En Sıcak Gezegen

Genel Kültür

Bilim

Venüs'ün Neden Güneş Sisteminde Bulunan En Sıcak Gezegen Olduğunu Biliyor muydunuz?

Ortalama sıcaklıklara bakacak olursak, yenilmez bir yüksek sıcaklık şampiyonu Venüs diyebiliriz.

Peki neden Venüs en sıcak gezegendir?

Başka hiçbir gezegen ortalama sıcaklık açısından Venüs ile yarışamazken, konuma özgü sıcaklık arıyorsak seçebileceğimiz çok sayıda yer vardır.

Sıcaklık söz konusu olduğunda volkanlar da dikkate alınmalıdır.

Venüs'ten daha sıcak gezegenler bulmak istiyorsak, Güneş Sisteminin çok ötesine bakmamız gerekiyor.

Bu içerikler de ilginizi çekebilir

En sıcak ve en soğuk gezegenler hangileridir? Güneş Sisteminin En Sıcak ve En Soğuk Gezegenleri bugünkü merak konumuz. Bildiğiniz gibi sistemin kütlesinin büyük çoğunluğu Güneş&#;tedir. Güneş sisteminin tüm bileşenleri yıldız Güneş&#;in etrafında döner. Güneş Sistemi olarak bilinen sistemimiz, adını güneşimiz veya yıldızımız olan Sol&#;dan almıştır. Gezegenimiz de dahil olmak üzere diğer her şey, yörünge adı verilen yer çekimi kuvvetiyle güneşe bağlıdır. Güneş sistemindeki en soğuk gezegende bu yörüngede yer almaktadır.

Güneş sistemi, güneşin etrafında dönen tüm gezegenler, aylar, asteroitler, kuyruklu yıldızlar ve diğer uzay enkazlarından oluşur. 8 büyük gezegen, dev gezegenler ve karasal gezegenler olarak sınıflandırılıyor. Dört küçük iç sistem gezegeni, Merkür , Venüs , Dünya ve Mars esas olarak kaya ve metalden oluşan karasal gezegenlerdir. Dört dış sistem gezegeni adı verilen gezegenler ise karasallardan önemli ölçüde daha büyük olan dev gezegenlerdir .

En büyük iki gezegen, Jüpiter ve Satürn’dür ve esas olarak hidrojen ve helyumdan oluşan gaz devleridir; en dıştaki iki gezegen, Uranüs ve Neptün ise su, amonyak ve metan gibi uçucular olarak bilinen hidrojen ve helyuma kıyasla, nispeten yüksek erime noktalarına sahip maddelerden oluşan buz devleridir.

Gezegenlerdeki sıcaklıklar ise güneşe ve diğer faktörlere bağlıdır. Güneş’e daha yakın olanlar genellikle daha sıcakken Güneş’ten uzaklaştıkça gezegenlerin sıcaklıkları da düşer. Güneş sistemimizin yaşının ise milyar yıl olduğuna inanılıyor. Ne kadar muazzam öyle değil mi? &#;En soğuk gezegen hangisidir?&#;, &#;Güneşe en yakın gezegen hangisidir?&#;, &#;güneş sisteminin en soğuk gezegeni hangisidir?&#;, &#;güneş sistemindeki en sıcak gezegen hangisidir?&#; ve benzeri soruları merak ediyorsanız yazımız sizi bekliyor.

İşte Güneş Sistemindeki En Sıcak ve En Soğuk Gezegenler tam liste! Keyifli okumalar..

Gezegenlerdeki Ortalama Sıcaklıklar

Gezegen yüzey sıcaklıkları, bir gezegen Güneş&#;ten uzaklaştıkça soğuma eğilimindedir. Venüs bu kuralda bir istisnadır, çünkü Güneş&#;e yakınlığı ve yoğun atmosferi onu güneş sistemimizin en sıcak gezegeni yapar. Güneş sistemimizdeki gezegenlerin ortalama sıcaklıkları sırasıyla aşağıdaki gibidir;

1. Merkür &#; Gündüz °F (°C), Gece °F (°C)2 Venüs &#; °F (°C)
3. Dünya &#; 61°F (16°C)
4. Mars &#;  eksi 20°F (°C)
5. Jüpiter &#;  eksi °F (°C)
6. Satürn &#;  eksi °F (°C)
7. Uranüs &#;  eksi °F (°C)
8. Neptün &#;  eksi °F (°C)
9. Plüton &#;  eksi °F (°C)

