Bağırsaklarda Gaz Ağrısı

Gaz Sıkışması Nedir?

Sindirim sisteminin normal işleyişi dürecinde gaz oluşumu normaldir. Fakat oluşan bu gaz vücuttan atılamadığında ağrıya neden olur. Gaz bağırsaklarda her zaman bulunan bir sindirim ürünüdür fakat miktarı zaman zaman değişiklik gösterir. Bağırsakta bulunan bu gaz yemeklerin sindirimi sonucu, yemek yerken tüketilen havadan ya da tükürük yutarken oluşabilir. Dik oturma pozisyonunda yutulan hava dışarı çıkma eğiliminde olsa da uzanma ya da eğik durma gibi durumlarda midede sıkışarak rahatsızlık verir. Midede bulunan bu yutulmuş hava sindirim sonucunda oluşan gaz ile birleşerek bağırsaklara ulaşır. Ulaşan bu gaz bağırsaklardan atılamadığında miktar olarak artarak sıkışma hissi yaratır.

Gaz Sıkışması Neden Olur?

Sindirim sürecinde bağırsağa ulaşan kısmen sindirilmiş gıdalar bağırsak bakterileri ile sindirimin son aşamasına maruz kaldığında açığa bir gaz çıkar. Bazı yiyeceklerin bu bakteriler tarafından sindirilmesi daha zordur ve oluşan gaz miktarı da bu nedenle artar. Üretilen bu gaz karbondioksit, hidrojen ve metan gazından oluşur. Genelde kısa süre içerisinde çözülen bu problem bazı durumlarda ciddi sancılara da neden olabilir.

Fazla Hava Yutmak

Aerofaji adı verilen bu durum yemek yerken ya da içecek içerken gerçekleşebilir. İnsanlar farkında olmadan gün içerisinde fazla miktarda hava yutarlar. Bu durum özellikle stresli kişilerde rastlanan bir durum olsa da sakız çiğnemek ve pipet kullanımı da nedenler arasındadır. Hava yutma sebepleri şunlardır:

• Sakız çiğnemek
• Gazlı içecek tüketimi
• Sert şekerleri emerek tüketmek
• Sigara kullanımı
• Takma dişlerin gevşek olması
• Çok hızlı yemek yemek
• Pipet kullanımı

Beslenme Şekli

Bazı besinlerin tüketimi sindirimi daha zor olduğu için daha fazla gaz üretimine neden olur. Özellikle kişilerde laktoz intoleransı gibi gıda intoleransları mevcutsa gaz oluşumu daha fazladır. Çünkü vücut tarafından tolere edilemeyen besin öğeleri sindirilmek için daha fazla çabaya ihtiyaç duyar. Bu çaba sonucunda gaz oluşumunda da artış gözlenir. Normalden fazla gaza oluşumuna sebep olan besinler şunlardır:

• Meyveler ve meyve suları (özellikle fruktoz intoleransı durumunda)
• Gazlı içecekler
• Kepekli tahıllar
• Yeşil yapraklı sebzeler (roka, ıspanak vb.)
• Süt ürünleri
• Ekstra lifli besinler
• Brokoli
• Brüksel lahanası
• Kuru Baklagiller
• Soğan
• Sarımsak
• Lahana
• Bezelye

Bazı İlaçlar

Bazı diyabet ilaçları, kabızlık tedavisi için kullanılan müshiller ya da bazı antiasitler normalden fazla gaz oluşumuna neden olabilir. Bu gaz vücuttan atılamadığında gaz sıkışmasına neden olur.

Çeşitli Hastalıklar

Bağırsakları etkileyen hastalıklar sonucunda vücutta gaz oluşumu artarak gaz sıkışmalarına neden olabilir. Bu hastalıklar şunlardır:

