“p, ç, t, k” sert ünsüzleriyle biten kelimelerin sonuna ünlü ile başlayan bir ek getirilirse “p, ç, t, k” yumuşayarak “b, c, d, g, ğ” olur. Buna ünsüz değişimi diğer adı ile ünsüz yumuşaması denir.
Dilimizde sert sessizlerden “k-t-p-ç” (kitapçı) biten bir kelimeye sesli harf ile başlayan bir ek eklendiğinde, bu kelimenin sonunda bulunan sessiz harf yumuşamaya uğrayarak “ğ-g-d-b-c” seslerine evrilir. Dilimizde meydana gelen bu olaya ünsüz yumuşaması bazı kaynaklara göre de ünsüz değişimi adı verilir. Ancak son zamanlarda ÖSYMnin sorduğu ses olayları sorularıda tek başına değişim sözcüğü terim olarak bu olayı karşılamaktadır.
Ünsüz Değişiminde;
k sesi → g veya ğ seslerine
t sesi → d sesine,
p sesi → b sesine,
ç sesi → c sesine,
dönüşerek ünsüz yumuşamasına uğrar.
Örnekler:
ağaç-ı > ağacı
senet-i > senedi
çorap-ın > çorabın
yazlık-a > yazlığa
renk-i > rengi
Kitabını dolabından alarak yanındaki çocuğa verdi.
<Örnek:
» top – a → topa
» at ı → ata
» et – e → ete
» süt – ü → sütü
» sap a → sapa
» saç – ımız → şaçımız
NOT:Tek heceli sözcüklerden ünsüz değişimine uğrayan örnekler de bulunmaktadır:
yurt-u > yurdun,
kurt-u > kurdu,
çok-u > çoğu,
dip-i > dibi
kap-ı > kabı
Örnek:
» hukuk – a → hukuka
» sanat – ı → sanatı
» millet – e → millete
» hürriyet – e → hürriyete
» merhamet – i → merhameti
» gayret – e → gayrete
» devlet – e → devlete
1. Dilimizdeki bazı sözcüklerin sonundaki sert sessizler, ünlü ile başlayan bir ek aldığında ünsüz değişimi olmayabilir. Buna ünsüz değişimi kuralına aykırılık denir.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz değişimine aykırılık yoktur?
A) Kentin caddelerini hepimizden daha iyi biliyordu.
B) Dün akşam çantamı aradım ama bulamadım .
C) Yakıta bu ay da zam geleceğini duyurdu bakanlık.
D) Bir ülkede en önemli şey hukukun üstünlüğüdür.
E) Devletin en temel görevi vatandaşın refahını sağlamaktır.
2. Geçti yıllar su gibi, avareyim dönmez talih
Yardım eden yok, bu fani hayat anlamsız sensiz
Toprak biliyor hiç temel atılmıyor göçebe
Ölmezlik ufukla oynamaktır, körebe
Bu dörtlükte kalın yazılan sözcükle ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Ünsüz yumuşaması olmuştur
B) Ünlü daralması olmuştur
C) Ünsüz benzeşmesi olmuştur
D) Ünlü düşmesi olmuştur
E) Kaynaştırma ünsüzü almıştır
3. Saçlar ağardı, sanma ki yaşlanmışız gülüm
Vallahi neyse ki senden hoşlanmışız gülüm
Bu mısralarda aşağıdaki ses olaylarından hangisi vardır?
A) Ünsüz düşmesi
B) Ünsüz sertleşmesi
C) Hece düşmesi
D) Ünsüz değişimi
E) Ünsüz türemesi
4. Yere ve göğe hükmeden gövdesinde paslı bıçakların oynaştığı çınar gibi sızlar yaralarım.
Yukarıdaki dizelerde ünsüz değişimine uğramış kaç sözcük bulunmaktadır?
A) 1 B)2 C)3 D)4 E)5
5. Eylem köklerinde bulunan sert süreksiz p, ç, t, k ünsüzlerinden sonra ünlü sesler gelirse bu ünsüzlerde herhangi bir ses olayı meydana gelmez.
Aşağıdakilerden hangisinde bu kurala uyulmamıştır?
A) Senelerdir tüm ailesine o bakıyor.
B) Kasadaki üzümleri terazide tartıyor.
C) Eline kalemi almış her yere imza atıyor.
D) Mahalledeki yoksullara yardım ediyor.
E) Bu yıl üniversitesi bitiyor.
6. Dilimizde kelime sonlarında bulunan “p, ç, t, k” sert sessizleri, iki sesli arasında kalınca yumuşaya uğrar.
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük bu kurala örnek olarak verilemez?