En Sıcak Gezegen

Güneşten sonraki ikinci gezegen ve Dünya&#;nın en yakın komşusu olan Venüs, aydan sonra gece gökyüzündeki en parlak nesnedir. Venüs, güneşe Merkür&#;den iki kat daha uzak olmasına rağmen, güneş sistemimizin en sıcak gezegenidir.  Evet doğru! Güneşe en yakın gezegen olmasına rağmen, Merkür güneş sistemimizdeki en sıcak gezegen değil. Peki neden bu böyle? Venüs&#;ün atmosferi neredeyse tamamen çok iyi bir sera gazı olan karbondioksitten oluşur. Venüs, güneş sistemimizdeki en sıcak gezegendir, çünkü güneşten gelen ısının tekrar uzaya kaçmasını engelleyen karbondioksit ve diğer gazlardan oluşan kalın bir bulut tabakasıyla kaplıdır. Gezegenin güneşten gelen ısıyı emmeye devam etmesinin ve giderek daha fazla ısınmasının nedeninin bu olduğu varsayılmaktadır. Venüs, ortalama Fahrenheit yani santigrat derece sıcaklığa sahiptir. Venüs&#;ün atmosferi o kadar yansıtıcıdır ki gezegen güneş enerjisinin sadece % 2,5&#;ini emer ( Dünya için bu oran %50&#;dir). Çok azı yüzeye ulaştığından, güneşin etrafında dönerken Venüs küresi boyunca sıcaklıkta çok az değişiklik olur.

En Soğuk Gezegen

Güneş sistemimizdeki en soğuk gezegen Neptün&#;dür. Neptün, Güneş&#;e olan uzaklığı en fazla olan gezegendir ve güneşin yaydığı ışınlardan çok azını alır veya hiç ısı almaz. Bu nedenlerden dolayı sahip olduğu ortalama sıcaklık oldukça düşüktür. Fahrenheit yani santigrat derecedir ve büyük ölçüde buz ve donmuş maddeden oluşur. Neptün güneşten o kadar uzaktadır ki -yaklaşık 2,8 milyar mil- insan gözüyle görülemeyen tek gezegendir.  16 saat hızla dönen uçucu bir gezegendir. Bu ve dondurucu sıcaklıkları nedeniyle Neptün, bildiğimiz şekliyle yaşamı sürdüremez.

Gezegenler

1) Venüs

• Yapı: Karasal gezegen
• Güneşe Uzaklık: ,2 milyon kilometre
• Ekvator çapı: km
• Kutup çapı: km
• Ekvator çevresi: km
• Yörünge mesafesi: km
• Kütle: × 10 üzeri güç 24
• Güneş ışığının güneşten gezegene ulaşma süresi: 6 dakika
• Yüzey sıcaklığı: santigrat derece
• Devrim zamanı: Dünya günü
• Atmosfer: Manyetosfer
• Uydular: Uydu yok

Güneş sisteminin en sıcak gezegeni olan Venüs, güneşten sonraki ikinci gezegendir. Galileo Galilei, bu gezegeni teleskopuyla gözlemleyen ve bulguları kaydeden ilk gökbilimciydi. Bu gezegen gökyüzündeki en parlak gök cismi olduğu için adını Yunan Tanrıçası, Afrodit ve Roma tanrıçası Venüs&#;ten almıştır. Emdiği güneş ışığının yaklaşık %70&#;ini yansıttığı için oldukça yoğun bir şekilde parlar. Venüs retrograd dönüşe sahiptir, yani doğudan batıya saat yönünde hareket eder. Venüs ile ilgili bir gerçek, gündüz ve gece sıcaklıklarının aynı olmasıdır.