• Çölyak: Buğday, arpa ve çavdar içeren besinlerin gluten içermesi nedeniyle bazı kişilerde tolerans sağlanamaz. Bu durumda ince bağırsak etkilenerek fazla miktarda gaz oluşumuna neden olur.
• İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları: Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi hastalıklar kalın bağırsakta iltihaplanmaya neden olur. Bu iltihaplanma ishal ve karın ağrısı dışında gaz oluşumu ve gaz sıkışmasına da sebep olur.
• Divertikülit: Kalın bağırsak duvarında oluşan enfekte keseler nedeniyle gaz oluşumu artarak gaz sıkışmasına sebep olabilir.
• Kısa Bağırsak Sendromu: Bağırsak ameliyatı sonucunda meydana gelebilen kısa bağırsak sendromu gıda emiliminde olumsuzluklara neden olur. Bu durum sindirimi etkileyerek daha fazla gaz oluşumuna neden olabilir.
• İnce Bağırsaklarda Fazla Bakteri Üremesi: İnce bağırsakta bulunan zararlı bakterilerin artması ile mikrobiyota bozularak sindirimi olumsuz etkiler. Bu durum gaz oluşumuna neden olabilir.
• İrritabl kolon (Huzursuz Bağırsak) sendromu: Toplumun %15’inde görülen, sebebi bilinmeyen gaz sıkışması, kramp, ishal ve kabızlık atakları ile devam eden bir sindirim sistemi problemidir. Kesin sebebi ve tedavisi bilinmeyen irritabl kolon hastalığında belirtileri azaltmaya yönelik tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleri önerilir.

Gaz Sıkışması Teşhisi Nasıl Konulur?

Gaz sıkışması teşhisi için çoğu zaman testlere ihtiyaç duyulmaz. Kişinin tıbbi geçmişi doktor tarafından incelenir. Aynı zamanda tükettiği besinler ve var olan hastalıklar teşhiste rol oynar. Kullanılan bazı ilaçların yan etkileri de gaz oluşumuna neden olabileceği için tıbbi geçmiş önemlidir. Fizik muayene sırasında kişinin bağırsakları steteskop yardımıyla dinlenebilir. Karında şişlik ve hassasiyet varlığı de fiziksel olarak kontrol edilir. Ameliyat gerektirebilecek bazı hastalıklar da gazı sıkışması şikayeti ile başlayabileceği için doktorunuz karın röntgeni, tomografi ya da ultrason isteyebilir. Eğer kişide gaz sıkışmasının nedeni bulunmazsa laktoz intoleransı testi, ileri görüntüleme tetkikleri, dışkı örneği ve endoskopi ile mide bağırsak incelemesi yapılabilir.

Gaz Sıkışması ile Birlikte Ortaya Çıkan Semptomlar Nelerdir?

Gaz sıkışmasının nedeni sindirim sorunları ya da fazla gaz oluşumu olduğu için gaz sıkışması ile birlikte ortaya çıkabilen semptomlar da sindirim sisteminde oluşur. Bu semptomlar şunlardır:

• İshal
• Dışkıda kan
• İştahsızlık
• Ateş
• Karında şişlik hissi
• Yutma güçlüğü
• Kusmak
• Sancı
• Kabızlık

Gaz Sıkışması Tedavisi

Sıkışan gazın tedavisi için çeşitli yöntemler mevcuttur. Bu yöntemler gaz sıkışmasının derecesine göre değişiklik gösterir. Eğer kişide gaz sıkışması sürekli olarak gerçekleşiyorsa doktor tarafından ilaç reçete edilebilir ya da yeni bir beslenme planı benimsenebilir.

Diyet

Kişide gaz sıkışmasına neden olan durum sindirimi zor besinlerin yarattığı fazla gaz olabilir. Bu nedenle bu besinleri diyetten çıkarmak ya da azaltmak gaz oluşumunu azaltarak sıkışmanın da önüne geçer. Süt ve süt ürünleri, kepekli tahıllar, tatlandırıcılar ya da kuru baklagiller gaz oluşumunu artırabileceği için bir süre tüketmemekte yarar olabilir. Fakat besinlerin diyetten geçici süre çıkarılması için öncelikle kişide bir besin intoleransı olmadığından emin olunmalıdır. Kişide eğer bir besin intoleransı varsa o besinlerin diyetten tamamen çıkarılması gerekir. Aynı zamanda bağırsaklarda bakterilerin dengesi de gaz oluşumunda rol oynar. Zararlı bakteri sayısının daha fazla olmasına engel olmak için probiyotik besinler diyete eklenerek bağırsak mikrobiyotası dengelenebilir.

Besinleri diyetten çıkarmak dışında etkili diğer yöntem ise rahatlatıcı bitki çaylarının tüketilmesidir. Nane, rezene, papatya gibi bitki çayları kontrollü tüketildiklerinde antispazmodik etki göstererek gazın çıkışını kolaylaştırabilir ve gaz sıkışmasını düzeltebilir. Gaz çıkışını kolaylaştıran diğer doğal yöntemler ise anason, kimyon, kişniş ve zerdeçal gibi baharatlardır. akat bu bitki çayları ve baharatlar gaz sıkışmasını düzeltmek amacıyla kullanılmadan önce mutlaka bir doktora danışılmalıdır.

