gerektirir çünkü.

Dünyalar&#;, e&#;itlikçi ve do&#;rudan bir dünyad&#;r. Okulun, dilin, bask&#;n dinin ve ideolojik ayg&#;tlar&#;n örttü&#;ü her &#;eyin aç&#;p içine bakarlar. Alevi diye “k&#;z verilmeyen” ve bu yüzden sevgilisiyle kaçan delikanl&#;y&#; gidip Antakya’daki marangozhanede bulurlar mesela. &#;ma etmez, “Alevi” derler; telaffuz ederler. K&#;z&#; telli duvakl&#; gelin olarak annesinin evinden ç&#;kar&#;rlar. Farkl&#; ulus ve mezhepler aras&#;ndaki ayr&#;m&#; ortadan kald&#;r&#;rlar. Kürtlerin yas ve bar&#;&#; kültürünü kullan&#;rlar. Kürtlerin mekânsal ve kültürel anlamda insanl&#;&#;a en büyük katk&#;s&#; olan “yas çad&#;rlar&#;”n&#; dola&#;&#;rlar! Seyirciye bir &#;eyi söylemek yerine bir &#;eyi anlat&#;rlar. Onlar&#;n eserinde arad&#;&#;&#;m&#;z de&#;il, buldu&#;umuz formlarla yetiniriz. Her bölümde birkaç Kürdü vah&#;ice öldürmeden uykusu tutmayan psikopat sar&#;&#;&#;n kahramanlar&#;n dizilerine kar&#;&#; “dostuna yaras&#;n&#; gösteren” kara&#;&#;n çocuklar&#;n dizisidir o.

Bir araya gelmekten kaynakl&#; gücü herkese göstermezler. Aksine bu ortakla&#;ma güçlülere kar&#;&#; güçleri ama zay&#;flara kar&#;&#; zay&#;fl&#;klar&#; olur. Giysileri y&#;rt&#;k bir yoksulun önünde diz çöküp hep birlikte a&#;layabilirler. Silahla doldurduklar&#; üç dört araba ile ç&#;kt&#;klar&#; trafikte yapt&#;klar&#; bir hata yüzünden hepsine birden day&#;lanan minyon bir sürücüden özür dileyebilirler. “Erdemli e&#;k&#;ya” olan atalar&#;n&#;n soyundan gelirler. Aralar&#;ndaki ili&#;ki hiyerar&#;ik de&#;ildir. Sava&#; akl&#; temsil eder, ama ona ak&#;l veren çoktur. Cio’ya baba diyen çoktur, ama o da torbac&#;l&#;ktan kurtard&#;&#;&#; çocuklara “babam” diye seslenir. Mahallenin abisidirler ama misafir edildikleri evin reisine abi derler. Birbirinin içine sokulan evlerin duvarlar&#;na benzerler; iki eve birden aittirler.

Etraf&#;n&#; can kula&#;&#;yla dinleyen bir usta olan Kadri Beran Ta&#;k&#;n, &#;stanbul’a hiç gitmezse dünya sinemas&#;n&#;n en &#;iirli yönetmenlerinden biri olur. Bu ekip görünmez ve uzla&#;maz olmay&#; seçerse, sonsuz bozk&#;rlarda esecektir. “Yol uzun, elbet dü&#;ersin” diyen Özgür bir &#;airdir, “Ben karde&#; diye ça&#;&#;rd&#;ysam zaaflar&#;na tak&#;lmam” diyen Anafor ise bir müzisyen. Okumaz yazmazlar ile okur yazarlara gettonun, en alttakilerin, iyi kar&#;lmam&#;&#; çimento kokan sokaklar&#;n sanat&#;yla seslenirler. Öyle Oscar Wilde, Edip Cansever, Birhan Keskin okuyan “Ezel” kahramanlar&#; gibi estetize edilmi&#;, “ayd&#;n senarist”in mikrofonuyla konu&#;an, plaza folkloruyla dolu bir yeralt&#; dünyas&#; yoktur burada.

Esat Bargun ad&#;n&#; ö&#;reniniz mesela. &#;nternetten tesadüfen indirdi&#;i bir programla ba&#;l&#;yor rap müzik yapmaya. Ama öyle toplu konut ya da lojman rapi de&#;il bu, hele okula servisle gidenlerin rapi hiç de&#;il; duygu ve hayat&#;n jestiyle inleyen bir rap. Bilgeli&#;i ya&#;anm&#;&#; bir bilgiden gelen bir rap. Ba&#;kas&#;na de&#;il kendisine seslenen bir rap. Emansipasyona, yani her türlü aidiyetten kurtulmu&#; bir özgürlü&#;e aç&#;lan bir rap. Çocuklu&#;u “kalbinde en derine” gömen bu adamlar için özgürlük, “dost olan&#;n gülü&#;üdür” zira.

Eli klavye gezenler kopyala-yap&#;&#;t&#;r dergilerde manal&#; söz kasmaya baks&#;n, bu adamlar &#;iddetin poetikas&#;n&#; duvarlara çak&#;yor. Çünkü estetik yaln&#;zca iyi &#;&#;&#;kland&#;r&#;l&#;p tefri&#;i ince bir zevkle yap&#;lm&#;&#; salonlarda de&#;il, d&#;&#;lanm&#;&#; bir hayattan da ba&#; verir. Belki yeri tam da oras&#;d&#;r. O zaman &#;imdi reverans için etek uçlar&#;na ya da &#;apka ç&#;karmaya uzanan elleri görelim.

&#;ki çay aras&#;nda bir milyonluk “proje” yapan bir milyoncu sektöre mesafeliler hâlâ. Çok ilgi çekince sektörden sadece teknik deste&#;i kabul etmi&#;ler. Ama bu bile üçüncü sezonda amatörlük rengini, duvarlardaki baz&#; harfleri silmeye yetmi&#;. Bu iyi bir &#;ey de&#;il. Çünkü sektörle anla&#;mak yarat&#;m aç&#;s&#;ndan bir tür ölümdür. Dizideki aile üyelerinin birbirlerine dediklerini diyesi geliyor insan&#;n: “Ölme ha!”

ATV ekranlarında Tomris Giritlioğlu'nun hayat hikayesinin konu edindiği yeni bir dizi başlayacak. Dizinin oyuncu kadrosunda sevilen isimler yer alırken dizinin çekimleri ise Hatay Antakya'da gerçekleştiriliyor