2) Merkür

• Yapı: Karasal gezegen
• Güneşe Uzaklık: milyon kilometre
• Ekvator çapı: km
• Kutup çapı: km
• Ekvator çevresi: km
• Yörünge mesafesi: km
• Kütle: × 10 üzeri güç 23
• Güneş ışığının güneşten gezegene ulaşma süresi: dakika
• Yüzey sıcaklığı: ila santigrat derece
• Devrim zamanı: 88 Dünya günü
• Atmosfer: İnce ekzosfer ve manyetosfer. Ekzosfer helyum, oksijen, sodyum ve potasyum içerir.
• Uydular: Uydu yok

Güneşe en yakın gezegen olan Merkür, teleskop kullanmadan dünyadan görülebilir. Bu gezegeni teleskopla gözlemleyen ilk kişi Galileo Galilei&#;dir. Merkür saniyede yaklaşık 47 kilometre hızla hareket eder. Bu gezegenin yüzeyi, Dünya&#;nın doğal uydusu olan ayın yüzeyine çok benzer.

3) Dünya

• Yapı: Karasal gezegen
• Güneşe Uzaklık: milyon km (1AU)
• Ekvator çapı: 12, km
• Kutup çapı: km
• Ekvator çevresi km
• Yörünge mesafesi: km
• Kütle: milyar kg
• Güneş ışığının güneşten gezegene ulaşma süresi: 7 dakika
• Yüzey sıcaklığı: ila 58 santigrat derece
• Devir zamanı: Dünya günü
• Atmosfer: Azot, oksijen, karbondioksit ve diğer gazlardan oluşur
• Uydular: Ay

Güneş sistemindeki en büyük beşinci gezegen olan Dünya, en sıcak üçüncü gezegendir. Güneş sisteminde yaşamın gözlemlendiği tek gezegendir. Toprak adı, terra madde anlamına gelen Yunanca “Gaia” kelimesinden türetilmiştir. Adının Roma dilinde verimli toprak anlamına gelen “Tellus” kelimesinden ilham aldığına da inanılıyor. İçinde bulunduğumuz ve canlı yaşamına en uygun olan gezegendir.

4) Mars

• Yapı: Karasal
• Güneşe Uzaklık: milyon km
• Ekvator çapı: 6, km
• Kutup çapı: km
• Ekvator çevresi: km
• Yörünge mesafesi: km
• Kütle: x 10 üzeri güç 23 kilogram
• Güneş ışığının güneşten gezegene ulaşma süresi: 13 dakika
• Yüzey sıcaklığı: – 87 ila -5 santigrat derece
• Devrim zamanı: Dünya günleri
• Atmosfer: Karbondioksit, argon ve azot gazlarından oluşur
• Uydular: İki (Phobos & Deimos)

Adını Yunan savaş tanrısından alan Mars&#;ın bir zamanlar suya sahip olduğuna inanılıyor. Birkaç gökbilimci, bu gezegenin şu anda bile suyu olduğuna inanıyor. Gezegen, demir, nikel ve eser miktarda kükürtten oluşan yoğun bir çekirdeğe sahiptir. Gezegen yüzeyinde kraterler, ovalar ve volkanlar gözlemlenmiştir. Hala hayat bulgusu aranmaya devam edilen gezegenlerden en popüler olanıdır.

5) Jüpiter

• Yapı: Gaz Devi
• Güneşe Uzaklık: 5,2 AU (Astronomik Birimler)
• Ekvator çapı: km
• Kutup çapı: km
• Ekvator çevresi: km
• Yörünge mesafesi: km
• Kütle: milyar kg
• Güneş ışığının güneşten gezegene ulaşma süresi: dakika
• Yüzey sıcaklığı: santigrat derece
• Devrim zamanı: Dünya günü
• Atmosfer: Amonyak kristalleri ve amonyum hidrosülfür bulutları içerir
• Uydular: Dört önemli uydusu olan 67 uydu (Io, Europa, Ganymede ve Calisto)

Jüpiter, güneşten en sıcak beşinci ve beşinci gezegendir. Merkez yıldızdan oldukça uzak olmasına rağmen, günü sadece 10 saatten oluşuyor. Bu, dünyadaki bir günün Jüpiter&#;de iki buçuk gün olabileceği anlamına gelir. Bu gezegenin manyetik alanı, dünyanın manyetik alanından 20 kat daha güçlüdür. Jüpiter&#;in büyüklüğü dünyanın büyüklüğüne eşittir.

