Idrarda Eritrosit Yüksekliği

Şunu en başta belirtmek lazım ki tıpta “kum” diye bir hastalık yoktur. Yan ağrısı, idrarda yanma sızı, idrarın koyu renkte çıkması gibi şikayetlerle doktora başvurulduğunda yapılan idrar tetkikinde kan hücresi (eritrosit) ve/veya kristallerin görülmesi sonucu hastaya “kum döküyorsun” denir. Hem hasta tanı konduğu için rahatlamış olur hem de başka bir araştırmaya ihtiyaç duyulmadan tedaviye başlanır.

Ancak hematüri (idrarda gözle veya tahlilde kan görülmesi) üriner sistem taş hastalığı dışında birçok hastalığa işaret edebilir. İdrarın kırmızı renkte olması rengi kırmızı olan bazı meyve sebzelerin (şalgam, pancar, siyah üzüm, siyah dut vs) yenmesinden sonra, kurşun ve civa zehirlenmelerinde, fenolfitalein içeren bazı müsil ilaçların kullanımında, compazine içeren bazı antipsikotik ilaç alımı, aspirin, kumadin gibi kan sulandırıcı ilaçların kullanımı ve bazı antibiyotiklerin (rifampin gibi) alımından sonra da görülebilmektedir. Bu nedenle idrarda kanama mı var yoksa renk değişikliği mi söz konusu bunun ayrılması gerekmektedir. Bu nedenle yapılacak olan tam idrar tahlilinde bazı yazarlara göre 3 bazılarına göre ise 5’ten fazla kan hücresi (eritrosit) görülmesi “idrarda kan var” diyebilmek için yeterlidir.

İDRARDA KANAMA SEBEPLERİ NELERDİR?

• İdrar yolu taş hastalıkları,
• İdrar yolu enfeksiyonları,
• Glomerulonefritler,
• Polikistik böbrek hastalığı,
• Nörojen mesane,
• İyi huylu prostat büyümesi,
• Böbrek kistleri,
• Travma,
• Böbrek kanseri,
• Mesane kanseri,
• Prostat kanseri,
• Üreter veya üretra kanseri,
• Hematolojik bozukluklar,
• Damarsal anomaliler,
• Egzersiz,
• Ateşli hastalıklar

İLK ÖNCE ŞİKAYETLER SORGULANMALIDIR

İdrarında kanama saptanan hastanın ilk önce şikayetleri sorgulanmalıdır. Ağrı, ateş, bulantı, idrar yaparken yanma, idrarda pıhtı olup olmadığı, hastanın kullandığı ilaçlar, mevcut hastalıkları vs. kaydedilmelidir. Ardından muhtemel sebeplere yönelik tetkikler yapılmalıdır. Yan ağrısıyla beraber idrarda kanama daha çok taş hastalıklarına işaret ederken, idrar yaparken yanma ve idrar tahlilinde lökosit görülmesi ise idrar yolu enfeksiyonunu desteklemektedir. Hasta genç ise ve şikayetleri idrar yolu enfeksiyonu lehine ise ileri tetkik yapılmaya ihtiyaç duyulmayabilir, tedavi sonrası kontrol idrar tahlili yapılarak kanamanın devam etmediği görülmelidir.

Gözle görülür kanama, tekrarlayan mikroskopik kanama ve/veya kanser için risk faktörlerinden en az biri var ise mutlaka ileri radyolojik tetkikler ve sistoskopi yapılmalıdır.

İDRARDA KANAMAYA BAĞLI ÜROLOJİK KANSERLER İÇİN RİSK FAKTÖRLERİ

• 35 yaşından büyük olmak,
• Sigara içmek veya sigara dumanına maruz kalmak,
• Boya ve/veya kimyasal maddelere (benzen, aromatik aminler vb) kronik maruziyet,
• Kronik sistit veya irritatif işeme bulguları,
• Pelvik radyoterapi öyküsü olmak,
• Siklofosfamid gibi kemoteröpedik ilaçlara maruziyet,
• İdrar yollarında uzun süre kalan yabancı cisim (sonda vb. gibi)
• Ağrı kesicilerin uzun süre suistimal edilmesi.