A) Tabağı birden önümden çekti.
B) O çocuğu önceden uyarmıştım.
C) Bu yazarlar çağa ayak uyduramadılar.
D) Yağmur, oluğu yine tıkamış.
E) Bu makaleyi kimin yazdığını öğrenemedim.
7. Aşağıdakilerin hangisinde ünsüz yumuşaması vardır?
A) Bugünlerde sınav nedeniyle öğrencilerin kafası karışık.
B) En çok konuşulan konulardan biri de kadın- erkek sorunlarıdır.
C) Yazın kişisel gelişim kurslarına katılmayı düşünüyorum .
D) Olur olmaz işlerin peşinde koşarak itibarını lekeledi.
E) Verilen soruları bir günde çözemeyeceğini söyledi.
8. Gözlerinizdeki masumluğu ne zaman kaybettiniz
Ne zaman verdiniz çocuğunuza gönlünüzü
Bu parçada ünsüz değişmesine uğramış kaç sözcük vardır?
A) 1 B)2 C)3 D)4 E)5
9. Aşağıdakilerin hangisinde ünsüz yumuşaması yoktur?
A) İçinde düştüğüm durumun ben de yarattığı tedirginliği bir tek o anlıyor.
B) Yaşlı adam, olayları anlatırken geçmişin izlerini kalbinde hissetti.
C) Haftalardır o da diğerleri gibi sınav sonuçlarının açıklanmasını bekliyor.
D) Gezginler yanlarına aldığı yiyecekleri gölge bir yere koymaya çalışıyordu.
E) Empatinin her kapının açılabilmesi için olmazsa olmaz bir şey olduğunu düşünüyordu.
Aşağıdakilerin hangisinde ünsüz yumuşaması yoktur?
A) Artık sevgini yaşatamam yüreğimde senin.
B) Sanat dünyasının zenginlikleri bir bir ele alındı.
C) Yaşamın girdabında savruluyor sevginin tüm halleri.
D) Gidiyorum gurbeti gönlümde duya duya.
E) Karadenizin dağları yeşilin binbir rengini yansıtıyor.
YANITLAR: 1-B 2-A 3-D 4-C 5-D 6-C 7-E 8-C 9-C B
GenelAlt Kategoriler:PDF, Ses Bilimi, Yazım Bilgisi ve İmla Kuralları
çamaşır makinesi ses çıkarması topuz modelleri kapalı huawei hoparlör cızırtı hususi otomobil fiat doblo kurbağalıdere parkı ecele sitem melih gokcek jelibon 9 sınıf 2 dönem 2 yazılı almanca 150 rakı fiyatı 2020 parkour 2d en iyi uçlu kalem markası hangisi doğduğun gün ayın görüntüsü hey ram vasundhara das istanbul anadolu 20 icra dairesi iletişim silifke anamur otobüs grinin 50 tonu türkçe altyazılı bir peri masalı 6. bölüm izle sarayönü imsakiye hamile birinin ruyada bebek emzirdigini gormek eşkiya dünyaya hükümdar olmaz 29 bölüm atv emirgan sahili bordo bereli vs sat akbulut inşaat pendik satılık daire atlas park avm mağazalar bursa erenler hava durumu galleria avm kuaför bandırma edirne arası kaç km prof dr ali akyüz kimdir venom zehirli öfke türkçe dublaj izle 2018 indir a101 cafex kahve beyazlatıcı rize 3 asliye hukuk mahkemesi münazara hakkında bilgi 120 milyon doz diyanet mahrem açıklaması honda cr v modifiye aksesuarları ören örtur evleri iyi akşamlar elle abiye ayakkabı ekmek paparası nasıl yapılır tekirdağ çerkezköy 3 zırhlı tugay dört elle sarılmak anlamı sarayhan çiftehan otel bolu ocakbaşı iletişim kumaş ne ile yapışır başak kar maydonoz destesiyem mp3 indir eklips 3 in 1 fırça seti prof cüneyt özek istanbul kütahya yol güzergahı aski memnu soundtrack selçuk psikoloji taban puanları senfonilerle ilahiler adana mut otobüs gülben ergen hürrem rüyada sakız görmek diyanet pupui petek dinçöz mat ruj tenvin harfleri istanbul kocaeli haritası kolay starbucks kurabiyesi 10 sınıf polinom test pdf arçelik tezgah üstü su arıtma cihazı fiyatları şafi mezhebi cuma namazı nasıl kılınır ruhsal bozukluk için dua pvc iç kapı fiyatları işcep kartsız para çekme vga scart çevirici duyarsızlık sözleri samsung whatsapp konuşarak yazma palio şanzıman arızası