6) Satürn

• Yapı: Dev gaz
• Güneşe Uzaklık: AU
• Ekvator çapı: km
• Kutup çapı: km
• Ekvator çevresi: , km
• Yörünge mesafesi: km
• Kütle: milyar kg
• Güneş ışığının güneşten gezegene ulaşma süresi: dakika
• Yüzey sıcaklığı: santigrat derece
• Devrim zamanı: Dünya yılı
• Atmosfer: Amonyak, amonyak sülfür ve su içerir
• Uydular: 62, üç önemli uydusu (Titan, Rhea ve Enceladus)

Satürn, 30&#;dan fazla halkası olduğu için halkalı gezegen olarak da bilinir. Normal bir teleskopta 3&#;e kadar, güçlü bir teleskopta ise 8&#;e kadar halka görebilirsiniz. Bu gezegenin güneş etrafında dönmesi yaklaşık 30 dünya yılı alır. Ancak kendi ekseni etrafında saatte döner. Satürn&#;ün uydusu Titan, Merkür&#;den daha büyüktür. Bu gezegen, dünyanın ağırlığının yaklaşık 95 katı ağırlığındadır.

7) Uranüs

• Yapı: Buz devi
• Güneşe Uzaklık: AU
• Ekvator çapı: km
• Kutup çapı: 49, km
• Ekvator çevresi: km
• Yörünge mesafesi: 2,,, km
• Kütle: milyar kg
• Güneş ışığının güneşten gezegene ulaşma süresi: dakika
• Yüzey sıcaklığı: santigrat derece
• Devrim zamanı: Dünya yılı
• Atmosfer: Hidrojen ve helyum içerir
• Uydular: 13 uydu, 5 kayda değer uydu (Oberon, Titania, Miranda, Ariel ve Umbriel)

Güneş sistemimizin yedinci gezegeni olan Uranüs, yılında William Herschel tarafından resmen tanımlandı. Bu gezegen, Yunan Tanrısı Ouranos&#;un adını almıştır. Venüs gibi doğu-batı yönünde kendi tarafında döner. Bu gezegenin bilinen 13 halkası ve 27 gözlemlenen doğal uydusu vardır.

8) Neptün

• Yapı: Buz devi
• Güneşe Uzaklık: 30 AU
• Ekvator çapı: km
• Kutup çapı: 48, km
• Ekvator çevresi: km
• Yörünge mesafesi: km
• Kütle: milyar kg
• Güneş ışığının güneşten gezegene ulaşma süresi: saat
• Yüzey sıcaklığı: santigrat derece
• Devrim zamanı: Dünya yılı
• Atmosfer: Metan, hidrojen ve helyum içerir
• Uydular: 1 önemli uydu ile 14 (Triton)

Bu devasa buz devi gezegen, bilinen 14 doğal uyduya ve tüm gezegenler arasında en hızlı rüzgar hızlarına sahip. Bu gezegenin ilk kaydı, gökbilimciler Urbain Jean Joseph Le Verrier ve Johann Galle tarafından 23 Eylül &#;da yapıldı. Uydusu Triton, retrograd rotasyona sahip tek doğal uydudur. Uzak gökyüzündeki parlak ışıklar her zaman ilgimizi çekmiş ve hayal gücümüzü büyülemiştir. Eski zamanlardan beri, gökbilimciler, içinde ne olduğu ve nasıl oluştuğu hakkında daha fazla bilgi edinmek için evrenin sonsuz genişliğini araştırıyorlar.

Gezegenlerin Renkleri Neler? Gezegenler Nasıl Oluştu?

This post is also available in: English

Güneş'e daha yakın olan gezegenler doğal olarak daha sıcak olması ve Güneş'ten daha uzaktaki gezegenler daha soğuk olması tahmin edilebilir ama öyle bir istisnai durum var ki duyunca şaşırabilirsiniz. Merkür Güneş'e en yakın gezegendir, Venüs ise ikinci en yakın gezegendir. Yine de Venüs, Merkür'e kıyasla daha sıcak bir gezegendir. Yine de Venüs, Merkür'e kıyasla daha sıcak bir gezegendir. Bunun nedeni, Venüs üzerindeki "kaçak sera etkisinin" sonucu diyebiliriz. Çünkü Güneş'ten gelen ısının çoğunu hapseden kalın bir karbondioksit örtüsü vardır. Bu durum Venüs atmosferinden kaynaklanmaktadır. Bu atmosferden dolayı, Venüs, Merkür'e kıyasla daha yüksek bir sabit yüzey sıcaklığına sahiptir.