Kanda üre/kreatinin değerinin bakılması ve eğer enfeksiyon düşünülüyorsa idrar kültüründen sonra bu hastaların idrar yollarının radyolojik tetkiklerle görüntülenmesi gerekmektedir. Her ne kadar ilk görüntüleme olarak ultrasonografi pratikte en çok kullanılmakta ise de otörler ilk seçeneğin ilaçsız tüm batın tomografisi olması gerektiğini savunmaktadırlar. Açıklanamayan gözle görülür idrarda kanama, tekrarlayan mikroskopik kanama ve/veya kanser için risk faktörlerinden biri var ise ultrasonografi veya ilaçsız batın tomografisi ve sistoskopi yapılması gerekliliği vardır. Hastanın kanamasının sebebi taş ise tomografi ile %99’un üzerinde tanı konabilmektedir.

Gözle görülen veya mikroskopik hematürisi olan hasta üzerinde yapılan bir çalışmada hastaların %12’sinde mesane kanseri, % 0,7’sinde böbrek tümörü saptanmıştır. Buradan da anlaşılıyor ki idrar kanaması önemsenmeyecek bir durum değildir.

SİSTOSKOPİ ALTIN STANDART OLARAK KABUL EDİLİR

Mesane, prostat ve üretranın (alt idrar kanalı) en iyi görüntüleme yöntemi sistoskopidir. Sistoskopi lokal veya genel anestezi altında fiberoptik cihazlarla üretradan içeriye girilerek gerçek görüntülerle alt idrar yolu organlarının görüntülenmesidir.

Başka bir sebebi olsa bile gözle görülen pıhtılı kanaması olan her hastaya sistoskopi yapılmalıdır. Görüntüleme yöntemleriyle sebebi izah edilemeyen ve özelliklede üriner kanser için risk faktörleri var ise sadece tahlilde görülen kanaması olsa bile sistoskopi yapılmalıdır. Eğer bu yöntemlerle (usg, CT, sitoloji ve sistoskopi) herhangi bir sebep saptanmazsa bile hastaların belli periyodlarla kontrolleri yapılmalıdır.

SİSTOSKOPİ NASIL YAPILIR?

Sistoskopi lokal, spinal veya genel anestezi altında yapılabilir. Lokal anestezi ile sistoskopi yapılmasının avantajı hastaların anestezi (narkoz) almamış olmaları ve işlemden hemen sonra normal işlerine dönebilmeleridir. Spinal veya genel anestezi ile sistoskopinin avantajı ise kanamanın sebebi görülürse buna aynı seansta müdahale edilebilmesidir.

Kanın şekilli elemanlarının yüzde 99'u kırmızı kan hücrelerinden, yani eritrositlerden oluşmaktadır. Halk arasında da alyuvar olarak bilinmektedir. Kemik iliği tarafından üretilmektedir. Akciğerdeki oksijeni hücreye taşır, hücrelerin meydana getirdiği karbondioksiti de geri akciğere ulaştırır. Kırmızı kan hücrelerine rengini veren ise demir mineralidir. Eritrosit nedir? sorusunun yanıtlarını ayrıntılı bir şekilde ele aldık. Eritrosit normal değeri kaç olmalı? İşte detaylar…

ERİTROSİT NEDİR?

Dolaşım sisteminde yer alan kırmızı renkli sıvıya kan denir. Kan diğer sıvılara kıyasla daha koyu renktedir. İnsan vücut ağırlığının neredeyse yüzde 8'i kadarını kan oluşturmaktadır. Kanında yüzde 45'lik kısmını hücresel elementler oluşturmaktadır. Bu kısım içerisinde de halk arasında alyuvar, kırmızı kan hücresi diğer adıyla eritrositler bulunur. Eritrositler hemoglobin taşır. Kişi oksijeni soluduğu anda eritrosit akciğerden solunumu alarak hücrelere taşır. Daha sonra karbondioksiti alarak akciğerlere taşır.