Egzersiz

Fiziksel egzersiz yapmak gazın bağırsaklarda hareketini sağlayarak çıkışına destek olabilir. Özellikle yoga pozisyonları rahatlamaya yardımcı olabilir. Fiziksel egzersiz ile birlikte yapılan karın masajı da gaz çıkışında etkili olabilen bir yöntemdir. Fakat bu fiziksel egzersizler yanlış uygulandığında gazın daha fazla sıkışmasına neden olabileceği için bir uzmana danışılması gerekir.

İlaç Kullanımı

Kişide oluşan gaz problemi ciddiyse ve yaşam tarzı değişiklikleri ile giderilemiyorsa doktor tarafından gaz giderici ilaçlar reçete edilebilir. Bu ilaçlar gaz kabarcıklarını gidererek ya da hareketini sağlayarak vücuttan atılmasına yardımcı olur. Bazı ilaçlar ise öğünlerden önce kullanılarak fazla gaz oluşumunun önüne geçer ve gaz sıkışması meydana gelmemiş olur.

Günlük hayatta sindirimin bir parçası olan gaz oluşumu vücuttan atılamadığında rahatsızlık verici semptomlar oluşturabilir. Eğer sizin de bir süredir geçmeyen gaz spazmlarınız oluyorsa en kısa sürede bir sağlık kurumuna başvurmanız yararlı olabilir.

MİDE VE BAĞIRSAKLARDA BİRİKİYOR

Gaz, sindirim sırasında mide ve bağırsaklarda normalden fazla gaz olması halidir. Midedeki gaz geğirerek ağız yoluyla, bağırsaklardaki gaz ise; anüsten dışarı atılır. Sindirim sırasında vücutta aşırı gaza sebep olan bazı durumlar vardır. Bunlar; yutulan hava, sindirilememiş yiyeceklerin yıkımı, laktoz intoleransı ve bazı gıdaların kötü emilmesidir. Gazların çoğu yiyeceklerin bakteriler tarafından yıkımı sonucu oluşur.

Gaz problemi yaşayan hastaların çoğunda belirtiler aynıdır. Geğirme, karın şişliği, karın ağrısı artan sayıda veya aşırı gaz çıkarma gibi rahatsızlık hissi yaşanabilir. Gazla birlikte kramp şeklinde ağrı, ishal, kabızlık, kanlı dışkılama, ateş, bulantı, kusma ve hiç gaz-gaita çıkaramama ciddi problemlerdir.

KİŞİ KENDİNİ TOPLUMDAN SOYUTLAYABİLİR

Gaz insanda yaşanabilen bir durumdur. Toplumumuzda gaz ve şişkinlik şikâyetiyle sağlık kuruluşuna gelen hasta sayısı oldukça fazladır. Gaz, oldukça önemli bir sağlık sorunudur. Çünkü insanın hayat kalitesini büyük ölçüde bozabilir.

Gaz; çoğunlukla gıda intoleransı ve yanlış beslenmeye bağlı olarak gelişse de, bazı hastalıklara  eşlik edebilir .  Bazı hastalıkların ilk belirtisi de olabilir. Gastrointestinal sistem organlarından yemek borusu, mide, ince bağırsak, kalın bağırsak, safra kesesi, safra yolları, karaciğer ve pankreasın iyi ve kötü huylu hastalıklarında gaz problemi görülebilir.

EN ÖNEMLİ GAZ NEDENİ LAKTOZ HASSASİYETİ

Çok önemli ve yaygın bir diğer gaz nedeni de laktoz intoleransıdır (laktoz hassasiyeti).Laktoz sindiriminin vücutta tam olarak yapılamamasından dolayı kişide hassasiyet gelişebilir. Laktoz doğal bir şekerdir. Süt, peynir, dondurma, ekmek, tahıl ürünleri ve salata sosları gibi işlenmiş gıdalarda da bulunur. Laktoz nedeniyle oluşan gaz, genellikle ishal ve krampla birlikte görülür. Ancak bazı durumlarda sadece gaz da olabilir.

GAZ YAPAN BESİN GRUPLARI

Her gıda her insan gaz yapmayabilir. Bu durum kişiden kişiye göre farklılıklar gösterebilir.