EN SICAK GEZEGEN

Gezegenler içerisindeki Venüs çok yoğun bir atmosfere sahiptir. Bu atmosfer sonucunda da ısıyı bir sera gibi hapseder. Güneş sistemimizdeki en sıcak gezegen, yaklaşık ° C ( ° F) sıcaklıkla Venüs'tür. Peki, bunun nedeni nedir? Bunun nedeni, Venüs'ün kaçak sera etkisine neden olan kalın Karbondioksit atmosferidir.

Bilinen evrenin en sıcak iki gezegeni olan KELT 9b ve Kepler 70b ile tanışın. Sırasıyla yaklaşık ve kelvin derece sıcaklıkta olan bu gezegenler kendilerini keşfeden teleskopların adıyla anılıyor: KELT yer teleskopu ve Kepler uzay teleskopu. Peki bu dünyalar neden bu kadar sıcak ve Türk üniversitelerinde ucuz teleskoplar yardımıyla yeni gezegenler keşfederek öğrencilerimize astronomiyi nasıl sevdiririz? Birlikte görelim.

Sıcaktan buharlaşıyor

Astronomlar yılında bilinen evrenin en sıcak gaz devini bulduklarını duyurdular. Bu gaz devi, güneşe bakan yüzünde kelvin dereceyi ( santigrat) aşkın yüzey sıcaklığıyla yıldızına çok yakın dönen ve bu yüzden de atmosferi hızla buharlaşmakta olan KELT 9b gezegeniydi.

Dünya’dan ışık yılı uzakta olan KELT 9b, gezegenler katalogunda süper sıcak Jüpiter sınıfına giriyor ve Güneş’ten 2 kat ağır olan A tipi bir yıldızın çevresinde dönüyor.

İlgili yazı: Pencereye Takılan Saydam Güneş Panelleri

Morötesi gezegen

Yıldızına ortalama uzaklığı sadece 5 milyon bin km olan bu öte gezegen (Merkür yörüngesinin 10’da biri), yerel güneşten gelen yoğun morötesi ışın (UV) bombardımanına maruz kalıyor. Kısacası hayata en düşman dünyalar arasında yer alıyor:

KELT 9b gibi sıcak Jüpiterler, her şeyden önce yerel güneşin yoğun radyasyon alanının içinde yer aldıkları için hayata elverişli değiller. Buna titanyumu bile eritecek kadar yüksek sıcaklığı, zehirli havayı ve erimiş demir yağmurlarını eklersek KELT 9b’nin, ölü doğan yıldızlar sınıfına giren kahverengi cücelerden bile daha ölümcül olduğunu görüyoruz.

İlgili yazı: Güneş Sisteminde Hayata Uygun 8 Okyanus Dünyası Var

Balon gibi şişen gezegen

Doğrusu Jüpiter gibi bir gaz devine, yani güneş sistemindeki diğer gezegenlerin toplam ağırlığından daha ağır ve büyük olan bir dünyaya “şişman gezegen” demek pek mantıklı değil. Gaz devleri tanım olarak büyük gezegenler.

Ancak, sıcak Jüpiterler bu sıfatı hak ediyor; çünkü yüzde 90 oranında gazdan oluşan bu dünyalar, güneşin yakıcı sıcaklığında kavrularak iyice genleşiyor ve balon gibi şişiyorlar. KELT 9b de Jüpiter’den 2,88 kat ağır olmasına karşın tam 1,8 kat daha büyük bir gezegen. Çok ağır olduğu için kendi üzerine çökerek sıkışması gerektiği halde bu kadar büyük olmasının sebebi ise aşırı sıcaktan genleşmesi.

Elbette güneşe yalnızca 5 milyon km uzakta döndüğü için aynı zamanda gelgit kilidi yemiş olmalı; yani büyük olasılıkla gezegene hep aynı yüzünü gösteriyor. Bu da güneşe bakan tarafının santigrattan daha sıcak olması demek. Yine de sıcaklığın dağılımı açısından KELT 9b’nin gaz devi olduğunu unutmayalım:

Sıcak Jüpiterlerin güneş gören yüzünde çıkan rüzgarlar karanlık yüze doğru sesten 2 kat hızlı esiyor. Bu sebeple gezegenin arka tarafını da ısıtıyor ve karanlık yüzün donmasını önlüyor. Özetle KELT 9b’nin güneşe bakmayan yüzünün sıcaklığı da kelvin dereceye ulaşıyor (0 kelvin = ,15 santigrat).