ERİTROSİT KAÇ OLMALI?

Eritrosit testi sonuçları kişinin durumlarına göre yorumlanır. Kişinin yaşı, gebelik durumu, cinsiyeti önemlidir. Eritrosit normal değeri şu şekildedir:

• Kadınlarda RBC Değeri: 1 mikro litre başına 4,2 ila 5,4 milyon adet RBC
• Erkeklerde RBC Değeri: 1 mikro litre başına 4,7 ila 6,1 milyon eritrosit
• Yenidoğanlarda RBC Değeri: 1 mikro litre başına 4,8 ila 7,2 milyon alyuvar
• Çocuklarda RBC Değeri: 1 mikro litre başına 4,6 ila 4,8 milyon RBC
• Gebelik Döneminde RBC Değeri: Hamileliğin ilk trimesterinde mikro litre başına 3,42 ila 4,55 milyon olan eritrosit miktarı 2. trimesterda 2,81 ila 4,49 milyon, 3. trimesterda ise 2,72 ila 4,43 milyon olması gerekir.

ERİTROSİT DAĞILIM GENİŞLİĞİ

Eritrosit dağılım genişliği kısaca RDW olarak adlandırılır. Yani kırmızı kan hücrelerinin büyüklük ve hacim farkını ölçmek için kullanılır. Eritrosit dağılım genişliği kısaca bir kan testidir. RDV kan testi tam kan sayımı testinin bir parçası olarak belirli hastalıklara tanı konulmasında yardımcı olur.

İDRARDA ERİTROSİT DÜŞÜKLÜĞÜ

Eritrosit değeri normal olması vücut için çok önemlidir. Eritrosit değerinin düşüklüğü durumunda bazı hastalık belirtileri görülebilir. Bazı hastalıklar kendini eritrosit düşüklüğü olarak gösterir. Eritrosit düşüklüğü kan içerisinde yeterince hemoglobin bulunmadığının göstergesidir. Eritrosit düşüklüğü ile kişide halsizlik, yorgunluk, baş dönmesi, düzensiz kalp atışları, göğüs ağrıları, ciltte bir takım rahatsızlıklar meydana gelebilir. Eritrosit düşüklüğüne yol açan etkenlerden bazıları şunlardır:

• Anemi türleri
• Bazı böbrek hastalıkları
• Epilepsi
• İç ya da dış kanama
• Multipl miyelom
• Bakır
• Folik asit eksikliği
• B6 veya B12 eksikliği
• Gebelik
• Lösemi
• Tiroit bozuklukları
• Yetersiz beslenme
• Demir eksikliği
• Kemik iliği yetmezliği
• Kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar

İDRARDA ERİTROSİT YÜKSEKLİĞİ

Eritrosit değerinin normal aralıktan yüksek olması durumunda bazı rahatsızlıklar baş gösterecektir. Vücut hücrelerine taşınan oksijen ve akciğerlere taşınan karbondioksit rutin düzeninde bozulmalar meydana gelmişse eritrosit yüksekliğinden dolayı olabilir. Kemik iliğinden fazla eritrosit üretilmesine bağlı olarak ortaya çıkar. Kişide eklem ağrıları, bulanık görme, uyku bozukluğu, göğüs ağrıları, avuç içi hassasiyet gibi belirtiler görülür. Eritrosit değerini yükselten farklı etkenlerde olabilir. Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

• Kemik iliği hastalıkları
• Sigara kullanımı
• Bazı ilaçların kullanımı
• Protein artırıcılar
• Doping kullanımı
• Uyku apnesi
• Pulmoner fibrozis
• Hemoglobinopati
• Kalp damar hastalıkları
• Bazı böbrek hastalıkları
• Dehidrasyon
• Yüksek rakımlı yere çıkmak

İdrarda her büyük büyütme alanında üçten fazla yada 1 mm3 idrarda taneden fazla eritrosit bulunması patolojik kabul edilir ve buna hematüri denir. Hematüriler çeşitli şekillerde sınıflandırılabilirler. Hematüri, gözle görülüp görülmemesine göre makroskobik yada mikroskobik olarak adlandırılır. Hematüri, tek başına bir semptom olabildiği gibi ağrı, ateş ve miksiyona ilişkin semptomlarla birlikte olabilir.