Fasulyeler: Fasulyeler büyük oranda raffinoz olarak bilinen kompleks şekerler ihtiva ederler. Raffinozlar daha az miktarda brüksel lahanası, lahana, brokoli, ıspanak ve diğer yeşil sebzelerde de bulunabilir.

Nişastalar: Patates, erişte, buğday kolonda yıkılarak fazlaca gaz oluştururlar. Yalnızca pirinç nişastası gaz oluşturmaz.

Soğanlar: Soğan, enginar, armut ve tahıllarda naturel şeker olarak bilinen fruktoz bulunur. Fruktoz bazı içecek ve meyve sularında tatlandırıcı olarak da kullanılır. Fruktoz da gaz oluşturabilir.

Sorbitol: Taneli ve tanesiz meyvelerde bulunan doğal bir karbonhidratdır. Elma, armut, şeftali ve kuru erikte bulunur.

Fiber: Pek çok gıdada suda çözünen ve çözünmeyen şeklinde fiber bulunabilir. Yulaf kepeği, fasulye, bezelye ve çoğu sebzelerde bulunur ve gaz yapar. Suda çözünmeyen fiberler, değişmeden kolayca bağırsaklardan geçtikleri için daha az gaz üretirler. Buğday kepeği ve bazı sebzelerde bulunur.

GAZ HANGİ HASTALIKLARIN BELİRTİSİ OLABİLİR?

Farklı organik hastalıklar da şişkinliğe yol açabilir. İrritabl bağırsak sendromu, geçirilmiş batın ameliyatları sonrası yapışıklıklar, fıtıklar, crohn hastalığı, diverikülit, kolon kanseri gibi rahatsızlıklar bunların başındadır.

Bağırsak alışkanlıklarının değiştiren tüm nedenler gaz nedeni sayılabilir. Fiberden fakir beslenme, parazitler, polip veya çeşitli nedenlerle bağırsak tıkanmaları durumunda gaz oluşabilir. Bunların haricinde divertiküloz (kalın bağırsak duvarında kesecik oluşması) ya da divertikülit (oluşan keseciklerin iltihabı), troid fonksiyon bozukluğu, pek çok ilaçların yan etkisi olarak gaz nedeni olabilir.

TEŞHİSTE MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIM

Gaz nedenini teşhis edebilmek için,  başta gastroenteroloji uzmanları olmak üzere, iç hastalıkları ve genel cerrahi uzmanlarının görüşüne başvurulmalı, altta yatan önemli bir hastalık yoksa, beslenme ve diyetetik uzmanlarından da yardım alınıp ekip çalışmasıyla tüketilen gıdaların analizi yapılmalıdır.

HASTANIN YAŞAM BİÇİMİ İPUCU VERİR

Gazın nedenleri araştırılırken hastanın yaşam biçimi ve beslenme düzeni dikkate alınmalıdır. En çok gaz nedeni olarak, aşırı gaz yaptığı bilinen gıdaları fazla tüketmek, alışkın olunan beslenme şeklinin değiştirmek ve bazı ev yapımı ürünlerdir. Antibiyotik kullanımı, diyetle artırılan lifli gıdalar ve probiyotikler çok ciddi gaz yapabilir. Gaz yapan gıda tespit edilirse hasta rahatlayana kadar o yiyecekten uzak durması gerekir. Alınan bu önleme rağmen hastada şikâyetler devam ediyorsa, hiç gaz yapmayan gıda ile çok sıkı bir diyet uygulanır. Her 48 saatte bir yeni bir gıda eklenerek hangi gıdanın rahatsızlığı arttırdığı saptanır.

TEDAVİDE İLK AMAÇ GAZ MİKTARINI AZALTMAK

Gaz tedavisinde amaç gaz miktarını azaltmaktır. Nedene yönelik olarak, parazitik, enfeksiyon ve bakteriyelde aşırı çoğalma varsa antibiyotik tedavisi gözden geçirilip  tedavi verilir. Eğer hasta kabız ise diyet veya bazı laksatiflerle bu sorunun tedavi edilmesi gerekir. Hastanın hava yutmasını nedeni endişe, stres gibi nedenlerden kaynaklanıyorsa bu alışkanlığın değiştirilmesi için psikolojik destek alınmalıdır. Kişideki gaz problemi diyetle düzelemiyorsa reçetesiz satılan bazı yardımcı maddelerden de faydalanabilir.