İlgili yazı: İnternetinizi Uçuracak En İyi 10 Modem

Peki atmosferinde su var mı?

Gaz devleri Dünya gibi kayalık gezegenler olmadığı için okyanuslarla kaplı olmaları tabii ki imkansız. Öte yandan, Jüpiter gibi Dünya’dan kat daha ağır olabilen gaz devleri, genellikle gezegenimizden yüzlerce kat daha fazla su içeriyor. Sadece su kütlesi, gaz devlerinin toplam kütlesinin çok küçük bir kısmını oluşturuyor ve su buharı da atmosfere seyrek dağılmış oluyor.

KELT 9b de bu açıdan istisna sayılmaz; yani büyük olasılıkla güneşe uzakta oluştu ve tıpkı Jüpiter’in bebekliğinde yaptığı gibi Güneş’e doğru göç etti. Tabii bizim Jüpiter’in hayatını Satürn kurtardı. Satürn oluşunca Jüpiter’i Güneş’ten uzağa çekti. Hatta göçmen Jüpiter bu süreçte Dünya’nın oluşmasını sağladı!

KELT 9b gezegeni de güneşten uzakta oluştuysa eski soğuk yörüngesindeki su moleküllerinin büyük kısmını üstüne çekmiş olmalı. Gerçi kaç milyon yıldır yıldızına bu kadar yakın döndüğünü bilmiyoruz; ama KELT 9b, sadece milyon yaşında olan genç bir A sınıfı beyaz devin çevresinde dönüyor. Dolayısıyla oluşumundan bu yana içerdiği suyun önemli bir kısmını atmosferinde koruyor olmalı.

İlgili yazı: Gerçek Adem: ilk insan ne zaman yaşadı?

Ne kadar hızlı buharlaşıyor?

KELT 9b buharlaşma nedeniyle saniyede 10 milyon ton atmosfer kaybediyor. Bu nedenle KELT 9b’nin sıcak yüzünde su, metan ve karbondioksit molekülü bulunmuyor; fakat bu moleküller büyük olasılıkla karanlık yüzde varlığını koruyor.

Yine de KELT 9b birkaç yüz milyon yılda tümüyle buharlaşabilir. Sonuçta normal boyunun 3 katına kadar genleşerek şişmiş bir gezegen ve hızla buharlaşan seyrek bir atmosferi var.

Ayrıca sıcak güneş, yüksek foton basıncı yaratan morötesi ışınlar saçıyor ve KELT 9b atmosferini sadece güneş rüzgarıyla değil, ışık gücüyle de uzaya üflüyor. Bu faktör buharlaşmayı hızlandırıyor. Öyle ki KELT 9b yıl içinde tümüyle buharlaşabilir ve geriye Dünya’dan 10 kat büyük olan kayalık bir çekirdek kalabilir.

İlgili yazı: Düz Dünya Teorisini Çürüten 12 Kanıt

Rekor kıran gezegen

KELT 9b bildiklerimiz içinde güneşe en yakın dönen ikinci gezegen. Bu açıdan sadece PSR Jb kod adlı çılgın dünyanın gerisinde kalıyor. Bu garip gezegen ise güneşe sadece bin km uzakta (yani Dünya-Ay uzaklığının 1,5 katı mesafede) dönüyor ve bir turunu 2 saatte tamamlıyor!

Devrik dünya

KELT 9b’nin gariplikleri bununla da kalmıyor: Doppler tomografisi tekniğini kullandığımızda, gezegenin neredeyse yan yattığını ve ekvator çizgisi üzerinde döndüğünü görüyoruz. Kısacası göbeği üzerinde dönen devrik bir gezegen bu.

Bu bağlamda Doppler tomografisi hem kendi çevresinde hem de güneşin çevresinde dönen gezegenler için kullanılıyor. Devinme sürecinde gezegenin kuzey kutbu yıldıza az yaklaşırken güney kutbu da az uzaklaşıyor. Mesafe değişikliklerine bağlı küçük farkı ise gezegenden yansıyan güneş ışığının mavi bandına bakarak ölçüyoruz.