Hematüriler idrarda görülme zamanına göre inisiyal, total yada terminal olarak adlandırılır. Makroskobik hematürilerde bunların ayırımı gözle idrarın hangi kısmının daha koyu gözlendiği görülerek yapılabilir. Mikroskobik hematürilerde yada gözle ayrılamayan makroskobik hematürilerde üç bardak testi yapılır. İdrar ilk, orta ve son kısım şeklinde bardaklara sırasıyla alınır. Eritrositler ilk bardakta yoğun ise inisiyal, son bardakta yoğun ise terminal hepsinde eşit ise total hematüriden sözedilir. İnisiyal hematüriler genellikle üretra, prostat ve seminal vezikülden; terminal hematüriler posterior üretra, mesane boynu yada trigondan; total hematüriler ise mesane düzeyi yada üst üriner sistemdeki patolojilerden köken alır.

Hematüri, üriner sisteme bağlı nedenlerle oluşabildiği gibi üriner sistem dışı nedenlerde de görülebilir. Her kırmızı görülen idrar hematüri olarak kabul edilmemelidir. İdrarda eritrosit bulunması dışındada idrar rengi kırmızı gözlenebilir. Bunlar arasında; aşırı egzersiz, vajinal kanama, sistemik enfeksiyon hastalıkları, akut apandisit, akut divertikül, dekompanse kalp ve solunum hastalıkları, aşı ve serum uygulamaları sayılabilir. Alınan bazı ilaçlar ( azo boyalı antibiyotikler, bazı analjezikler), idrara kırmızı renk veren bazı pigmentler (hemoglobülin, myoglobülin, bilirubin), bazı gıdalar sayılabilir. Gerçek hematüri nedenleri arasında ise; glomerülonefritler, kanserler, üriner sistem taş hastalığı, üriner sistem enfeksiyonları, polikistik böbrek, nörojen mesane, benign prostat hiperplazisi, renal kistler, üretral karünkül, travmalar, hematolojik bozukluklar, vasküler anomaliler sayılabilir. Tanı: Hastanın şikayeti ve hikayesi dinlendikten sonra fizik muayene ve idrar analizleri yapılır. Hematürinin kaynağını saptamak için daha ileri tetkiklere ihtiyaç vardır. Bunlar ultrasonografi (US), intravenöz ürografi (IVU), sistoskopi, idrar sitolojisi ve gerekirse bilgisayarlı tomografi (BT) yada magnetik rezonans görüntüleme (MRI) kullanılabilir.

Ayırıcı Tanı: Pseudohematüri ve gerçek hematüriye neden olan hastalıkları ayırıcı tanıda düşünmek gerekiyor. Mikroskobik inceleme ayırıcı tanıda yardımcı olur.

Ağrılı hematüriler genellikle üriner sistem taş hastalığında ve üreterlerin pıhtı ile tıkanması sonucu görülür. Ağrısız hematüriler ise özellikle ileri yaşlarda üretelyal sistem ve böbrek tümörlerini akla getirmelidir. Ağır egzersiz yapanlarda ağrısız geçici hematüriler gözlenmektedir.

Çocukta mikroskobik hematüri, böbreğin yapısal anomalileri, tümörü veya taşıyla birliktedir. İnfantil tip polikistik böbrek hastalığında hematüriyle birlikte proteinüri silendirüri de bulunur.

Etyolojik sebebe yönelik medikal yada cerrahi tedavi uygulanır.