Aslında Dünyamız için de aynı mantık geçerli; ama gezegenimizde 1 yıl gün sürüyor ve eksen eğikliğimiz sınırlı olduğu için yaz ve kış gündönümlerinde, kuzey kutbuyla güney kutbu arasında Güneş’e bakış açısı bakımından büyük bir değişiklik olmuyor.

KELT 9b ise yıldızın etrafında sadece 1,5 günde deviniyor ve işte bu sayede işi kolaylaşan Doppler tomografisi, gezegenin neredeyse tümüyle yan yatmış olduğunu gösteriyor.

İlgili yazı: Kodlama İçin En Gerekli 16 Programlama Dili

KELT 9b kavrularak yok olacak

KELT 9b’nin yıldızı Güneş’ten 2,5 kat kütleli olduğu için hızlı yanıyor ve sadece milyon yıl içinde kırmızı dev evresine girecek. Bu aşamada yıldız da sıcaktan kavurduğu gezegen gibi şişecek ve KELT 9b’yi yutarak yok edecek.

Ancak, yazımızın konusu olan KELT 9b adını nereden alıyor derseniz kendini keşfeden teleskoptan alıyor derim:

Vanderblit Üniversitesi, bu sıcak Jüpiter dünyasını Kilo-Derece Taramalı Çok Küçük Teleskopla (KELT) keşfetti. Türkler Jüpiter Benzeri Öte Gezegen Buldu yazısında anlattığım gibi, Ankara ve Ege Üniversitesi de Rusya’dan aldığımız 1,5 metrelik bir teleskopla uzayda öte gezegen arıyor.

İlgili yazı: Dünyanın Derinliklerinde Yeraltı Okyanusu Bulundu

Türk Üniversitelerine çağrı

Bizim üniversitelerimiz de sadece 75 bin dolara KELT teleskopları satın alabilirler. Sonra da üniversite öğrencilerini atölyede çalıştırarak bunlara bilgisayar kontrollü motorlu kundak takmalarını sağlayabilirler.

Böylece hem öğrenciler mühendislik öğrenirler, hem de motorlu teleskoplar sayesinde 8 ila kadirden on binlerce yıldızın çevresinde dönen binlerce sıcak Jüpiter keşfedebilirler. Bunun için de TESS uzay teleskopu yazısında anlattığım yıldız gölgeleme tekniğini kullanabilirler (Zaten TESS dünya benzeri gezegenlerin yanı sıra KELT 9b gibi sıra dışı dünyaları da gözlemleyecek).

KELT teleskopu sadece bin TL

Gerçekten de bir üniversite için bin TL ne ki? Bu parayla İstanbul’da yeni inşa edilen düzgün bir ev satın almakta zorlanırsınız. Oysa üniversiteler özerk olursa bu parayı bağış yoluyla kolayca toplayabilirler (Sonuçta her üniversite İTÜ’nün imkanlarına sahip değil, ama sınırlı bütçeyle bile yapılacak çok şey var).

İlgili yazı: Mobil İnternette Video İzleme Rehberi

Gelelim evrenin en sıcak gezegenine

Kepler 70b, kelvin derecelik ( santigrat) yüzey sıcaklığıyla kelvin derecelik Güneşimizden çok daha sıcak ve B tipi bir altcüce yıldızın çevresinde Kepler 70c gezegeniyle birlikte dönüyor. Kepler 70b, Güneş’in yarısı kadar ağır olmakla birlikte, yüzey sıcaklığı 27 bin kelvin dereceye yaklaşan bu yıldıza bin km mesafede dönüyor ve bir turunu 5,7 saatte tamamlıyor.

Kırmızı dev artığı

Kepler 70 b ve c’nin okuduğunuz yazıya konu olmasını gerektirecek çok ilginç bir özelliği var ve bunun aşırı sıcak olmalarıyla pek bir ilgisi yok: Yazıya dahil olmalarının asıl sebebi, bu öte gezegenlerin kırmızı dev aşamasına giren ana yıldızın şişme evresinden sağ salim çıkmış olmaları. Şöyle anlatalım:

Güneşimiz nükleer yakıtını bitirip kırmızı dev evresine girdiği zaman şişerek Merkür, Venüs ve Dünya’yı yutacak. Kepler 70 gezegenleri de yıldız şiştiği zaman iki lokmada yutuldular. Yıldızın atmosferinin içine dalarak binlerce yıl boyunca yıldızın içinde kaldılar.

Ancak yok olmadılar

Daha doğrusu geriye kömürleşmiş kalıntıları kaldı. Bilim insanlarına göre bu gezegenler eskiden birer gaz deviydi. Ancak, gezegenleri saran gaz katmanı yıldızın içinde buharlaşarak yok oldu. Ardından yaşlı yıldız da sönerek Dünya boyunda bir beyaz cüceye dönüştü ve geriye, gezegenlerin sıcaktan kararmış olan kayalık çekirdekleri kaldı. Oysa dahası var: Kepler 70 yıldızı öldükten sonra hortladı.

İlgili yazı: Kontrollü Güç >> Telefon pil ömrünü uzatmak için en pratik 5 yöntem

Zombi yıldız

Kepler 70’e zombi yıldız veya kendi küllerinden doğan Anka güneşi de diyebiliriz. Nitekim dikkat ederseniz yukarıda Kepler 70’e beyaz cüce demedik. Beyaz cüceye dönüştüğünü söylemekle birlikte B tipi altcüce yıldız dedik; çünkü bu yıldız sadece yüzde 1 oranında hidrojen içeriyor.

Bu gizemli yıldız 27 bin dereceden daha yüksek bir yüzey sıcaklığına ulaşmak için çekirdeğinde neredeyse tümüyle helyum yakıyor. Oysa beyaz cüceler nükleer yakıtı bittiği zaman sönüp küçülen ve hızla soğumaya başlayan yıldız artıklarıdır.

Öyleyse Kepler 70 helyumu nereden buldu ve bu kadar sıcak bir yıldız oldu? Bunun nedeni Kepler 70’in birbiriyle çarpışan iki ayrı yıldızdan meydana gelmiş olması.

İlgili yazı: Buruşuk Galaksi: Samanyolu 2 Kat Büyük Çıktı

Beyaz cüce çarpışmaları

Evrendeki yıldız sistemleri genellikle ikişer yıldız içeriyor ve bu yıldızların ikisi de beyaz cüceye dönüşürse birbiriyle çarpışıp birleşerek tek bir büyük yıldız haline gelebiliyorlar.

Beyaz cüceler tabii ki çok az hidrojen içeriyor (hidrojeni ya Güneş gibi parlarken yakıp tüketmiş veya kırmızı dev aşamasında uzaya üfleyerek küçülmüş oluyorlar). Öte yandan ölmeden önce yakamadıkları helyumu taşımaya devam ediyorlar.

İki beyaz cüce çarpışıp birleştiği zaman toplam ağırlıkları 1,4 Güneş kütlesinden az olursa bu yıldızlar yeniden hayat buluyor ve tümüyle helyum yakarak birkaç milyon yıl daha yaşayabiliyorlar. Kepler 70b gezegeninin yıldızı da Güneş’in yarısı kadar ağır olan bir yıldız.

İlgili yazı: Güneş Nasıl Sönecek ve Beyaz Cüce Olacak?

Ve 18 milyon yıl önce oluştu

Kepler 70b gezegeninin iki orijinal yıldızla birlikte ne zaman oluştuğunu bilmiyoruz (çarpışıp birleşen yıldızların eski kütlesini ve kimyasal bileşimini tahmin ederek bu verilerden güneş sisteminin yaşını çıkarmak çok zor).

Ancak, bugün Güneş’ten 6 kat sıcak olan B tipi altcüceyi oluşturan iki orijinal yıldızın, 18,4 milyon yıl önce kırmızı dev aşamasına girerek Kepler 70b ve 70c gezegenlerini yutmuş olduğunu hesapladık. Peki Güneşimiz ne zaman sönecek ve Dünya’daki hayatı ne zaman yok edecek? Onu da Güneş Yaşlanıyor ve 1 Milyar Yıl Sonra Dünya’ya Ne Olacak yazılarında okuyabilirsiniz. Hatta daha ileri giderek kendi bebek gezegenlerini yutan yamyam yıldızlara da bakabilirsiniz. Hepinize iyi haftalar.

Evrenin en sıcak gezegenleri

¹A giant planet undergoing extreme-ultraviolet irradiation by its hot massive-star host

İlgili